Ποιον άλλο τίτλο από τον Ghost θα επέλεγαν για την πολυαναμενόμενη έκθεση που κάνει πρεμιέρα στις 20 Σεπτεμβρίου 2025 στο Kunstmuseum Basel. Η μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στα φαντάσματα, με αναλυτικό τίτλο Ghosts. Visualizing the Supernatural, περιλαμβάνει περισσότερα από 160 έργα και αντικείμενα που δημιουργήθηκαν τα τελευταία 250 χρόνια και επιμελείται η Eva Reifert.
 |
| Μερέτ Οπενχάιμ, Φάντασμα με Σεντόνι (1962·κ· Βαντούζ, Μουσείο Τέχνης του Λιχτενστάιν) © 2025, ProLitteris, Ζυρίχη |
Φαντάσματα, επιστήμη και τέχνη: μια πολιτισμική διαδρομή
Η έκθεση εξερευνά την εικαστική απεικόνιση των φαντασμάτων, ιδιαίτερα όπως αυτή αναπτύχθηκε στη Δύση τον 19ο αιώνα, όταν η επιστήμη, ο πνευματισμός και τα λαϊκά μέσα άρχισαν να αλληλεπιδρούν, αφήνοντας βαθύ αποτύπωμα στην τέχνη. Αν και ο 19ος αιώνας θεωρείται εποχή ορθολογισμού και τεχνολογικής προόδου, ήταν επίσης περίοδος έντονης πίστης στο υπερφυσικό.
Ο ρομαντισμός ενίσχυσε την επιθυμία για θαύμα και θέαμα, ενώ τεχνικές ψευδαίσθησης όπως το θεατρικό εφέ Pepper’s Ghost συνέβαλαν στην οπτικοποίηση του αόρατου.
Η φωτογραφία ως μέσο επαφής με το επέκεινα
Κεντρικό ρόλο στην έκθεση έχει η λεγόμενη «πνευματική φωτογραφία», που αναπτύχθηκε μετά το 1830. Φιγούρες όπως ο William H. Mumler στις ΗΠΑ και ο William Hope στην Αγγλία δημιούργησαν εικόνες που φαινόταν να επαναφέρουν την παρουσία των νεκρών, ενισχύοντας την ιδέα της μεταθανάτιας ζωής.
Ο βαρόνος Albert von Schrenck-Notzing από το Μόναχο, παραψυχολόγος και φωτογράφος, τεκμηρίωσε τις υπερφυσικές εκδηλώσεις των σεάνς του με σχεδόν επιστημονική ακρίβεια. Στις συνεδρίες του συμμετείχε και ο συγγραφέας Thomas Mann ως μάρτυρας.
 |
| Μπέντζαμιν Γουέστ, Ο Σαούλ και η Μάγισσα της Ενδώρ, 1777 , Μουσείο Τέχνης Wadsworth Atheneum, Χάρτφορντ, Κονέκτικατ. Κληροδότημα της Κλάρα Χίντον Γκουλντ |
Φαντάσματα ως μνήμη, μεταφορά και πολιτισμικός καθρέφτης
Η έκθεση δεν περιορίζεται στη φωτογραφία: παρουσιάζει επίσης σχέδια, γραπτά και εικόνες που δημιουργήθηκαν από μέσα επαφής με το πνευματικό πεδίο, καθώς και τόπους που θεωρούνται στοιχειωμένοι. Εξετάζεται η σχέση των φαντασμάτων με ψυχικές διαταραχές και η λειτουργία τους ως μεταφορές του ανεπίλυτου και του ανομολόγητου.
Αν και εστιάζει στον 19ο αιώνα, η έκθεση επεκτείνεται στον 20ό, δείχνοντας πώς οι καλλιτέχνες συνεχίζουν να εμπνέονται από φαντασματικές αφηγήσεις, συχνά έξω από τα όρια των καλών τεχνών.
Συμβουλευτική επιμέλεια και σκηνογραφία
 |
| Στέιβλι Μπάλφορντ, Φωτογραφία πνεύματος, 1921, Συλλογή του Κολλεγίου Ψυχικών Σπουδών, Λονδίνο |
Η έκθεση πραγματοποιείται με τη συμβολή δύο σημαντικών ειδικών: του Andreas Fischer από το IGPP του Φράιμπουργκ, ειδικού στη φωτογραφία πνευμάτων, και της Βρετανίδας ιστορικού τέχνης Susan Owens, συγγραφέα του The Ghost: A Cultural History, η οποία περιγράφει τα φαντάσματα ως «σκιές της ανθρωπότητας».
Η σκηνογραφία, σχεδιασμένη από τους Alicja Jelen και Clemens Müller του στούντιο please don’t touch (Ντόρτμουντ), δημιουργεί μια ατμόσφαιρα αιώρησης και εμβύθισης, ενισχύοντας την αισθητηριακή εμπειρία του επισκέπτη.
Γιατί μια έκθεση για φαντάσματα σήμερα;
Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πιστεύουν στα φαντάσματα. Παρά την πρόοδο της επιστήμης, η πίστη στο υπερφυσικό παραμένει ζωντανή, ταλαντευόμενη ανάμεσα στον σκεπτικισμό και την ελπίδα.
 |
| Τόνι Όρσλερ, Φάντασμα. Πηγή: Συλλογή του Τόνι Όρσλερ. Ευγενική παραχώρηση από τον Τόνι Όρσλερ. Φωτογραφία: Αντρέα Γκερμάνι. |
Η έκθεση δεν επιχειρεί απλώς να αναπαραστήσει παραδοσιακές εικόνες ή να ανακαλέσει πειράματα του 19ου αιώνα. Αντιθέτως, δείχνει πως τα φαντάσματα είναι μεταφορές για όσα η λογική δεν μπορεί να εξαλείψει: την απώλεια, τον θάνατο, την μνήμη, το τραύμα. Είναι μάρτυρες του παρελθόντος που συνεχίζει να διαμορφώνει το παρόν — από τις αποικιακές ιστορίες μέχρι τις οικονομικές κρίσεις.
Και δεν ανήκουν μόνο στο σκοτάδι. Στην τέχνη και στη φαντασία, τα φαντάσματα κινούνται ανάμεσα στον τρόμο και την κωμωδία, τη μελαγχολία και την ελαφρότητα. Το έργο Fantasmino του Tony Oursler, που επιλέχθηκε ως έμβλημα της έκθεσης, είναι ταυτόχρονα παιχνιδιάρικο και ανησυχητικό — υπενθυμίζοντας πως τα φαντάσματα μπορούν να μας προσκαλέσουν να παίξουμε, να φανταστούμε, να αμφισβητήσουμε.
Έως έως τις 8 Μαρτίου 2026!
πηγή: finestresullarte.infο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου