Η Πάπισσα Ιωάννα στον καθρέφτη της Κορνηλίας Ροΐδη

Όταν τα φαντάσματα βγαίνουν από τις ντουλάπες συνήθως ανατριχιάζεις από τρόμο, μερικές φορές το θέατρο σου προσφέρει τέτοιες συγκινήσεις : να  βιώνεις ανάμεικτα συναισθήματα ενθουσιασμού και λύπης.

Λίγες φορές έχω νιώσω σε παράσταση αδύναμη να ρουφήξω όλα τα μηνύματα. Φταίει η σωματική μου κόπωση; Τα βαθιά νοήματα; Η σκηνοθετική άποψη;

Από την πρώτη στιγμή που χαμήλωσαν τα φώτα με έπιασε μια τάση φυγής από την αίθουσα, ένιωθα να αιωρούμαι στον αέρα, ανάμεσα στις ξύλινες σκαλωσιές του θεάτρου της Πειραιώς 260. Τα πρώτα λεπτά του έργου ξεγέλασαν την φοβία μου. Με κέντρισε η διδακτική προσπάθεια του σκηνοθέτη Δημήτριου Μαυρίκιου, η αγωνία του να μας εντάξει στα παρασκήνια- στην έρευνα που έκαναν οι

συντελεστές της παράστασης για την ζωή του συγγραφέα και μας την αφηγούνται. Νομίζω ότι ήταν το παιχνίδι με την βιντεοπροβολή και η καθαρεύουσα γλώσσα που με επιτήδευση υιοθετήθηκε και μου κέντρισε την προσοχή… Η προσέγγιση δεν είναι εύκολη και το μυαλό μου απορροφήθηκε σύντομα: το έργο περιπλέχτηκε με τον συγγραφέα,  ένιωθα σαν να διαβάζω παράλληλα ένα άλλο βιβλίο, τον βίο του συγγραφέα. Όμως τα δυο «βιβλία» η «Πάπισσα Ιωάννα» και η ζωή του Εμμανουήλ Ροΐδη μοιάζουν να αλληλοσυμπληρώνονται.  

Της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η προσωποκεντρική αφήγηση γύρω, όχι από τον ίδιο τον συγγραφέα, αλλά την μητέρα του την Κορνηλία μοιάζει τόσο αληθινή. Την ηρωίδα ενσαρκώνει με μαεστρία η Ράνια Οικονομίδου,  λες και σε κρατάει από το χέρι και σεργιανίζετε αγκαζέ στα μονοπάτια της ζωής της. Σου ανοίγει την ψυχή της και αναδύονται οι μυρωδιές και οι αναμνήσεις από την παιδική της ηλικία στην Χίο και την σφαγή που αιματοκύλισε το νησί, το σκλαβοπάζαρο και η ζωή της ως βοσκοπούλα στα βάθη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και  ο προορισμός της για το χαρέμι. Κάποια στιγμή έρχεται απρόσμενα η ανατροπή για να βρεθεί ξανά στην αγκαλιά της οικογένειάς της…

Παράλληλα εξελίσσεται και η οδύσσεια της φτωχής Ιωάννας, με την ιστορία των

γονιών της και την περιπλάνησή της στην ιστορία του Μεσαίωνα, να υποδύεται τον καλόγερο στα μοναστήρια που δυσωδούν σήψη, ενώ η καρδιά χτυπά δυνατά λες και νιώθουμε την αγωνία της να μην ανακαλύψουν  τον έρωτα της με τον Φρουμέντιο. Η Ιωάννα Σκαφίδα με ωριμότητα δίνει ζωή στην πολύπτυχη προσωπικότητα και πραγματικά με το αγγελικό της πρόσωπο και τις λεπτές κινήσεις της σε πείθει για τα λεγόμενά της «Η αγάπη δεν ασχυμονεί», ακόμη και όταν παραβιάζει τα ιερά και τους κανόνες της κοινωνίας.

Παράλληλα, βλέπουμε σκηνές λες από τα επίκαιρα, την κατακραυγή των καθωσπρέπει Νεοελλήνων να καταδικάζουν με περισσή υποκρισία το έργο του Ροΐδη, το οποίο αφορίστηκε και να τον περιπαίζουν ότι είναι ερωτευμένος με την ηρωίδα του. Θέλουν να βγάλουν όλο το μίσος τους όπως όλοι αυτοί οι θρησκόληπτοι στην Ιωάννα όταν καταβαραθρώνεται και από ισχυρή πάπισσα μετατρέπεται σε εγκυμονούσα που την λιντσάρει το λυσσασμένο πλήθος! Ειρωνική  και υπαινικτική μοιάζει η σκηνή με μουσική υπόκρουση τον εθνικό ύμνο.

 Δεν είναι  όμως ψέμα, ο Ροΐδης νοιάζεται την ηρωίδα του, την πλάθει με ερωτικό πάθος. Και ταυτόχρονα αγαπά, καλύτερα λατρεύει την μητέρα του. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αλέξανδρος Βάρθης υποδύεται ταυτόχρονα τον Ροΐδη και τον Φρουμέντιο. Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα δεν τον καταπνίγει, αλλά τον εμπνέει για να ενσταλάξει ανάσα-ανάσα την ζωή στην χάρτινη Ιωάννα. Η Πάπισσα αντικατοπτρίζεται στον καθρέφτη της δεσποτικής και πολύπαθης μητέρας του!

Παραφωνία ; Η υπερβολική προσήλωση στην ρεαλιστική απόδοση των ερωτικών σκηνών και των οργίων εντός των μοναστηριών.