Ακέφαλες θεές, αισθησιακά κορμιά, νεκροκεφαλές και μάσκες: στη νέα έκθεση της Marlene Dumas στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, οι σιωπηλές μορφές των αρχαίων ειδωλίων στέκονται πρόσωπο με πρόσωπο απέναντι από σύγχρονους πίνακες που φέρουν το άγγιγμα της θνητότητας, του έρωτα και της απώλειας.
Μέσα από έναν μοναδικό διάλογο μορφών, χρωμάτων και συναισθημάτων, η Dumas μάς υπενθυμίζει πόσο σύγχρονα είναι τα «αρχαία» και πόσο αρχέγονη η σύγχρονη τέχνη. Η καλλιτέχνης με κέρδισε - με έπεισε καθώς αρχικά είχα πολλές επιφυλάξεις για το πως θα προσέγγιζε το ζήτημα της σύνδεσης και συνέχεια της Τέχνης με την Αρχαιότητα.
της Μαρίας Αλιμπέρτη
Η διαχρονικότητα των ειδωλίων:
Τα Κυκλαδικά ειδώλια, με τις λιτές γραμμές και την αφαίρεση, δίνουν την αίσθηση μιας τέχνης που θα μπορούσε να έχει δημιουργηθεί σήμερα. Αποδεικνύουν πως η ουσία του ανθρώπινου είναι διαχρονική, πως ο μινιμαλισμός και η σιωπή δεν έχουν ηλικία.
Η συνομιλία με τα πορτραίτα της Dumas:
Χαρακτηριστικό είναι το έργο Cycladic Blues (2020), μια τοτεμική κεφαλή — εμπνευσμένη από πρωτοκυκλαδικό ειδώλιο — αποκτά υπόσταση μέσα από κινήσεις ελάχιστες, σαν ψίθυρο. Η μελαγχολία, η απορία, το χαμόγελο που δεν υπήρξε ποτέ, φλερτάρουν μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας.
Η αρχιτεκτονική του σώματος
Η καλλιτέχνης αντιμετωπίζει το θέμα σώμα με φιλοσοφική προσέγγισγη: Στο Skull (as a house), ο θάνατος δεν τρομάζει αλλά κατοικείται. Το κρανίο γίνεται σπίτι, η σάρκα φράγμα, και η ζωή περιφέρεται ανάμεσα στο μέσα και το έξω, αρνούμενη να διαχωριστεί.
Η γύμνια ως αποκαλυπτική δύναμη:
Η τέχνη της Dumas κινείται μεταξύ πόθου και απογύμνωσης. Τα έργα Leather Boots και High Heeled Shoes απεικονίζουν γυναίκες στο μεταίχμιο της αποκάλυψης και της απόκρυψης. Η φόρμα του σώματος γίνεται σχεδόν γλυπτική, σαν η γραμμή της σπονδυλικής στήλης να μιλά αρχαία ελληνικά.
Στα έργα της ενυπάρχει η όλη πολυπλοκότητα της ζωής: σεξ, γέννηση, γήρανση και θάνατος. Αξιοπρόσεκτα είναι τα διάφορα ερωτικά σώματα σε πολλούς από τους πίνακές της. Το βλέμμα ελκύουν αυτόματα σώματα που αποδίδονται σαν να φωτίζεται μυστηριωδώς από πίσω η σκυφτή φιγούρα όπως στο έργο Leather Boots (2000), η γονατιστή chiaroscuro πρωταγωνίστρια στο High Heeled Shoes (2000), ή το παραμορφωμένο και ονειρικό φάντασμα της ακουαρέλας στο Dorothy D-Lite (1998) που εκτίθεται στη μεγάλη ροτόντα του 1ου ορόφου. Τα έργα αυτά βασίστηκαν σε φωτογραφίες Polaroid που τράβηξε η ίδια η Dumas και απεικονίζουν χορεύτριες στριπτίζ στο Άμστερνταμ, τα σώματα των οποίων της άρεσαν με κάποιο τρόπο, όπως διάβασα στα κείμενα του μουσείου. Ωστόσο δεν είναι αυτή η αίσθηση που σου αφήνει η έκθεση- του ηδονοβλεψία- αλλά της μελέτης του σώματος.
Θνητότητα και προσωπογραφία:
Συγκινητικά, η καλλιτέχνης θίγει το ζήτημα του θανάτου στο Alfa, ένα νεκρικό πορτραίτο γίνεται μάσκα και μνήμη. Κάθε πρόσωπο της Dumas ακτινοβολεί τη στιγμή που σταματά ο χρόνος. Ακόμα και στη φρίκη, ο άνθρωπος κρατά την ατομικότητα του.
Η μνήμη του σώματος και ο φαλλός ως σύμβολο:
Ίσως κάποιους του σοκάρει το έργο Two Gods, αφούοι μορφές ανδρικών οργάνων ξεπηδούν από την τύχη και την ύλη. Όμως το έργο αποπνεέι ζωτικότητα και νεανικότητα: Απεικονίζει τη δυναμική του φύλου, του θείου και του ανθρωπίνου, του ερωτισμού και της αντίθεσης.
Η εγκατάσταση «Give me the Head of John the Baptist»:
Δεν θα μπορούσα να παραλείψω τα 17 σχέδια, ένα βιβλικό αφήγημα για την επιθυμία, την εξουσία και το τέλος. Στα έργα αυτά, η αθωότητα πνίγεται στο αίμα και η βία γίνεται σχεδόν ποίηση.
Η έκθεση Marlene Dumas: Cycladic Blues, πρώτη έκθεσή της σε μουσείο στην Ελλάδα, παρουσιάζεται έως τις 2 Νοεμβρίου 2025. Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο ανεξάρτητος επιμελητής Douglas Fogle σε στενή συνεργασία με την ίδια την καλλιτέχνιδα. Με την υποστήριξη του ΝΕΟΝ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου