Ανθή Καραμπελιά: Κλείσε στα μπουντρούμια το “λύκο” της ανορεξίας και πέτα το κλειδί!

“Πάντα ήθελα να είμαι κάποια άλλη. Να με λένε αλλιώς, να ζω αλλού. Η μάχη μου, όμως με την ανορεξία με έμαθε να με αγαπώ. Έπρεπε εξάλλου να μάθω να με αγαπώ, γιατί διαφορετικά δεν θα κατάφερνα να νικήσω ποτέ το “τέρας”. Έπρεπε να σταθώ απέναντί του και να του φωνάξω “θα σε νικήσω”. Κλείνω τη σελίδα και φέρνω στο μυαλό λέξη προς λέξη όλη μας τη συζήτηση με τη νεαρή συγγραφέα. Σπάνια ένα βιβλίο κατορθώνει να ανασύρει στην επιφάνεια τη διάθεση να ΖΗΣΕΙΣ ενώ πραγματεύεται ένα θέμα που συχνά “δίνει ραντεβού” με το θάνατο. “Η Γνωριμία με τον Λύκο”, της Ανθής Καραμπελιά. Γιατί πάντοτε οι “τσαλακωμένοι ήρωες” είναι αυτοί που πραγματώνουν την ουσία του να είναι κανείς αληθινός ήρωας. Παλεύουν στη λάσπη και το σκοτάδι κι όμως σταματούν τον αγώνα μόνο τότε: Όταν ο ήλιος εμφανίζεται ξανά στον ουρανό κι εκείνοι έχουν τη δύναμη να τον αντικρίσουν χωρίς “ασπίδες προστασίας” και χωρίς ίχνος “μακιγιάζ”…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

  

Τι είναι αυτό που οδηγεί ένα νεαρό κορίτσι στη “νευρική ανορεξία”;

Υπάρχουν  πολλοί παράγοντες, όπως η οικογένεια και η μόδα που μπορούν να σπρώξουν ένα νεαρό κορίτσι στην Ανορεξία. Παρ’όλα αυτά θεωρώ εκ πείρας ότι σημαντικότερο ρόλο στην ανάπτυξη μιας τέτοιας συμπεριφοράς παίζει η οικογένεια. Στην Ανορεξία ένα άτομο αρχικά μπαίνει ηθελημένα προσπαθώντας να ελέγξει μια κατάσταση που δεν μπορεί και στη

συνέχεια εγκλωβίζεται καθώς τώρα κάτι άλλο το καθοδηγεί, κάτι άλλο το ελέγχει. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι γονείς ενός νεαρού κοριτσιού αποφασίζουν να χωρίσουν, προκαλεί άγχος και φόβο στο νεαρό κορίτσι καθώς αδυνατεί να επηρεάσει  αυτήν τους την απόφαση. Έτσι, προσπαθώντας να αποτρέψει τους γονείς της από το να χωρίσουν, σκέφτεται ότι αν αρρώσταινε, οι γονείς θα ανησυχούσαν για το παιδί τους, γεγονός που ίσως τους έφερνε πιο κοντά.

Πέρα όμως από την οικογένεια, μεγάλη ευθύνη για την ανάπτυξη τέτοιου είδους καταστροφικών σκέψεων φέρει η τηλεόραση, καθώς και τα πρότυπα μόδας και ομορφιάς που προβάλλει χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι και πάλι δεν ευθύνονται οι γονείς και γι’ αυτό. Έτσι και στην περίπτωση ενός κοριτσιού του οποίου η μητέρα δουλεύει συνεχώς και δεν της αφιερώνει χρόνο αφήνοντάς την ανεξέλεγκτα να βλέπει τηλεόραση, γεννάται η επιθυμία στο κορίτσι να μοιάσει με τα πρόσωπα της τηλεόρασης και συγκεκριμένα με τα μοντέλα πιστεύοντας πως έτσι πρέπει να μοιάζει τώρα που μεγαλώνει και γίνεται γυναίκα. Επομένως, θα πρέπει η μητέρα ενός κοριτσιού να βρίσκεται δίπλα του προκειμένου να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα να εκδηλώσει η κόρη της τα συμπτώματα της ΑΡΡΩΣΤΙΑΣ. 

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προειδοποιήσει την κόρη της για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στο σώμα της για να γίνει γυναίκα, όπως επίσης και να την βοηθήσει να εξοικειωθεί με αυτές. Αδιαμφισβήτητα, ο ρόλος της μητέρας,  ναι μεν είναι δύσκολος, ωστόσο, καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τη σχέση που θα έχει με το σώμα του ένα έφηβο κορίτσι όταν γίνει γυναίκα! Θα ήταν, επίσης παράληψή μου να μην αναφέρω το κακό που μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί της μια μητέρα που το μόνο που την ενδιαφέρει είναι το τι πρέπει να κάνει για να μένει αδύνατη.

Ένα από τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης διατροφικής διαταραχής είναι και οι ενοχές που συνοδεύουν το άτομο μετά από την κατανάλωση φαγητού. Κατά πόσο είναι εφικτό να μάθει να τρώει φυσιολογικά και να ζει χωρίς αυτές μελλοντικά;

Η ενοχή σχετίζεται με την ανάγκη του ανθρώπου για έγκριση από τους γύρω του. Οι άνθρωποι λοιπόν πασχίζουν να κάνουν πράγματα που εγκρίνουν, αν όχι όλοι, τότε οι περισσότεροι από τους ανθρώπους, ώστε να εγκρίνουν και τους ίδιους. Έτσι πολλοί άνθρωποι προκειμένου να αποφύγουν την απόρριψη και την αποδοκιμασία, αποφασίζουν να συμφωνήσουν με ό,τι είναι ευρέως αποδεκτό. Μεγάλη ευθύνη για όλο αυτό έχει η

τηλεόραση, καθώς προσπαθεί να “εμφυτέψει” στο κεφάλι κάθε νέου άνθρωπου συγκεκριμένα πρότυπα της κοινωνίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να νιώθουν ανεπαρκείς και κατά συνέπεια να έχουν ενοχές. Για παράδειγμα, σε έναν άνθρωπο που δεν είναι τόσο αδύνατος και επομένως δεν ακολουθεί τα τηλεοπτικά πρότυπα των καχεκτικών μοντέλων, κάθε φορά που τρώει παραπάνω, του δημιουργούνται ενοχές.

Αυτό συμβαίνει γιατί του έχουν περάσει την αντίληψη ότι αν δεν μοιάζεις με τα πρότυπα της τηλεόρασης δεν είσαι αποδεκτός από το κοινωνικό σύνολο και επομένως δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος, να έχεις φίλους, να έχεις δουλειά, να έχεις ερωτικές σχέσεις. Αηδίες! Εκείνο που έχει σημασία για έναν άνθρωπο είναι να είναι πρότυπο του εαυτού του και να είναι περήφανος για αυτό. Γιατί πολύ απλά το να είσαι όμορφος, είναι κάτι υποκειμενικό, το οποίο σημαίνει ότι δεν καθορίζεται από τις γνώμες των άλλων, διότι κάτι που μπορεί να είναι όμορφο για μένα για κάποιον άλλον άνθρωπο μπορεί να μην είναι. Γιατί λοιπόν να πασχίζουμε με νύχια και με δόντια να μοιάσουμε σε ΑΥΤΟΥΣ της τηλεόρασης;

Το σίγουρο είναι ότι οι πραγματικοί άνθρωποι δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς της τηλεόρασης γι’αυτό ας απενοχοποιήσουμε επιτέλους τον εαυτό μας και ας ζήσουμε απαλλαγμένοι από κόμπλεξ και από αυτοκαταστροφικές σκέψεις. Κανενός ανθρώπου δεν του αξίζει να ζει έτσι! Ό κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ζει φυσιολογικά και χωρίς ενοχές. Όλα είναι μια σκέψη, μονάχα μια σκέψη. Ώσπου έρχεται μια μέρα, που κάτι μέσα μας αλλάζει ως δια μαγείας, είτε επειδή κουραστήκαμε να αναζητούμε κάτι που δεν υπάρχει, όπως η τελειότητα, είτε επειδή βρήκαμε μεγαλύτερους και πιο όμορφους στόχους για να αφοσιωθούμε. 

  

Εύχομαι κάποτε εμείς οι άνθρωποι να  συνειδητοποιήσουμε πόσο ανόητο είναι να προσπαθούμε όλοι να μοιάσουμε και να σκεφτούμε πόσο τρομερά βαρετός θα ήταν ο κόσμος αν όλοι οι άνθρωποι ήταν ίδιοι. Τίποτα δεν θα μας κινούσε το ενδιαφέρον να γνωρίζουμε νέους ανθρώπους, τίποτα δεν θα περιμέναμε να ανακαλύψουμε όσο ζούμε…

  

Το βιβλίο σας “Η Γνωριμία με τον Λύκο” είναι μια μαρτυρία όπου στο μεγαλύτερο μέρος της τονίζεται η ομορφιά της ζωής πέρα από πρότυπα ομορφιάς και επιταγές των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Με ποιον τρόπο μπορεί μια γυναίκα σήμερα να μάθει να αγαπάει τον εαυτό της με όλες του τις  ατέλειες;

Είναι γεγονός ότι ζούμε σε μια κοινωνία που ενισχύει την εξωτερική εμφάνιση προβάλλοντας τα πρότυπα των κοκκαλιάρικων μοντέλων και την αντίληψη ότι, αν δεν μοιάζουμε με αυτά, δεν αξίζουμε και δεν θα είμαστε ευτυχισμένες.  Όλα είναι ανοησίες. Τα λένε απλά και μόνο

για να πουλήσουν! Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν πρότυπα ούτε ιδανικό βάρος, είναι απλώς η γνώμη κάποιου άλλου. Το κάθε σώμα έχει διαφορετικές απαιτήσεις σε τροφή και διαφορετικές αναλογίες. Έτσι, εκείνο που θα πρέπει να κάνει μια γυναίκα είναι να καταλάβει ότι το σώμα της είναι μοναδικό και ότι δεν μοιάζει με κανένα άλλο.

Επομένως θα πρέπει να ρυθμίζει τα κιλά της με βάση το μέχρι πού νιώθει εκείνη καλά ψυχικά και σωματικά και από εκεί και πέρα να υιοθετήσει έναν υγιεινό τρόπο ζωής (σωστή διατροφή και άσκηση) για να διατηρείται σε ένα ιδανικό βάρος για εκείνη. Κάθε γυναίκα θέλει να νιώθει άνετα με τα ρούχα της και να μπορεί  να αναδεικνύει το σώμα της φορώντας ρούχα που να την κολακεύουν  και να υποστηρίζει αυτό που είναι. Σε καμία περίπτωση το  να νιώθεις καλά με εσένα και το να έχεις το δικό σου στυλ δεν σχετίζεται με το πόσα κιλά είσαι!!

  

Πώς θα περιγράφατε τη “νευρική ανορεξία” με λίγες λέξεις;

Ανορεξία είναι αυτό το ύπουλο τέρας που λέγεται “λύκος”. Είναι ένας δαίμονας που τρέφεται από εσένα .Ένα τέρας που προσπαθεί να σε καταστρέψει χρησιμοποιώντας ως όπλα τα συναισθήματά σου και κυρίως τις ανασφάλειές σου. Ο “λύκος” είναι αυτός που μιλά στην ψυχή σου, καθοδηγεί το μυαλό σου, είναι εκείνος που σε σκοτώνει γλυκά. Δεν τον νοιάζει αν πονάς. Μυρίζεται το φόβο σου. Είναι εκεί να σε κατασπαράξει κάθε φορά που δεν τον υπακούς.

  

Στις σελίδες του βιβλίου αναφέρετε ότι “η μοναξιά είναι ο μεγαλύτερος δαίμονας των διατροφικών διαταραχών”. Μιλήστε μας λίγο γι’αυτό.

Η μοναξιά είναι μια από τις μεγαλύτερες και δυσβάσταχτες συνέπειες της διατροφικής διαταραχής. Ο φαύλος κύκλος της μοναξιάς και της απομόνωσης:  “Δεν θέλω να βγω για να μην φάω → μένω σπίτι → νιώθω μοναξιά  → ξεσπώ σε μένα (υπερφαγία)”. Η μοναξιά και η απομόνωση είναι η εύκολη λύση για ένα άτομο που φοβάται να θέσει τον εαυτό του στον πειρασμό της πιθανής κατανάλωσης τροφής. Όμως από ένα σημείο και μετά, ένα μέρος του εαυτού του θέλει να παραμείνει στην μοναξιά του ενώ ένα άλλο θέλει να απεγκλωβιστεί, να έρθει σε επαφή και με τον “πραγματικό κόσμο” και όχι μόνο με τον δικό του. Έτσι τα δυο “θέλω” συγκρούονται με αποτέλεσμα το άτομο να βρίσκεται σε αδιέξοδο! Ακόμα και αν το άτομο αρχίσει σταδιακά να τρώει φυσιολογικά, να μειώνει τα βουλιμικά επεισόδια, να νιώθει ότι βρίσκει τον έλεγχο, την μοναξιά δεν μπορεί να την διαχειριστεί. Ο “λύκος” δεν τον  αφήνει να βγει λίγο από το σπίτι του διότι τον κάνει να νιώθει την ανάγκη να κρυφτεί στον δικό του “ασφαλή” κόσμο!

Όμως πώς να παλέψεις ένα τέρας που θέλει να σε καταστρέψει, όταν εσύ κλείνεσαι στον εαυτό σου, απομακρύνεσαι από όλους και από όλα και κάθεσαι “παρέα με τον λύκο” μόνη σπίτι; Μην τρομάζεις στην ιδέα να βγεις! Θυμήσου ότι ο “λύκος” μπορεί μόνο με εσένα να τα βγάλει πέρα. Επομένως όταν θα βγεις με άλλους παρέα έξω, θα χάσει λίγη από τη δύναμή του. 

Όσο εσύ θα τον ξεχνάς, τόσο αυτός θα αρρωσταίνει. Αυτό που θέλει ο “λύκος”, είναι να σε κάνει να ξεχάσεις πώς είναι να ζεις, όμως εκ πείρας σας λέω ότι από την πρώτη κιόλας μέρα που θα καταφέρεις να βγεις χωρίς άγχος και αποφασισμένη να περάσεις καλά με την παρέα σου, θα γυρίσεις σπίτι πιο χαρούμενη και πιο “ελεύθερη”. Είμαι σίγουρη ότι κάθε κορίτσι πάνω σε αυτή τη γη που είναι κλεισμένο σπίτι με τον “λύκο” για παρέα, επιθυμεί ΝΑ ΞΑΝΑΖΗΣΕΙ!!

Μπορεί τελικά να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η “νευρική ανορεξία” έτσι ώστε μια γυναίκα κοιτάζοντας κάποια στιγμή τον εαυτό της στον καθρέφτη να μην βλέπει τον εαυτό της “παραμορφωμένο” ή πρόκειται για κάτι το οποίο το “κουβαλάει” μέσα της για όσο ζει;

Ο “λύκος” νικιέται. Δύσκολα και με πραγματική θέληση και προσπάθεια, αλλά νικιέται!! Μια αρρώστια δεν δίνει σε κανένα άτομο, αξία. Μόνο εσύ μπορείς να δώσεις αξία και αγάπη στον εαυτό σου. Απόδειξε στο “λύκο της Ανορεξίας” ότι μπορείς και θες να τον νικήσεις.

Κλείστον στα μπουντρούμια του μυαλού σου και πέτα το κλειδί. Δεν μπορείς να τον διώξεις για πάντα. Ο λύκος θα είναι πάντα εκεί έτοιμος να σε ξαναπείσει να κάνεις κακό στον εαυτό σου, να σε πείσει ότι δεν αξίζεις για τίποτα. Όμως, εσύ δεν θα φοβάσαι πια, γιατί πολύ απλά θα ξέρεις να διαχειρίζεσαι τις σκέψεις που σου δημιουργεί και θα αξιολογείς με βάση τη λογική σε τι πρέπει και σε τι δεν πρέπει να τον ακούσεις. Θα είσαι εκεί για σένα, προστάτης του εαυτού σου!

Υπάρχουν και στιγμές που ακόμη και όταν διανύει ένα ανορεξικό άτομο μια περίοδο όπου φαίνεται να ελέγχει τον τρόπο κατανάλωσης τροφής, ωστόσο “υποτροπιάζει”. Τι χρειάζεται να σκεφτεί κανείς εκείνη την ώρα έτσι ώστε να “νικήσει τον λύκο” γι’ακόμη μια φορά;

Κάθε άτομο που έχει συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του, κάνει συνεχώς προσπάθειες για να ελέγξει την ποσότητα ή ακόμα και την ποιότητα του φαγητού που καταναλώνει. Άλλοτε η προσπάθειά του αποδίδει καρπούς και άλλοτε  αποτυγχάνει. Σε καμία περίπτωση, όμως αυτό δε σημαίνει ότι αξίζει να παραδώσεις τα όπλα σε ένα τέρας που θέλει να σε καταστρέψει. Ο “λύκος” θα εξακολουθεί να σε ενοχλεί και να σε τραβάει στον γκρεμό όσο εσύ του δίνεις “τροφή”, δηλαδή σκέψεις ενοχικές και προσβλητικές για τον εαυτό σου. Το μυστικό για να βρίσκεις τη δύναμη να ορθοποδείς  μετά από κάθε υποτροπιασμό, είναι να σκέφτεσαι ότι είσαι πιο δυνατή από το “λύκο”, ότι δίνοντάς του κάθε φορά όλο και λιγότερη “τροφή”, κάποια στιγμή θα αρχίσει να εξασθενεί. Είναι άδικο για τον ίδιο σου τον εαυτό να τα παρατήσεις, επειδή δεν τα κατάφερες μια μέρα ή ακόμα και μια βδομάδα. Συνέχισε να πολεμάς τον “λύκο” με τόλμη και πείσμα και δεν θα χάσεις. Και  κάποια στιγμή θα συνειδητοποιήσεις ότι δεν ΤΟΝ ακούς πια. 

Με ποιον τρόπο μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία η οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον;

Πολλοί γονείς νιώθουν ανίκανοι καθώς δεν ξέρουν τι να κάνουν για να σώσουν το παιδί τους από τη διαδικασία του αργού θανάτου στην οποία έχει  υποβληθεί  ηθελημένα το παιδί τους. Αυτό που δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνει ένας γονιός είναι να κατακρίνει την παράλογη στάση του παιδιού του απέναντι στο φαγητό. Το μόνο που θα καταφέρει είναι να νιώθει το παιδί ότι ο γονιός του είναι εναντίον του. Θα πρέπει  να είστε δίπλα του χωρίς να

κατακρίνετε τις επιλογές του. Επίσης το γεγονός ότι το παιδί σας αντιδρά με έναν τόσο καταστροφικό τρόπο, θα πρέπει να σας βάλει σε υποψίες, διότι ένα παιδί μπορεί να εκφράζει με τον δικό του τρόπο ένα πρόβλημα που υπάρχει στην οικογένεια για χρόνια.

Για παράδειγμα ένα παιδί του οποίου οι γονείς αποφασίζουν να χωρίσουν, πιστεύει ότι αν σταματήσει να τρώει  και τελικά αρρωστήσει, θα κάνει τους γονείς του να ανησυχήσουν και ίσως το κοινό τους ενδιαφέρον να τους φέρει πιο κοντά. Έτσι, ένα παιδί αρχικά ξεκινάει με τη θέλησή του, υποβάλει δηλαδή το ίδιο τον εαυτό του σε μια διαδικασία που με βάση τη δική του λογική, πιστεύει ότι  θα επιφέρει το “επιθυμητό” αποτέλεσμα. Το κακό όμως είναι ότι μετά “εγκλωβίζεται” σε αυτήν του τη σκέψη, με αποτέλεσμα αυτό να γίνεται στόχος ζωής, γεγονός που το οδηγεί στην καταστροφή.

Το σίγουρο είναι ότι η βοήθεια ενός ειδικού καλείται απαραίτητη, πριν να είναι πολύ αργά. Διότι αυτό που λένε ότι “ποτέ δεν είναι αργά”, για την ανορεξία δεν ισχύει! Τώρα όσον αφορά το φιλικό περιβάλλον, νομίζω ότι δεν μπορεί να συμβάλει σημαντικά. Ωστόσο, οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν στην επανένταξη του ατόμου στο κοινωνικό περιβάλλον,  να συμβάλουν δηλαδή στην έξοδό του από τον μικρόκοσμο ή αλλιώς από τον δικό του κόσμο στον οποίο ζει το άτομο. Τις περισσότερες φορές ωστόσο οι φίλοι απέχουν και αυτό συμβαίνει γιατί αδυνατούν να αντιμετωπίσουν μια τέτοια προβληματική κατάσταση και το βάζουν στα πόδια.

Τι είναι αυτό που μάθατε για τον εαυτό σας και τη ζωή μέσα από τη “γνωριμία σας με το λύκο”;

Όσο περνάει ο καιρός συνειδητοποιώ όλο και περισσότερα πως η γνωριμία με το λύκο μου δίδαξε πολλά και γι’ αυτό και  δεν θα την άλλαζα. Έμαθα να πατάω στα πόδια μου, να βασίζομαι στις δικές μου δυνάμεις, να είμαι με το μέρος μου. Έπρεπε εξάλλου, γιατί διαφορετικά δεν θα κατάφερνα να ΤΟΝ νικήσω. Έπρεπε να του αποδείξω ότι είμαι πιο

δυνατή από εκείνον, ότι δεν τον φοβάμαι! Μου έμαθε ποια πραγματικά είναι η Ανθή και τι μπορεί να κάνει. Κατάλαβα ότι  ασχολιόμουν με την εξωτερική μου εμφάνιση διότι αναζητούσα απεγνωσμένα την έγκριση των άλλων. Πίστευα ότι η Ανθή δεν έχει τίποτα για το οποίο έπρεπε να την θαυμάζουν.

Έτσι  στην προσπάθειά μου να αποκτήσω κάποια αξία, επιδίωκα να βελτιώσω με καταστροφικό τρόπο την εξωτερική μου εμφάνιση. Υπήρχε μια φωνή μέσα μου που μου επισήμαινε συνεχώς τα ελαττώματά μου θέλοντας να με κάνει να πιστέψω ότι δεν αξίζω. Καθοδηγούσε το μυαλό μου, το σώμα μου και την ψυχή μου. Έκανα μεγάλο αγώνα μέχρι να καταφέρω να συνειδητοποιήσω ότι όλα αυτά που αντηχούσαν μέσα στο κεφάλι μου δεν ήταν δικά μου λόγια, αλλά ενός δαίμονα που προσπαθούσε να με εξουσιάσει, να με πάρει με το μέρος του και τελικά να με καταστρέψει.

Τώρα ξέρω ότι αξίζω πολλά και ότι δεν μπορεί να μου δώσει καμία αξία η Ανορεξία παρά μόνο εγώ στον εαυτό μου!!

  

*Το βιβλίο “Η Γνωριμία με τον Λύκο”, της Ανθής Καραμπελιά, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε συνεργασία με το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών.