Κυριακή 27 Ιουλίου 2025

Η Λεοντόπετρα των Φρυγών: Η Ελληνική επιρροή στα μνημεία

 




Φρυγία, αν και πολιτισμικά αυτόνομη, αποτέλεσε πεδίο έντονης ελληνοφρυγικής αλληλεπίδρασης, ιδιαίτερα από την αρχαϊκή έως την ελληνιστική εποχή. Τα φρυγικά μνημεία, και ειδικά η Λεοντόπετρα, φέρουν στοιχεία που μαρτυρούν ελληνική αισθητική, θρησκευτική και γλωσσική επίδραση.


Τα Φρυγικά μνημεία, όπως εκείνα στο Gökçegüney, προϋπάρχουν της Ελληνιστικής περιόδου. Η Φρυγία ήταν βασίλειο με πρωτεύουσα το Γόρδιο, γνωστή από τον περίφημο «Γόρδιο Δεσμό». Κατά την Ελληνιστική εποχή (323 π.Χ. και μετά), η Φρυγία ενσωματώθηκε στα βασίλεια των Διαδόχων (Σελευκίδες, Περγαμηνοί) και συνέχισε να εξελίσσεται πολιτιστικά και αρχιτεκτονικά, με επιγραφές και μνημεία που καταγράφουν αυτή τη νέα φάση.

 Η Λεοντόπετρα (Aslantaş) ως πολιτισμικός Δείκτης

Το μνημείο παρουσιάζει ανάγλυφα λιονταριών, σύμβολα ισχύος και προστασίας, που απαντώνται συχνά και στην ελληνική τέχνη, ιδιαίτερα σε ταφικά μνημεία. Κρυμμένο στα ηφαιστειογενή βράχια κοντά στο χωριό Gökçegüney της κεντρικής Τουρκίας, το μικρό αλλά εντυπωσιακό αυτό μνημείο ανήκει στον πολιτισμό των Φρυγών και χρονολογείται στον 8ο–6ο αιώνα π.Χ. Με διαστάσεις μόλις 0,62 μ. x 0,72 μ., η πρόσοψή του αποκαλύπτει την αρχιτεκτονική τεχνογνωσία μιας λαξεμένης εποχής.

Το αέτωμα είναι διακοσμημένο με γεωμετρικά μοτίβα και ανάγλυφα ζώων—λιοντάρια, ελάφια και ιερά θηρία—που φρουρούν ένα κεντρικό σύμβολο, πιθανότατα τον ηλιακό δίσκο. Στο εσωτερικό υπάρχει στενή κόγχη, πιθανώς για άγαλμα της Μητέρας Θεάς Κυβέλης, που λάτρευαν ως προστάτιδα της φύσης και της γονιμότητας.



 Φρυγική Αρχιτεκτονική και Ελληνική επίδραση 

Οι Φρύγες ανέπτυξαν μια μοναδική τεχνική λαξευτών μνημείων μέσα σε ηφαιστειακούς βράχους: Ενσωματώνουν μορφές της κλασικής αρχιτεκτονικής (αετώματα, ζωφόροι, ακρωτήρια) σε ταφικά ή τελετουργικά συγκροτήματα που δεν χτίζονται αλλά αφαιρούνται από την ύλη του βουνού.

Τα ανάγλυφα τους αποδίδουν μυθικά και άγρια ζώα, φρουρούς του ιερού. Πολλά μνημεία φέρουν “Türsteine” ή ψευδοθύρες, συμβολίζοντας την είσοδο στον άλλο κόσμο. Η Κυβέλη συνδέεται με την αναγέννηση και την προστασία της φύσης, γι’ αυτό και η θέση των μνημείων συχνά "βλέπει" προς ουράνια φαινόμενα.


 Η γεωμετρική διακόσμηση και η μορφή του αετώματος θυμίζουν ελληνικά πρότυπα, όπως αυτά που συναντάμε σε ναούς και ηρώα της αρχαϊκής περιόδου. Πάνω από την είσοδο, απεικονίζεται δέντρο με φτερωτούς ηλιακούς δίσκους, πιθανή αναφορά σε ηλιακή λατρεία, κοινή σε ελληνικά και φρυγικά θρησκευτικά συστήματα.

 Επιγραφή με Ελληνικά Γράμματα

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του καθηγητή Mark Munn (Πανεπιστήμιο Πενσυλβάνια), αποκρυπτογραφήθηκε αρχαία ελληνική επιγραφή στο μνημείο του Αρσλάν Καγιά, γνωστό και ως Λεοντόπετρα. Η λέξη Materan (Μητέρα των Θεών) εντοπίστηκε στην επιγραφή, υποδηλώνοντας λατρεία της Κυβέλης, θεότητας που ενσωματώθηκε αργότερα στο ελληνικό πάνθεον. Η μορφή των γραμμάτων και η τεχνική χάραξης συγκρίνονται με ελληνικές επιγραφές του 6ου αιώνα π.Χ., ενισχύοντας την υπόθεση ελληνικής επιρροής Η χρήση διαχωριστικών σημείων μεταξύ λέξεων είναι χαρακτηριστικό των φρυγικών επιγραφών, αλλά η γλώσσα και η μορφή παραπέμπουν σε ελληνικά πρότυπα.

 Αρχιτεκτονικά στοιχεία με Ελληνική Σύνδεση

Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το γεγονόε ότι το αέτωμα του μνημείου φέρει διακόσμηση σε σχήμα ανθέμιου, μοτίβο που συναντάται συχνά σε ελληνικά νομίσματα και ναούς. Η συμμετρία και η αναλογία της πρόσοψης ακολουθούν αρχές της ελληνικής αρχιτεκτονικής.  Η σφίγγα και τα λιοντάρια που πλαισιώνουν τη θεά Κυβέλη θυμίζουν μυθολογικές μορφές της ελληνικής τέχνης, όπως η Σφίγγα των Θηβών


 Η Φρυγική Κοιλάδα Σήμερα: Πολιτιστικό μονοπάτι 506 χλμ.

Η κοιλάδα της Φρυγίας εκτείνεται στις επαρχίες Eskişehir, Afyonkarahisar και Kütahya, φιλοξενώντας δεκάδες τέτοια μνημεία όπως:

- Yazılıkaya (Μνημείο του Μίδα): Το πιο γνωστό και εντυπωσιακό, με ύψος 17 μέτρα.

- Aslantaş και Maltaş: Τάφοι με πλούσια ανάγλυφα και εσωτερικούς χώρους.

- Gerdekkaya: Σπάνιας μορφής βραχογλυπτός ναός με μορφή προστάτη-φρουρού.

Ο Φρυγικός Δρόμος προσφέρει σήμερα ιστορικές περιηγήσεις με διαδρομές πεζοπορίας και ποδηλασίας, ενώ η περιοχή έχει γίνει αντικείμενο πολιτιστικής και τουριστικής αξιοποίησης.





 Πηγές

news.artnet.com/art-world/2600-year-old-inscription-decoded-2572494

archaeology.org/news/2024/11/22/goddess-inscription-deciphered-in-turkey/

Corpus Inscriptionum Neo-Phrygiarum | The Journal of Hellenic Studies | Cambridge Core

Afyon Archaeological Survey Reports, Turkish Ministry of Culture (2000–2008)/www.academia.edu

romioitispolis.gr

 cretapost.gr  frigvadisi.com


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου