'Έκδοση του μόνου μυθιστορήματος της Π.Δέλτα για μεγάλους

" Όταν τελείωσα «το έργο» μου, κατέθεσα τα όπλα, είπα πως μπορώ πια να πεθάνω αρκεί να το δημοσιεύσουν τα παιδιά μου, σαν ελευθερωθούν οι Ελληνικές ψυχές και συνειδήσεις. Αυτά τον περασμένο Δεκέμβριο. Τώρα θέλω να δω την ελευθερία αυτή, ψυχών και συνειδήσεων. Μα θα την δω άραγε;"

Για πρώτη φορά κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΕΡΜΗΣ,  το τρίτομο έργο της Πηνελόπης Δέλτα με τίτλο «Ρωμιοπούλες», σε επιμέλεια του Αλέκου Π. Ζάννα. Οι «Ρωμιοπούλες» . Πρόκειται για το μόνο μυθιστόρημα της Π. Σ. Δέλτα που δεν απευθύνεται σε παιδιά. Η δημοσίευσή του, 75 χρόνια μετά το τέλος της συγγραφής του, σηματοδοτεί και το τέλος της παρουσίασης των κειμένων της Δέλτα που βρέθηκαν στο αρχείο της και αποτελούν αυτοτελή αυτοβιογραφικά κείμενα. Αρχίζει να γράφει το 1926, ίσως και νωρίτερα, και τ  ολοκληρώνει το 1939- μία τριλογία 1769 δακτυλόγραφων ή 1400 περίπου τυπωμένων σελίδων.

 Τα τρία μέρη έχουν τους τίτλους Ξύπνημα, Λάβρα και Σούρουπο...Όλα αρχίζουν τον Ιανουάριο του 1895 και τελειώνουν τον Νοέμβριο του 1920.Τα ιστορικά γεγονότα που σημαδεύουν τις ακραίες αυτές ημερομηνίες είναι η πτώση του Χ. Τρικούπη και η πτώση του Ελ. Βενιζέλου αντίστοιχα. Η κεντρική ηρωίδα, η Δέσποινα Κρινά-Δαπέργολα ταυτίζεται με την Π. Σ. Δέλτα. Πολλοί από τους ήρωες ή τα γεγονότα του μυθιστορήματος αντιστοιχούν σε τα πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα που βρίσκουμε στη ζωή της Δέλτα. Οι τόποι της δράσης έχουν αλλάξει: η Αλεξάνδρεια έχει αντικατασταθεί από την Αθήνα, η Φρανκφούρτη από τη Βομβάη.

Η αναφορά στις σκλαβωμένες ψυχές και συνειδήσεις αναφέρεται στην δικτατορία του Μεταξά. Ακολούθησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο ελληνικός εμφύλιος. Το μυθιστόρημα έμεινε αδημοσίευτο όλα αυτά τα χρόνια. Η δημοσίευση των διαφόρων Αναμνήσεων που προηγήθηκε μας έδωσε τα απαραίτητα βιογραφικά στοιχεία της Δέλτα, ώστε οι Ρωμιοπούλες να μπορούν να ιδωθούν ως ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, φωτισμένο μέσα από την αφήγηση της ζωής της που μας έχει αφήσει. Η δράση του πρώτου μέρους (Το Ξύπνημα) ξεκινά τον Ιανουάριο του 1895 με την ηρωίδα να είναι 19 ετών και τελειώνει τον Νοέμβριο του 1896 με την ενηλικίωση και το γάμο της. Ακολουθεί σε σχεδόν κατά γράμμα το απομνημόνευμα της Π. Σ. Δέλτα που εκδόθηκε το 1990 με τίτλο Αναμνήσεις 1899.

Με τον πρώτο αυτό τόμο η Δέλτα σκιαγραφεί τα πρόσωπα και τους χαρακτήρες της που θα συνεχίσουν τη δράση τους και στους επόμενους τόμους.

Στον δεύτερο τόμο (Λάβρα) η Δέλτα ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις Αναμνήσεις 1921 και τις Αναμνήσεις 1940: Η δράση αρχίζει τον Ιούνιο του 1907 και τελειώνει τον Οκτώβριο του 1910, όταν ο έρωτας της ηρωίδας για τον Βάσο Γάβρα, μια πιο ηρωική και εξιδανικευμένη μορφή του Ίωνα Δραγούμη την κυριεύει.

Ο τρίτος  (Σούρουπο) δεν ακολουθεί τη ζωή της ηρωίδας μόνο στην προσωπική της ζωή. Περιέχει στοιχεία και γεγονότα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Ελλάδας στην οποία κυριαρχεί η μορφή του Βενιζέλου και ο Διχασμός. Τον Ιανουάριο του 1914 έως τον Νοέμβριο του 1920 με την ήττα του Βενιζέλου, ο Βάσος Γάβρας εντάσσεται στο αντιβενιζελικό στρατόπεδο με την ηρωίδα να βρίσκεται στο πλευρό του Βενιζέλου, ακολουθεί την αντίστοιχη πορεία του Δραγούμη και της Δέλτα.

Τα δάνεια από τα αυτοβιογραφικά κείμενα της Δέλτα είναι σαφώς λιγότερα. Υπάρχουν επίσης αναφορές που βρίσκουμε στα «πολιτικά» της κείμενα.