Όταν το Μουσείο «αρραβωνιάζεται» το Διαδίκτυο

Η νέα αντίληψη που διακατέχει τον χώρο των μουσείων με την μετάθεση του κέντρου βάρους από τις εκθέσεις στον επισκέπτη αλλά και με την προσαρμογή στη ψηφιακή εποχή επισημάνθηκαν στην ομιλία της κας Πένυς Θελογήτου-Γκούτη, αρχιτέκτονα-εθνολόγου, υπεύθυνη του Μουσείου Επιστημών και Τεχνολογίας του Μουσείου Πατρών, με τίτλο «Μουσείο και Διαδίκτυο : μια σχέση με μέλλον». Τα χαρακτηριστικά παραδείγματα υιοθέτησης νέων πρακτικών όπως διαδικτυακές περιηγήσεις, δυνατότητα δωρεάς τεκμηρίων από την διαδικτυακή πύλη των μουσείων, εικονικά μουσεία κ.ά., κέντρισαν το ενδιαφέρον του κοινού που είχε συγκεντρωθεί στο Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου Ελληνίδων για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2018 με θέμα «Μουσεία και (δια)δίκτυα. 
Νέες προσεγγίσεις, νέο κοινό.»

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Το πλαίσιο της συζήτησης «άνοιξε» η κα Τέτη Χατζινικολάου πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), υπενθυμίζοντας τα λεγόμενα του Henri Riviere, «Τα μουσεία λειτουργούν άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ως καθρέφτης της κοινωνίας στην οποία ανήκουν». Στην εποχή της τετάρτης βιομηχανικής επανάστασης, σύμφωνα με την κα.Χατζινικολάου, τα μουσεία οφείλουν να έχουν νέες προσεγγίσεις  και πολιτικές για την συμμετοχή του κοινού, γεγονός που απαιτεί συνεχή διεύρυνση και συνεργασία μεταξύ των μουσείων και των πολιτιστικών φορέων.

Με συγκείμενο την πληροφόρηση και την παγκοσμιοποίηση, τα μουσεία εκτός από τον στόχο της έκθεσης υλικών και άυλων τεκμηρίων, αποσκοπούν στο να εκπαιδεύουν, να μελετούν και να ψυχαγωγούν, δηλαδή να μεταδίδουν μηνύματα. Συνεπώς τα μουσεία συνδέονται με την πληροφορία, αφού καταγράφουν και τεκμηριώνουν, ενώ ταυτόχρονα αξιολογούν και συνθέτουν στο πλαίσιο των εκθέσεών τους. Σε αυτό το παγκόσμιο πλαίσιο ακόμη και ένα τοπικό μουσείο συνδέεται με το εθνικό και το παγκόσμιο συγκείμενό του.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα

Ισχυρό πλεονέκτημα την ψηφιακής παραμέτρου αποτελεί ο εμπλουτισμός τα συλλογών

μέσω των ιστοτόπων των μουσείων, η δυνατότητα δωρεάς τεκμηρίων στα μουσεία μέσα από τις ίδιες τις πλατφόρμες τους, η διασταύρωση πληροφοριών από τους ηλεκτρονικούς επισκέπτες, το μοίρασμα με μεγαλύτερο όγκο κοινού. Επιπλέον, διαδραστικές ξεναγήσεις όπως αυτή των "secret seekers" του  Victoria and Albert Museum εμπλέκουν τον επισκέπτη σε ένα παιχνίδι εξοικείωσης με στοιχεία του μουσείο (χάρτες λευκώματα κ.ά.). Το διαδικτυο μπορεί να προσφέρει μια ακόμη δυνατότητα αυτης

της διαδικτυακής περιήγησης όπως συμβαίνει στο Mουσείο Kοστουμιών της Μαδρίτης El Museo del Traje,  ξεπερνώντας την «στατικότητα» των εκθέσεων. Ο διαδικτυακός επισκέπτης περιηγείται σύμφωνα με τον χάρτη του χώρου σε κάθε βιτρίνα και πατώντας με το ποντίκι του Η/Υ πάνω στο έκθεμα και μπορεί να διαβάσει πληροφορίες, με αποτέλεσμα πριν μεταβεί στο μουσείο έχει ήδη εξοικειωθεί με τον χώρο. Όπως επεσήμανε η ομιλήτρια έχει διαπιστωθεί ότι οι διαδικτυακές περιηγήσεις έχουν αυξήσει κατακόρυφα την επισκεψιμότητα των μουσείων.

Ωστόσο, υπάρχουν μουσεία εικονικά, δηλαδή δεν έχουν  ούτε κτίρια ούτε συλλογές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εικονικό μουσείο (www.mansoojat.org) που δημιούργησαν γυναίκες από την Σαουδική Αραβία αλλά κατοικούν στο Λονδίνο συλλέγοντας πληροφορίες για τοπικές φορεσιές από διάφορες περιοχές της πατρίδας τους.

Παρομοίως το εικονικό μουσείο για τους ανθρώπους στον Καναδά, αναλύουν για παράδειγμα τον τρόπο που κατασκευάστηκαν τα πρώτα μοκασίνια από τους ιθαγενείς του Καναδά. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το εικονικό μουσείο Γυναικών που αφηγείται ιστορίες γυναικών από τις ΗΠΑ.

Μεταξύ άλλων, η ομιλήτρια ξεχώρισε το εγχείρημα της  3d απόδοσης εκθεμάτων από το Metropolitan Museum, ενώ καταλήγοντας σχολίασε ότι τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για την αύξηση της διαδικτυακής ορατότητας αλλά και της επισκεψιμότητας των μουσείων, χάρη στις άμεσες αναρτήσεις των επισκεπτών με τα εκθέματα.

Όπως επεσήμανε γύρω από αυτό το θέμα υπάρχει τεράστιος προβληματισμός και επιφύλαξη στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι μια τέτοια δυνατότητα προσφέρει ένα άνοιγμα στο παγκόσμιο κοινό, υπενθυμίζοντας ότι στόχος του μουσείου είναι η εκπαίδευση, η μελέτη και η ψυχαγωγία γι’ αυτό και τα μουσεία και το διαδίκτυο θα έχουν μια σχέση με μέλλον.