Ο "πρίγκιπας των ποιητών" Όμηρος πρωταγωνιστής σε γαλλική έκθεση

Το παράρτημα του Μουσείου του Λούβρου στη πόλη Λανς διοργανώνει μια από τις πιο φιλόδοξες εκθέσεις που έχουν αφιερωθεί στον Όμηρο: τον διαχρονικό Έλληνα "πρίγκιπα των ποιητών" που έμεινε στην Ιστορία για την συγγραφή της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. 

    

 Καθώς τα δύο περίφημα έπη αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των Δυτικών κοινωνιών, ήδη από την αρχαιότητα, η έκθεση εξερευνά τις ρίζες της τεράστιας επιρροής που έχει ο Όμηρος στους καλλιτέχνες και τον πολιτισμό της Δύσης ανά τους αιώνες. Παράλληλα, η έκθεση του Λούβρου στη Λανς ρίχνει φως σε πολλά μυστήρια που αφορούν τον μεγάλο επικό ποιητή. 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Αχιλλέας, Έκτωρ και Οδυσσέας είναι ονόματα που εξακολουθούν να έχουν απήχηση στους ανθρώπους ακόμα και σήμερα. Από την εποχή της αρχαιότητας έως την Αναγέννηση, πολλοί καλλιτέχνες δανείστηκαν από τις συναρπαστικές ιστορίες του Ομήρου μια πληθώρα κλασσικών θεμάτων που διαμόρφωσαν την ιστορία της τέχνης.

Στο αναπόφευκτο ερώτημα που οφείλεται αυτή η αδιάλειπτη επιτυχία, η έκθεση δίνει απαντήσεις, εξερευνώντας με ποιον τρόπο οι καλλιτέχνες άντλησαν τα θέματά τους από τον Όμηρο και τους ήρωες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Επίσης δίνει την ευκαιρία να εξεταστούν διάφορα ερωτήματα: Πότε και πού έζησε ο Όμηρος; Ήταν ο μοναδικός συγγραφέας αυτών των τόσο μνημειωδών έργων;           

Η "Ομηρομανία" οδήγησε στην επανειλημμένη χρησιμοποίηση των ομηρικών αριστουργημάτων ως πηγή έμπνευσης. Μέσα από την έκθεση, εξετάζονται οι διάφορες πτυχές αυτού του φαινομένου, ενώ αναλύονται οι διαχρονικές επιρροές που έχουν τα ομηρικά έπη στη γλώσσα και τη παγκόσμια λογοτεχνία, στις επιστήμες και τις τέχνες, στην ηθική και τον τρόπο ζωής.  

Περίπου 250 έργα, που χρονολογούνται από την αρχαιότητα έως την σύγχρονη εποχή, παρουσιάζονται στην έκθεση και προσφέρουν μια αναπάντεχη πρόσβαση στον πλούτο του ομηρικού κόσμου. Οι επισκέπτες θαυμάζουν μια συλλογή έργων, από ζωγραφικές αναπαραστάσεις, γλυπτά και αντικείμενα της αρχαίας Ελλάδας μέχρι πίνακες των Ρούμπενς, Αντουάν Βατό, Γκουστάβ Μορό, Αντρέ Ντερέν, Μαρκ Σαγκάλ και άλλων δημιουργών. 

Μετά από ένα πρελούδιο αφιερωμένο στους θεούς του Ολύμπου από την αρχαία ελληνική μυθολογία, οι επισκέπτες αρχίζουν την περιήγησή τους ανακαλύπτοντας τον πρίγκιπα των ποιητών και, πάνω απ' όλα, τα μυστήρια που τον περιβάλλουν. 

Τα αρχαιολογικά αντικείμενα και τα μεταγενέστερα έργα δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες εντρύφησαν στα ομηρικά έπη και τα ερμήνευσαν ξανά από την δική τους οπτική γωνία, τόσες πολλές φορές, στο πέρασμα των αιώνων. 

Οι επισκέπτες της έκθεσης μαθαίνουν επίσης για τον Τρωικό Πόλεμο, τον θάνατο του Αχιλλέα, τον Δούρειο Ίππο και την αρπαγή της Ωραίας Ελένης, επεισόδια που αποκαλύπτουν την πλήρη έκταση της αρχαίας επικής λογοτεχνίας και την θαυμαστή φύση της διαχρονικότητας των έργων του Ομήρου. 

Η συναρπαστική περιπλάνηση στον ομηρικό κόσμο ολοκληρώνεται με την μελέτη του φαινομένου της Ομηρομανίας. Το εν λόγω φαινόμενο έχει σημαδέψει την επιστήμη της αρχαιολογίας, ενώ έχει εμπνεύσει έργα και συμπεριφορές βασισμένες στην εκτεταμένη μίμηση του Ομήρου, η οποία επεκτείνεται μέχρι και στον σύγχρονο τρόπο ζωής.   

Πηγές

 Musée du Louvre-Lens

Archaeology News Network 

«Σπασμένη Ιστορία» πάνω σε χαρτόκουτα! Ο Παύλος Σάμιος τολμά την ρήξη και μας προβληματίζει για την θεώρηση της πολιτιστικής κληρομιάς μας

Κυκλαδικά ειδώλια, αρχαϊκές κόρες, γλυπτά του Παρθενώνα, αγιογραφίες ... 

Ο Παύλος Σάμιος στη νέα του έκθεση μας προκαλεί να τραβήξουμε από τα μάτια μας το πέπλο της συνήθειας να δούμε με άλλη ματιά τα ίχνη του παρελθόντος και την πολιτιστική μας κληρονομιά.

«Σπασμένη Ιστορία» είναι ο τίτλος της έκθεσης, καθόλου τυχαίος όχι γιατί αναφέρεται στα θραύσματα αρχαιοτήτων αλλά γιατί ο καλλιτέχνης έχει την πρόθεση να εξετάσει πως το χθες αναμοχλεύεται ή έρχεται σε ρήξη με το σήμερα.

Ιδιαίτερη σημειολογική σημασία έχει και το γεγονός ότι η εν λόγω έκθεση παρουσιάζεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, ένα μουσείο δημιουργημένο για να καταδείξει την ιστορική συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού δια μέσου της βυζαντινής παράδοσης. Άλλωστε, ο Παύλος Σάμιος έχει καταπιαστεί με την αγιογραφία και καταφέρνει να παραμένει πιστός στα υψηλά στάνταρ της Τέχνης του ακόμα και όταν ο καμβάς είναι ένα χαρτόκουτο.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Κυριακή πρωί, στο κεντρικό κτίριο του Βυζαντινού Μουσείου: σε μαύρο φόντο διαβάζω τον στίχο του Σεφέρη «Γιατί τα αγάλαματα δεν είναι πια συντρίμια, εμείς είμαστε»!  Κοντοστέκομαι μπροστά από τα έργα που απεικονίζουν την Αφροδίτη της Μήλου και προσπαθώ να «ψηλαφίσω» με τη ματιά μου τον υπαινιγμό. Επικεντρώνομαι στο bar code, σκέφτομαι «σχολιάζει την κατανάλωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς». Ποιά είναι άραγε η πρόσληψη της πολιτιστικής κληρονομιάς που απασχολεί τον καλλιτέχνη;

Η αντίληψη περί αρχαιότητας

Στον απέναντι τοίχο χαζεύω τον μεγάλο καμβά και εικάζω ότι πρόκειται για ένα σχόλιο στο γυμνό: γυμνή Αφροδίτη γυμνή γυναίκα, κατάλευκο κυκλαδικό ειδώλιο και μια φιγούρα του Πικάσο. Παρατηρώντας τις μορφές, τη σύνθεση σκέφτομαι πως απλά εμείς οι Έλληνες λόγω πολιτιστικών καταβολών θαυμάζουμε την αρχαιοελληνική γλυπτική λες και απλά ατενίζουμε το παρελθόν μας, ένα αποκλειστικά κομμάτι μας.

 Οι δικές μας οπτικές «προκαταλήψεις» δεν μας αφήνουν να δούμε την σπερματική δύναμη  της αρχαιοελληνικής Γλυπτικής στη Τέχνη και τον Δυτικό Πολιτισμό, αυτή τη ζωογόνα δύναμη. Συνήθως, την συλλαμβάνουμε μέσα από αντιληπτικά σχήματα του δικού μας ελληνοκεντρικού παρελθόντος αλλά και παρόντος. Κάτι που ομολογώ ότι μου συνέβη θαυμάζοντας «Τα πέτρινα χαμόγελα» από τις κόρες της Ακρόπολης στο τρίτο μέρος της έκθεσης, δηλαδή πορτραίτα πάνω σε πεντελικό μάρμαρο.

Χρόνος και Τέχνη

Ο ιστορικός χρόνος έρχεται ως αυτόματη έννοια στο μυαλό μας. Θα μου πείτε ότι ο χρόνος και η τέχνη έχουν μια διαχρονική σχέση. Αλλά και αυτή η σύνδεση ακόμη είναι  ιδωμένη μέσα από την οπτική που έχει υιοθετήσει ο δυτικός κόσμος για εμάς, δηλαδή μέσα από την αναγεννησιακή ματιά, την ανακάλυψη εκ νέου της Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης και την εξεύρεση σε αυτά του ιδανικού μέτρου ομορφιάς.

Συνήθως αυτά τα έργα της γλυπτικής  τα αντιμετωπίζουμε με δέος, γιατί έχουν υπερβατικές ποιότητες, είναι άτρωτα στον χρόνο, όχι από υλικής πλευράς αλλά από την  διανοητική μας επένδυση  σε αυτά. Ίσως δικαίως γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι διαχρονικά αντικείμενα θαυμασμού. Γι αυτό και μας είναι οικεία παρά το γεγονός ότι δεν μας επιτρέπεται  να τα αγγίξουμε στα μεγάλα μουσεία που εκτίθενται.

Από-ιεροποίηση

Επί του σημείου αυτού ο Σάμιος κάνει την ανατροπή – τα βγάζει από το βάθρο του ιερού αντικειμένου-φετίχ, τα «τοποθετήσει» πάνω σε φθηνό υλικό και θα τολμήσει να τα «σπάσει». Θέλει να τα αποδομήσει; Μάλλον όχι, θέλει να στείλει ένα μήνυμα για την ρήξη του χθες και του σήμερα.

Από την μια πλευρά, ο καλλιτέχνης επέλεξε έργα που εκτίθενται σε ευρωπαϊκά μουσεία και επηρέασαν την Δυτική Τέχνη, ενώ είναι συνυφασμένα με την δική μας πολιτιστική ταυτότητα.  Με τόλμη, η διάννοια του καλλιτέχνη θα επιλέξει για πυρήνα της την τομή και την βίαιη διάσπαση του ιστού για να προκαλέσει προβληματισμό στον θεατή που φέρει την περήφανη ταυτότητα του Έλληνα ή πιο σωστά του Νεοέλληνα.

Προσωπικά το εγχείρημα του με τα θραύσματα της τέχνης που παραλληλίζονται με τα θραύμαστα ιστορίας μέσα από αυτά τα ιερά λείψανα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς μου έφερε στον νου αυτό που στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα μας τονίζουν με νόημα ότι η ιστορία είναι μια διανοητική κατασκευή.

 Νομίζω ότι μέσα από τον καλλιτεχνικό υπαινιγμό ο Σάμιος πέτυχε τον στόχο του, να μιλήσει για το πώς το παρόν βλέπει το παρελθόν, το εξιδανικεύει και το ιεροποιεί. Πολλές φορές το χρησιμοποιεί ως ψυχολογικό δεκανίκι ….

 Υψηλό αισθητικό περιεχόμενο:

Η τονωτική ένεση έρχεται χάρη στην φρέσκια οπτκή, αυτή της σημερινης ζωής Η αίσθηση του γκράφιτι, το φθηνό υλικό πάνω στο οποίο θα δημιουργηθεί ένα έργο παλίμψηστο πολλές φορές γιατί στο κουτί διατηρείται η ένδειξη fragile, αυτοκόλητα, ενοικιάζεται αλλού, αποκόμματα από εφημεριδες ή ακόμη και τενεκεδάκια από αναψυκτιά.

Πολλές κούτες τοποθετημένες καθ'ύψος συνιστούν ένα γλυπτό, που σπάει, τα τμήματά του μετακινούνται και θυμίζει τους συναρμολογούμενους κύβους των παιδικών μας χρόνων.

Το παιχνίδι με τις διαστάσεις συνεχίζεται: το άγαλμα δισδιάστατο λόγω χαρτονιού- κείτεται στο χώμα καθώς το χαρτοκιβώτιο ακουμπά στο πάτωμα, λες και πρόκειται για αρχαιολογική ανασκαφή μερικές πέτρες ξεχωρίζουν!

Σε άλλο έργο ο Σάμιος έχει ζωγραφίσει σε απομεινάρια απο κουφάρι αυτοκινήτου, ενώ οι αγιογραφίες, μερικές φορές με ολόσωμες απεικονίσεις, πάνω στα τεντωμένα χαρτοκιβώτια μοιάζουν τόσο εμβληματικές! 

Με την επιλογή του υλικού αυτού ο καλλιτέχνης καταφέρνει να υπενθυμίσει ότι τα εν λόγω έργα, όπως και να έχει επιτυγχάνουν να αποσυνδεθούν με το ιστορικό πλαίσιο της εποχής τους! Πολλώ δε μάλλον μας προσφέρουν ακόμη και σήμερα αισθητικές εμπειρίες που μας γοητεύουν τόσες χιλιάδες χρόνια μετά!

Ξενάγηση στην έκθεση Pizzamano fecit

Την προσεχή Κυριακή 19 Μαΐου στις 12:00, θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στην έκθεση "Pizzamano fecit, ένας επτανήσιος καλλιτέχνης στην αυγή μιας νέας εποχής", στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Μέγαρο Παλαιάς Βουλής.

Το κοινό θα ξεναγήσουν οι επιμελητές της έκθεσης. 
Λόγω περιορισμού, παρακαλείστε να κλείσετε θέση στα τηλέφωνα του Μουσείου (210- 3222266, 3237617, εσωτ. 1), στη διάρκεια των ωρών λειτουργίας (καθημερινές και Σαββατοκύριακα 9:00-14:30). 

Έξι Μεγάλοι Ζωγράφοι...του 20ου αιώνα! Πρόγραμμα του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού με δωρεάν είσοδο!

Την προσεχή Πέμπτη 16 Μαΐου θα ενωθεί ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα του προγράμματος, «Έξι Μεγάλοι Ζωγράφοι», που διοργανώνει ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού  στο Οικολογικό Πάρκο με ελεύθερη είσοδο.

Στόχος είναι το κοινό να γνωρίσει τα χαρακτηριστικά έργα μεγάλων δημιουργών του 20ου αιώνα! θα ανακαλύψει σε έξι συναντήσεις, τα ερεθίσματα που τους ώθησαν να διαμορφώσουν & να εξελίξουν την τέχνη τους, αλλά και να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από τα δικά τους έργα, εξερευνώντας σκέψεις & συναισθήματα.

Πρόκειται για την καλλιτεχνική παραγωγή της Μοντέρνας τέχνης, που παρατηρήθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα, όπου οι συμμετέχοντες θα «γνωρίσουν» τους καλλιτέχνες :

Γκούσταφ Κλιμτ,
Πάμπλο Πικάσο
Αμεντέο Μοντιλιάνι,
Φρίντα Κάλο,
Ρενέ Μαγκρίτ,
Σαλβαδόρ Νταλί.
Κατά τη  τέταρτη συνάντηση οι φιλότεχνοι θα έρθουν σε επαφή μετα έργα της Μεξικάνας ζωγράφου Φρίντα Κάλο (1907 – 1954), της οποίας το στυλ που χρησιμοποιεί φαίνεται επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό, αλλά φαίνεται να έχει δεχτεί και επίδραση Ευρωπαϊκών ρευμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο Ρεαλισμός, ο Συμβολισμός & ο Υπερρεαλισμός. Αρκετά έργα της είναι αυτοπροσωπογραφίες, μέσα από τις οποίες εκφράζεται ο προσωπικός πόνος & η σεξουαλικότητά της.

Πότε : 16:30 – 19:00, Ελεύθερη Είσοδος

Που : Οικολογικό Πάρκο, Στρ. Μακρυγιάννη, Ν. Ψυχικό, τηλ.: 210 6776 03

Εικαστική έκθεση στο Μουσείο Μετεωριτών

Αέναη περιπλάνηση των πλανητών, ιδεών, ανθρώπων… Ο χώρος, ο χρόνος και η ζωή. Τι μυστήριο!

Από την γέννησή του επί τη γης  ο άνθρωπος αναζητά να αποκωδικοποιήσει τους μυστικούς κώδικες του σύμπαντος  και να ανακαλύψει πως λειτούργει η Παντοδυναμία της Φύσης.

Η περιπλάνηση ως φυσική τάση του ανθρώπου να αναζητά πυροδότησε την σκέψη των καλλιτεχνών, να ανακαλύψουν το εικαστικό σύμπαν μέσα από την υλικότητα και να αποδώσουν τον αισθητικό ρυθμό  μεταφέροντας ως εμπειρία στο βλέμμα την ξεχωριστή ατμόσφαιρα που το κάθε έργο προσφέρει.

Η ομαδική εικαστική έκθεση «Περιπλάνηση στο Σύμπαν» ανοίγει ένα διαφορετικό παράθυρο  στο Μουσείο Μετεωριτών την προσεχή Δευτέρα 13 Μαΐου, στις 7.30.

Συμμετέχουν :Μυρτώ Αποστόλου, Νότα Βακαλάκη, Ξένια Βλάχου, Μαρία Ζαίρη, Θεανώ Καμπόλη, Λένα Κύρου Τσακάλου Νίκος Μαλλιάς, Ελένη Μαραθού, Αλεξάνδρα  Μπανταλούκα, Σοφία Μπόμπλη Γκαλίνα Παπουλίδου, Νίκος Σωτηρόπουλος, Δημήτρη Παραθυράς και Μενέλαος Σίνος.

Κατά τη διάρκεια της βραδιάς θα υπάρξει σύνδεση που θα έχει το πάνελ των ομιλητών με αστροναύτη.

Είσοδος ελεύθερη.

Έως 22 Μαΐου.

Ώρες λειτουργίας 10.30-13.30 καθημερινά

Απόγευμα Τετάρτη και Παρασκευή 7.30-9.00 μ.μ..