Ποια αρχαία ελληνική πόλη μαρτυρούν αγάλματα που βρέθηκαν στη Μικρά Ασία;

Μοναδικής ομορφιάς ελληνικά αγάλματα, ηλικίας περίπου 2.000 ετών, ανακαλύφθηκαν κατά την διάρκεια ανασκαφών που έγιναν στα ερείπια της αρχαίας ελληνικής πόλης Μαγνησία του Μαιάνδρου, στην επαρχία Αϊδινίου (Aydın) της νοτιοδυτικής Τουρκίας.

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου

Όπως δήλωσε ο καθηγητής Ορχάν Μπινγκέλ (Orhan Bingöl), που είναι υπεύθυνος των ανασκαφών από τα μέσα της δεκαετίας του 80, πρόκειται για τέσσερα γυναικεία αγάλματα, ένα αντρικό και ένα απροσδιορίστου φύλου. Οι θησαυροί αυτοί της αξεπέραστης αρχαίας ελληνικής τέχνης βρέθηκαν στα ερείπια ενός ναού αφιερωμένου στη θεά Αρτέμιδα και είναι όλα σε καλή κατάσταση.

«Μαζί με τα αγάλματα που εκτίθενται στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και το Αϊδίνιο, υπάρχουν πλέον περίπου 50 αγάλματα από τις ανασκαφές της αρχαίας Μαγνησίας. Οι ανασκαφές θα συνεχιστούν καθώς είναι ξεκάθαρο πως μπορούμε να βρούμε και άλλα αγάλματα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μπινγκέλ.   

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρώτες ανασκαφές στην αρχαία Μαγνησία της Μικράς Ασίας ξεκίνησαν το 1891, από την ομάδα του Γερμανού αρχαιολόγου Καρλ Χούμαν (Carl Humann). Μετά από 21 μήνες, η ανασκαφή του Χούμαν είχε αποκαλύψει -έστω και μερικώς- το θέατρο, τον ναό της Αρτέμιδος, τον ναό του Δία, το πρυτανείο και την αγορά. Έπρεπε να περάσει σχεδόν ένας αιώνας για να συνεχιστούν οι ανασκαφές από τον Τούρκο καθηγητή Μπινγκέλ και την ομάδα του, το 1984. 

Η αρχαία Μαγνησία του Μαιάνδρου ήταν μία από τις δύο πόλεις με το όνομα Μαγνησία που ίδρυσαν οι Μάγνητες στη Μικρά Ασία, τον 10ο αιώνα π.Χ. Σημαντική σε πληθυσμό, βρισκόταν σε στρατηγική τοποθεσία στο τρίγωνο που σχημάτιζαν οι πόλεις Πριήνη, Έφεσος και Τράλλεις. 

Η πόλη ονομάστηκε Μαγνησία από τους Μάγνητες της Θεσσαλίας, που αποίκησαν την περιοχή. Αργότερα προστέθηκε στην ονομασία της το "του Μαιάνδρου" για να ξεχωρίζει από την κοντινή πόλη της Λυδίας, Μαγνησία του Σιπύλου, την έτερη αποικία των Μαγνητών στην περιοχή.

Η περιοχή γύρω από την πόλη ήταν ιδιαίτερα γόνιμη, παράγοντας εξαιρετικό κρασί,σύκα και αγγούρια.

 Η Μαγνησία ήταν κτισμένη κοντά στη σημερινή πόλη της Τουρκίας, Γκερμεντζίκ, στις υπώρειες του όρους Θώραξ και στις όχθες του μικρού ποταμού Λίθακου, παραπόταμου του ποταμού Μαιάνδρου. Απείχε περίπου 24 χιλιόμετρα από τη Μίλητο και ανήκε στην περιοχή της Ιωνίας, επειδή όμως οι Μάγνητες μιλούσαν την αιολική διάλεκτο, η πόλη δεν έγινε δεκτή στο Κοινό των Ιώνων. 

Ποια είναι η Μυτιλήνη της Τυνησίας; Τι σχέση έχει με τον διαβόητο πειρατή Μπαρμπαρόσα;

Άνθρωποι που διατρανώνουν πως είναι "Γκρεκίγια", δηλαδή Έλληνες, και σπίτια "πνιγμένα" στο γαλανόλευκο χρώμα. Αυτό το σκηνικό συναντά όποιος βρεθεί στη βόρεια Τυνησία και επισκεφθεί την παραλιακή κωμόπολη Ελ Μετλίν, την οποία ίδρυσαν κάτοικοι της Μυτιλήνης πριν από 500 χρόνια!  

Τούρκοι και Τυνήσιοι ιστορικοί συμφωνούν πως, στα μέσα του 16ου αιώνα, Έλληνες ήρθαν στην βόρεια Αφρική από τη Μίντιλι, όπως ονόμαζαν οι Οθωμανοί τη Λέσβο, και δημιούργησαν ένα χωριό το οποίο αποκάλεσαν Ελ Μετλίν (Μυτιλήνη).

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Εκείνη την εποχή, η θαλασσοκράτειρα Ισπανία προσπαθεί να θέσει υπό την κυριαρχία της πολλές περιοχές της βόρειας Αφρικής. Αντιδρώντας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην οποία ανήκαν αυτές οι περιοχές, στέλνει στρατιωτικές δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν τον πανίσχυρο ισπανικό στόλο. 

Στις ακτές της Τυνησίας μεταβαίνουν επίσης πειρατικά πλοία και έτσι φθάνει εκεί και ο ελληνικής καταγωγής πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που λόγω των επιτυχιών του, ορίστηκε ναύαρχος του οθωμανικού στόλου από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. 

Ο Μπαρμπαρόσα και οι ναυτικοί του κατάγονταν από την Λέσβο και όταν εκείνος πέθανε, αυτοί ίδρυσαν τη νέα τους "Μυτιλήνη", σε απόσταση 60 χιλιομέτρων από την Τύνιδα. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το όνομα της πόλης δεν έχει αραβικές ρίζες και η περιοχή δεν εμφανίζεται πουθενά ως Μετλίν πριν από την άφιξη του Μπαρμπαρόσα. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ντόπιοι ονομάζουν το επίνειο της Ελ Μετλίν, "Σκάλα", όπως ακριβώς λέγονται τα επίνεια στη Λέσβο!  Εξάλλου, πολλοί είναι οι ντόπιοι που αναφέρουν ότι είναι "Γκρεκίγια", δηλαδή Έλληνες, πως "ήρθαν με τους Τούρκους" και ότι η καταγωγή τους είναι από "ένα νησί κάπου βόρεια", όπως γράφει στο βιβλίο του «Γκρεκίγια, οι Έλληνες της Τυνησίας», ο Δημήτρης Αλεξάνδρου. 

Ο κ. Αλεξάνδρου, που επισκέφθηκε την Ελ Μετλίν και συνομίλησε με τους κατοίκους της, λέει ότι "η εκδοχή τους για την ελληνική παρουσία στην περιοχή τους είναι πως μετά την κατάκτηση της Λέσβου από τους Οθωμανούς, το 1462, οι Τούρκοι μαζί με άλλα παιδιά άρπαξαν και δύο αδέλφια, τους αδελφούς Μπαρμπαρόσα, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν Μυτιληνιούς ως έμπιστα πρωτοπαλίκαρα στα καράβια τους. 

«Αυτά τα πρωτοπαλίκαρα του Μπαρμπαρόσα έκλαψαν τον καπετάνιο τους όταν «δοξασμένος» πέθανε στην Κωνσταντινούπολη. Τότε, ο σουλτάνος τους έδωσε ένα κομμάτι γης στη Μπαρμπαριά, στο παλιό άντρο του Χαϊρεντίν, στα βόρεια παράλια της Τυνησίας κοντά στη Μπιζέρτα. Εκεί όπου αργοσαλεύει η γαλάζια Μεσόγειος και τα ελαιόδεντρα την κάνουν χάζι, όπως και στο νησί τους, την Λέσβο. 

Οι Αρούτζ και Χαϊρετίν Μπαρμπαρόσα είχαν γεννηθεί στη Λέσβο και ήταν Έλληνες αναφέρει στο βιβλίο του ο κ.Αλεξάνδρου και δεν είναι ο μόνος που διατυπώνει αυτή την άποψη. Στις ελληνικές ρίζες των αδελφών Μπαρμπαρόσα αναφέρονται τόσο η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια «Βικιπαίδεια» όσο και ο Γεώργιος Λεονάρδος στο ιστορικό μυθιστόρημά του με τίτλο «Μπαρμπαρόσα ο Πειρατής», αλλά και ο Μυτιληνιός συγγραφέας-μελετητής Θέμης Καραβασίλης στο βιβλίο του «Παλαιόκηπος». 

Οι αδελφοί Μπαρμπαρόσα, που πήραν αυτό το όνομα από τα κοκκινωπά τους γένια, σύμφωνα με μία εκδοχή ήταν παιδιά ενός σπαχή, ονόματι Γιακούπ, και μιας χριστιανής Ελληνίδας από τη Λέσβο, η οποία ονομαζόταν Κατερίνα. Αρκετοί είναι όμως οι ιστορικοί που θεωρούν πιθανόν να ήταν και ο πατέρας τους εξισλαμισμένος Έλληνας.

«Καθώς περπατήσαμε γεμάτη γαλανές εικόνες και δυνατά συναισθήματα φτάσαμε μπροστά στο υδραγωγείο της Ελ Μετλίν. Την είσοδο την φτιάξανε πρόσφατα με κίονες ελληνικούς μαρτυρώντας, 500 χρόνια μετά, την ελληνική καταγωγή τους!" επισημαίνει ο Δημήτρης Αλεξάνδρου.  

Παράλληλα , ο κ. Αλεξάνδρου αναφέρει ότι κοντά στο υδραγωγείο πλησίασαν τον ίδιο και την παρέα του τέσσερις νέοι και ρώτησαν αν είναι Ιταλοί. «Όταν άκουσαν ότι είμαστε Έλληνες τα πρόσωπά τους φωτίστηκαν και ο πιο θαρραλέος ομολόγησε: Οι δικοί μας παππούδες ήταν από τη Μετλίν της Ελλάδας. Ήταν Έλληνες! Γκρεκίγια, όπως τους λέγανε εδώ οι ντόπιοι!».

Που θα είναι αφιερωμένη η «Ανοικτή πόλη» φέτος στη Ρόδο;

Με τίτλο «Ανοικτές Πόρτες - Ανοικτή Πόλη» το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου  στις 28-30 Σεπτεμβρίου, θα είναι αφιερωμένο στα 30 χρόνια από την ένταξη της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (1988).

Οι Ανοικτές Πόρτες διοργανώνονται για ένατη συνεχόμενη χρονιά. Το φετινό λογότυπο απεικονίζει ένα κλειδί με τη μορφή της παλιάς πόλης. Ένα κατάλληλο σύμβολο για μια εκδήλωση η οποία όλα αυτά τα χρόνια γνώρισε σε χιλιάδες επισκέπτες τον πλούτο, συχνά άγνωστο, της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ρόδου.
Οι Ανοικτές Πόρτες 2018 συνδιοργανώνονται από τη RICHeS, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το ΔΟΠΑΡ και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Δωδεκανήσου. 

Τι είναι το έθιμο "Φαναράκια" στη Τήνο; Πότε ακόμη τιμούν την Μεγαλόχαρη;

«Χαίρε Πάναγνε Μαρία, Χαίρε Μήτηρ του Θεού, που αξίωσες την Τήνο την εικόνα σου να βρει. Ως μας έσωσες την Τήνο, σώσε ακόμα μια φορά, για τη δόξα του Υιού σου την Ελλάδα τη γλυκιά…..».

Αυτός ο ύμνος στην Υπεραγία Θεοτόκο ψάλλεται από όλους τους Τηνίους και όχι μόνο, κατά την ξεχωριστή γιορτή που λαμβάνει χώρα στο νησί της Μεγαλόχαρης στις 30 Ιανουαρίου. Ένα ''ποτάμι''... ανθρώπων κρατά πολύχρωμα φαναράκια και περιδιαβαίνει τα σοκάκια της Χώρας, εορτάζοντας έτσι την Εύρεση της Ιεράς Εικόνας της Παναγίας, επέτειος που συμπίπτει με τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών.    

  Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

  

Η Αγία Πελαγία, μοναχή από το μοναστήρι της Παναγίας των Αγγέλων στο Κεχροβούνι, βλέπει στον ύπνο της, την Κυριακή 9 Ιουλίου 1822, μία μεγαλοπρεπή κυρία με φωτοστέφανο, η οποία της εξηγεί πόσο υπέφερε θαμμένη τόσα χρόνια κάτω από το χώμα. Της ζητά όταν ξημερώσει να επισκεφθεί τον επίτροπο εσωτερικών υποθέσεων της Μονής και να του ανακοινώσει την επιθυμία της να αποκαλυφθεί το ερειπωμένο θαμμένο μέγαρό της και η εικόνα της στον αγρό του Αντώνη Δωξαρά.

Όταν η Αγία Πελαγία ξύπνησε, κατάλαβε ότι η κυρία ήταν η Θεοτόκος. Της γεννήθηκαν όμως αμφιβολίες για το κατά πόσο μπορεί κάτι τέτοιο να συμβαίνει σε εκείνη, την άσημη και ταπεινή, και για το πώς θα έπρεπε να υποφέρει τους χλευασμούς και τις κοροϊδίες του δύσπιστου κόσμου. Έτσι αποφάσισε να μην αναφέρει τίποτα.

Την επόμενη Κυριακή, 16 Ιουλίου 1822, εμφανίζεται ξανά στον ύπνο της η ίδια κυρία, δίνοντας και πάλι την ίδια παραγγελία. Ωστόσο, η μοναχή Πελαγία δεν αναφέρει εκ νέου τίποτα, καθώς είχε πάλι αμφιβολίες. 
Όταν και την τρίτη Κυριακή, 23 Ιουλίου 1822, εμφανίζεται ολοζώντανη η Παναγία στη μοναχή με στεναχωρημένο και αυστηρό ύφος ζητώντας εξηγήσεις γιατί αγνόησε την παραγγελία της, η Αγία Πελαγία αποφασίζει πλέον να προχωρήσει χωρίς να ολιγωρήσει. Την ίδια μέρα, κατέφυγε στην Ηγουμένη η οποία γνωρίζοντας τον ενάρετο βίο της την πίστεψε και επισκέφθηκε τον επίτροπο. 

Ο επίτροπος ειδοποίησε, με την συνοδεία της Πελαγίας, τον Μητροπολίτη Τήνου, ο οποίος προσκάλεσε τον λαό του νησιού στον Μητροπολιτικό ναό των Ταξιαρχών, παρακαλώντας τον να συνδράμει για την ανεύρεση του θαμμένου ιερού ναού, σε χρήμα ή και σε εργασία.

Η εύρεση

Κάθε χωριό της Τήνου είχε αναλάβει να σκάβει με την σειρά, από τις αρχές

Σεπτεμβρίου του 1822. Ωστόσο, δεν βρέθηκε κανένα ίχνος εικόνας, γεγονός που επισκίασε το θετικό κλίμα και οδήγησε τον κόσμο σιγά-σιγά στην εγκατάλειψη του εγχειρήματος. Όσο οι εργασίες δεν έφερναν αποτέλεσμα, ο λαός χλεύαζε και κατηγορούσε την Πελαγία ως ονειροπόλα.

Με δάκρυα στα μάτια η Αγία Πελαγία ζητά την βοήθεια της Θεοτόκου, η οποία της αποκαλύπτει πλέον το ακριβές σημείο στο οποίο ήταν θαμμένη η εικόνα Της. Στις 30 Ιανουαρίου 1823 μ.Χ., μετά από την υπόδειξη της εν λόγω θέσης, η αξίνα του Εμμανουήλ Μάτσα ή Σπανού έπεσε επάνω στην θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς.

Η είδηση έφθασε σε κάθε σημείο του νησιού και αμέσως όλοι οι Τήνιοι παράτησαν κάθε ασχολία και έτρεξαν να δουν και να προσκυνήσουν την Ιερά Εικόνα. Επειδή νύχτωνε πήραν μαζί τους όλοι και από ένα λαδοφάναρο και εκείνη τη νύχτα όλα τα σοκάκια και τα μονοπάτια του νησιού γέμισαν φώτα. Η εύρεση της Ιεράς Εικόνας, κατά την διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821, θεωρήθηκε καλός οιωνός και το νησί επισκέφτηκαν οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης, για να προσκυνήσουν τη Παναγία. 

Οι εορτασμοί

Από τότε μαζί με τον εορτασμό της εικόνας καθιερώθηκε και η λαμπαδηφορία γνωστή ως «Φαναράκια», όπου συμμετέχουν όλοι οι Τήνιοι, κάθε 30 Ιανουαρίου. Το απόγευμα της παραμονής, η Αγία Εικόνα μεταφέρεται με πομπή στον κάτω Ναό της Ευρέσεως και τοποθετείται κοντά στο σημείο όπου επί χρόνια βρισκόταν θαμμένη. Στην συνέχεια τελείται μεγάλος εσπερινός με ειδική ακολουθία και το βράδυ γίνεται επίσης ακολουθία που παρακολουθεί πλήθος πιστών. 

Νωρίς το απόγευμα της παραμονής, κόσμος πολύς αρχίζει να συγκεντρώνεται στο μεγάλο προαύλιο της εκκλησίας της Μεγαλόχαρης, κυρίως οι μαθητές όλων των σχολείων της Τήνου, οι οποίοι ξεκινούν από τα σχολεία τους και καταφτάνουν στον περίβολο της Παναγίας με τα φαναράκια τους στα χέρια.

Κάθε Τήνιος έχει το δικό του φαναράκι.

Ξύλινα σκαλιστά φαναράκια που απεικονίζουν την Παναγία, το θρυλικό πλοίο «Έλλη» που τορπιλίστηκε από τους Ιταλούς στο λιμάνι της Τήνου, στις 15 Αυγούστου 1940, και άλλα σχέδια. Τα φαναράκια είναι τυλιγμένα με πολύχρωμες ζελατίνες για να μην σβήνει το κεράκι από τον αέρα. Εξάλλου, για να μην συμβούν απρόοπτα, τα εντυπωσιακά φαναράκια κρέμονται από ψηλά ξύλινα κοντάρια που κρατούν οι κάτοχοί τους. 

Κατά τη λαμπαδηφορία στα σοκάκια της Χώρας σχηματίζεται μια πολύχρωμη λαοθάλασσα και ο νυχτερινός ουρανός φέγγει από τα βεγγαλικά που ρίχνουν τα αγκυροβολημένα πλοία στο λιμάνι, ενώ η πομπή καταλήγει στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών. 

Στη διάρκεια της λαμπαδηφορίας ψάλλεται επίσης από τους μαθητές και όλο τον λαό ο παρακάτω ύμνος: 

«Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσουμε,
εύρεση της Παναγιάς μας όλοι να υμνήσουμε.
Τι χαρμόσυνος ημέρα εις την Τήνο ανατέλλει
και ευχάς η Θεοτόκος εις τον κόσμο αποστέλλει.
Δεύτε κλίνομεν το γόνυ στην Παρθένο ταπεινώς, ευλογίες να μας δίνει δεηθώμεν ευλαβώς.» 

Πώς ο Γκόγια ενέπνευσε τον σκηνοθέτη της ταινίας «Ο Λαβύρινθος του Πάνα»;

Κάποιοι καλλιτέχνες εξακολουθούν να αποτελούν πηγή έμπνευσης αιώνες μετά την δράση τους όπως καταδεικνύει η ταινία  του Γκιγιέρμο Nτελ Τόρο (Guliemo de Toro), φετινού θριαμβευτή των Όσκαρ με την ταινία «Η Μορφή του Νερού», «Ο Λαβύρινθος του Πάνα», η οποία συνδυάζει τη Τέχνη με τον τρόμο, με ένα ιστορικό υπόβαθρο. Νέα ψηφιακή κόπια  της ταινίας «Ο Λαβύρινθος του Πάνα», κυκλοφορεί στους κινηματογράφους από την WEIRD WAVE .

Το δράμα διαδραματίζεται την εποχή του Φράνκο, μετά τον εμφύλιο, με την μικρή ηρωίδα να καταφεύγει στην φαντασία για να επιβιώσει, δημιουργώντας στο μυαλό της μυθικά πλάσματα. 

 Με μια πολύ συγκινητική, δραματική ιστορία ο σκηνοθέτης κωδικοποιεί τα στοιχεία φρίκης  μιλώντας για τον φασισμό, ο οποίος αποτελεί το θέμα για ένα παραμύθι για ενήλικες. Πως όμως συνδέεται ο Ισπανός ζωγράφος Φρανθίσκο Γκόγια (Francisco José de Goya y Lucientes);

Της Μαρίας Αλιμπέρτη

Τόσο ο φωτισμός όσο και οι μορφές του παραμυθένιου αυτού τρομακτικού κόσμου παραπέμπουν στα έργα μιας περιόδου του Γκόγια, εξίσου φρικιαστικής καθώς αναδυόταν η τρέλα του πολέμου. «Ο Ισπανός ζωγράφος Φρανθίσκο Γκόγια ασκούσε πάντα μεγάλη επίδραση πάνω μου» παραδέχεται ο σκηνοθέτης, ειδικά οι «μαύροι πίνακές» γνωστοί και ως pintura negras! 

Πρόκειται για μια σειρά αποτελούμενη από 14 πινάκων, που δημιουργήθηκε λίγο πριν το τέλος της ζωής του μεγάλου καλλιτέχνη, απεικονίζοντας σε αυτά τα σκοτεινά έργα περίεργες μορφές μάγισσες, ζώα, ανθρώπους σε καταστάσεις πανικού, φόβου και τρόμου . Τα συγκεκριμένα έργα αντικατοπτρίζουν την φρικαλεότητα του πολέμου και το βλέμμα του καλλιτέχνη απέναντι στην παρανοϊκή αυτή αλληλοεξόντωση.

Ο Γκόγια είχε βιώσει τους Ναπολεόντειους πολέμους και τις εμφύλιες διαμάχες στην πατρίδα του και μέσα από την Τέχνη του εκφράζει την απεγνωσμένη κραυγή τρόμου έναντι στον αποτρόπαιο αυτό θάνατο. Μάλιστα, ο Γκόγια θεωρείται από τους σημαντικότερους στο πάνθεον των καλλιτεχνών, ακριβώς γιατί στα έργα του διαφαίνονται οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής του, και καθώς επηρέασε ρεύματα όπως τον ρομαντισμό και τον ρεαλισμό αλλά και κινήματα όπως τον εξπρεσιονισμό και τον σουρεαλισμό.

Τα εν λόγω έργα έχουν ζωγραφιστεί στους τοίχους τις έπαυλης στην οποία ο Γκόγια είχε απομονωθεί και συγκεκριμένα στου χώρους της τραπεζαρίας και του σαλονιού.

 Ο Γκόγια χρησιμοποίησε λάδι για να αποδώσει στους τοίχους αυτή την ψυχική αναστάτωση που του προκαλούσε η κατάσταση  κι ενώ ο ίδιος βυθιζόταν στην σιωπή καθώς ήδη αντιμετώπιζε μεταξύ άλλων ασθενειών προβλήματα με την ακοή του! Σήμερα τα εν λόγω έργα εκτίθενται στο Μουσείο Πράδο.

Οι μορφές της ταινίας

Για παράδειγμα, ο πίνακας με τον Κρόνο που καταβροχθίζει τον γιο του υπήρξε η κυριότερη πηγή έμπνευσης για τον Χλωμό Άντρα, έναν σουρεαλιστικό τέρας κι από τους βασικούς χαρακτήρες του λαβύρινθου. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μορφή του Κρόνου που κατασπαράζει τα παιδιά του είναι επηρεασμένη από την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία. Οι ιστορικοί της Τέχνης εκτιμούν ότι απεικονίζει τον Σατούρνο, κάτι ανάλογο του Κρόνου, να ξεπροβάλει σε αυτό το σχεδόν από το  ασπρόμαυρο σχέδιο, δηλαδή ένα κατάμαυρο σκοτάδι και να προβαίνει σε τέτοια πράξη κανιβαλισμού καθώς μια προφητεία τον είχε προειδοποιήσει ότι κάποιο από τα παιδιά του θα τον ανατρέψει και θα του κλέψει την εξουσία.

Ανάλογα στη ταινία αποδίδεται ο τρομακτικός «κόσμος» του πολέμου με τον προσεγμένο φωτισμό του  Γκιγιέρμο Ναβάρο,  διευθυντή φωτογραφίας και  ιδιαίτερα  με το σκοτάδι προκειμένου να δημιουργηθεί η αίσθηση του κακού που παραμονεύει στις σκιές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω ταινία κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας, Καλύτερου Μακιγιάζ και Καλύτερου Σχεδιαμσού Παραγωγής. 

Η  νέα ψηφιακή έκδοση της ταινίας θα αρχίσει να προβάλλεται στους ελληνικούς κινηματογράφους στις 16 Αγούστου και από την WEIRD WAVE.