Σαν να περίμεναν αιώνες να ανασάνουν ξανά τον αέρα της Λευκάδας, οι αποτοιχισμένες τοιχογραφίες της Ιεράς Μονής Υπεραγίας Θεοτόκου Οδηγήτριας ετοιμάζονται να επιστρέψουν στο καθολικό τους. Μετά από χρόνια συντήρησης και περιπλάνησης σε μουσεία, τα έργα που μαρτυρούν την καλλιτεχνική και πνευματική ακμή του 15ου αιώνα θα βρουν και πάλι τη θέση τους εκεί που γεννήθηκαν.
Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού για επανατοποθέτηση
Με απόφαση που υπέγραψε η Ολυμπία Βικάτου, Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαιοτήτων, εγκρίθηκε η μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης των αποτοιχισμένων τοιχογραφιών και του ξυλόγλυπτου τέμπλου. Δώδεκα τμήματα που φυλάσσονται στη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, δύο που εκτίθενται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το διακοσμητικό στοιχείο του ναού που παρουσιάζεται στο ίδιο μουσείο θα επιστρέψουν και θα επανατοποθετηθούν στη Μονή της Απόλπαινας.
Τοιχογραφίες κακοποιημένες από την Τουρκοκρατία
Σύμφωνα με τη μελέτη του Πρωτοπρεσβύτερου Παναγιώτη Ζαβιτσάνου, οι τοιχογραφίες υπέστησαν πρώτη καταστροφή την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τα πρόσωπα των μορφών βανδαλίστηκαν, οι παραστάσεις ασβεστώθηκαν και σε σημεία προστέθηκαν φράσεις από το Κοράνι. Παρά τα τραύματα, η τέχνη τους διασώθηκε και σήμερα θεωρούνται μοναδικό δείγμα του συμφυρμού βυζαντινού και υστερογοτθικού ύφους στη Λευκάδα.
Η αποκάλυψη από τον Πάνο Ροντογιάννη
Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα οι τοιχογραφίες έμεναν κρυμμένες κάτω από στρώματα ασβέστη. Το 1953 ο ιστορικός Πάνος Ροντογιάννης, με προσωπική πρωτοβουλία, άρχισε να αποκαλύπτει τον μνημειακό διάκοσμο, φέρνοντας στο φως το ξεχασμένο παρελθόν της Οδηγήτριας. Παρά τις φθορές που προκάλεσαν οι μη εξειδικευμένες επεμβάσεις, η συμβολή του ήταν καθοριστική για τη διάσωση του έργου.
Η επέμβαση της Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1960
Υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Δημητρίου Πάλλα, η Αρχαιολογική Εταιρεία άρχισε έργα στερέωσης της τοιχοποιίας και αποκάλυψης του διακόσμου. Ακολούθησε η αποτοίχιση σε δύο φάσεις, το 1968 και το 1969, προκειμένου να προστατευθούν οι τοιχογραφίες από την υγρασία και την κατάρρευση του ναού.
Από το μουσείο πίσω στη Μονή
Το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο για συντήρηση. Εκτέθηκαν το 2000 και το 2001, ενώ επιλεγμένα τμήματα παραμένουν σε μόνιμη έκθεση. Τώρα, μετά την απόφαση του υπουργείου, επιστρέφουν στη φυσική τους θέση, εντάσσοντας ξανά τον ναό στο πολιτιστικό τοπίο της Λευκάδας.
Ο άγνωστος δημιουργός και η χορηγία των Ρούφων
Η ταυτότητα του ζωγράφου παραμένει μυστήριο. Οι ειδικοί εικάζουν ότι επρόκειτο για Ιταλό καλλιτέχνη ή βυζαντινό με ιταλικές επιρροές, πιθανότατα από την Κωνσταντινούπολη. Η εικονογράφηση τοποθετείται γύρω στο 1450, με χορηγούς τον Ιάκωβο Ρούφο και τη Ζαμπία. Ο συνδυασμός παλαιολόγειου στυλ και γοτθικών στοιχείων καθιστά τις τοιχογραφίες μοναδικό δείγμα καλλιτεχνικής σύνθεσης στον ελλαδικό χώρο.
Ο ναός της Οδηγήτριας στην Απόλπαινα
Το καθολικό της Μονής, κτισμένο στα μέσα του 15ου αιώνα, αποτελεί ένα από τα παλαιότερα βυζαντινά μνημεία της Λευκάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ μόνασε η Ελένη Παλαιολογίνα, αδελφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄. Η μνημειακή παράσταση της Ανάληψης, σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο, θεωρείται η καλύτερα σωζόμενη και πιο επιβλητική. Με την επιστροφή των τοιχογραφιών, η Μονή Οδηγήτριας ανακτά τη χαμένη της αίγλη και ενισχύει τον πολιτιστικό πλούτο της Λευκάδας.
Πηγή: https://www.kolivas.de/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου