Αρχαιολογική ομάδα ανακάλυψε εντυπωσιακή νεολιθική κατασκευή, λαξευμένη εξ ολοκλήρου στον φυσικό βράχο και διαμορφωμένη σαν κυκλικό αμφιθέατρο, στο Καραχαντεπέ της νοτιοανατολικής Τουρκίας. Το κτίσμα διαθέτει βαθμιδωτά λίθινα καθίσματα, ανθρώπινες μορφές σε γλυπτική απόδοση και κεφαλές που αναδύονται από τους τοίχους — στοιχεία που ανοίγουν ένα απρόσμενο παράθυρο στον τρόπο με τον οποίο οι πρώτες μόνιμες κοινότητες της ανθρωπότητας συγκεντρώνονταν, επικοινωνούσαν και διαμόρφωναν συλλογική ταυτότητα πριν από περισσότερα από 11.000 χρόνια.
Το Καραχαντεπέ, μαζί με το γειτονικό Γκιομπεκλίτεπε, αποτελούν τον πυρήνα του προγράμματος Taş Tepeler, μιας μακροπρόθεσμης επιστημονικής προσπάθειας που εξετάζει την εμφάνιση της μόνιμης εγκατάστασης μεταξύ 9400 και 8000 π.Χ.
Ένας μνημειακός χώρος συνάθροισης
Ο διευθυντής των ανασκαφών, καθηγητής Νετζμί Καρούλ, επισημαίνει ότι το Καραχαντεπέ κατοικήθηκε συνεχώς για περίπου 1.400 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, η αρχιτεκτονική του οικισμού εξελίχθηκε από κυκλικούς χώρους σε ορθογώνιες κατασκευές με στρογγυλεμένες γωνίες και, τελικά, σε πλήρως ορθογώνια κτίρια — μια μετάβαση που αντανακλά τις κοινωνικές αλλαγές καθώς οι νομαδικές ομάδες προσαρμόζονταν σε έναν ολοένα πιο σύνθετο, μόνιμο τρόπο ζωής.
Αυτό που κάνει τη νέα κατασκευή μοναδική είναι ο ξεκάθαρα κοινοτικός χαρακτήρας της. Οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν ολόκληρο το δάπεδο, λαξευμένο στο ασβεστολιθικό υπόστρωμα, καθώς και πολλαπλές ανθρώπινες κεφαλές ενσωματωμένες στους τοίχους και καθιστές ανθρώπινες μορφές τοποθετημένες περιμετρικά. Τα ευρήματα σηματοδοτούν μια εντυπωσιακή μετατόπιση από τη ζωομορφική συμβολική γλώσσα που χαρακτηρίζει άλλα μνημεία των Taş Tepeler, υποδηλώνοντας μια περίοδο όπου ο άνθρωπος αναδεικνύεται σε κεντρικό φορέα νοήματος και τελετουργίας.
Στο κέντρο του χώρου δεσπόζουν τρεις μεγάλες, καμπύλες λίθινες βαθμίδες που αναπτύσσονται κυκλικά γύρω από ένα σημείο εστίασης, όπου βρίσκεται ένα εξέχον γλυπτό. Η διάταξη δεν αποτελεί κλασικό αμφιθέατρο με την αρχιτεκτονική έννοια, ωστόσο η ομοιότητά της είναι εμφανής και υποδηλώνει σχεδιασμό για συλλογική θέαση, ακρόαση ή συμμετοχή.
Πέρα από το τελετουργικό — μια κοινωνική «μηχανή» από πέτρα
Αν και τα μνημειακά νεολιθικά κτίσματα συχνά χαρακτηρίζονται ως «ναοί», οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι αποφεύγουν να μεταφέρουν μεταγενέστερες θρησκευτικές έννοιες σε κοινότητες της πρώιμης Ολόκαινης. Η αρχιτεκτονική του Καραχαντεπέ πιθανότατα λειτουργούσε ως κοινωνικός πυρήνας — ένας χώρος συνεργασίας, αφήγησης, απόδοσης, λήψης αποφάσεων και άλλων συλλογικών πρακτικών που συνέβαλαν στη συνοχή των ολοένα μεγαλύτερων και πιο σταθερών πληθυσμών.
Η οπτική αυτή αναδιαμορφώνει την κατανόηση του συνόλου του χώρου: η μνημειακή αρχιτεκτονική δεν ήταν μόνο φορέας πίστης, αλλά και εργαλείο κοινωνικής οργάνωσης. Η πολυπλοκότητα της κατασκευής, το συμβολικό της πρόγραμμα και η απαιτητική διαδικασία ανέγερσης αντανακλούν τις πιέσεις μιας μεταβατικής εποχής, όταν η ανθρωπότητα πειραματιζόταν για πρώτη φορά με τη μόνιμη κοινοτική ζωή.
Ένας χώρος που ανταγωνίζεται — αλλά και διαφοροποιείται από — το Γκιομπεκλίτεπε
Το Καραχαντεπέ μοιράζεται ορισμένα χαρακτηριστικά με το Γκιομπεκλίτεπε, όπως οι Τ-σχήματος λίθινοι στύλοι και οι περίτεχνες χαράξεις. Ωστόσο, παρουσιάζει και μοναδικά στοιχεία: διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ανθρώπινων προσώπων της Νεολιθικής περιόδου, ενώ τα λαξευμένα στο βράχο δωμάτια, διάδρομοι και αλληλοσυνδεόμενοι χώροι αποκαλύπτουν μια κοινωνία με υψηλό επίπεδο οργάνωσης και αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν το Καραχαντεπέ κομβικό σημείο της αρχαιολογικής έρευνας του 21ου αιώνα, ικανό να ανατρέψει καθιερωμένες αντιλήψεις για την πρώιμη συμβολική έκφραση και την κοινοτική αρχιτεκτονική.
Ανασυγκροτώντας έναν από τους αρχαιότερους χώρους συνάθροισης της ιστορίας
Οι εργασίες αποκατάστασης συνεχίζονται, με αρκετούς λίθινους στύλους να επανατοποθετούνται καθώς οι ερευνητές προετοιμάζουν μακροπρόθεσμες δράσεις συντήρησης. Καθώς η αμφιθεατρική κατασκευή αποκαλύπτεται ολοένα και περισσότερο, αναδεικνύει ένα ουσιαστικό μήνυμα: πολύ πριν από το μέταλλο, τη γραφή ή τις πόλεις, οι άνθρωποι ήδη σχεδίαζαν χώρους που έφερναν τις κοινότητες κοντά. Το Καραχαντεπέ αποκαλύπτει ένα αρχαίο τοπίο γεμάτο φωνές, συγκεντρώσεις και κοινές εμπειρίες — ένα πρώιμο αρχιτεκτονικό αποτύπωμα της ανθρώπινης ανάγκης για συλλογικότητα, χαραγμένο στο βραχώδες υπόστρωμα.
πηγή: anatolianarcheology.net
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου