Αφιέρωμα στην Ester Krumbachová στο 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος φιλοξενεί στις 16 και 17 Δεκεμβρίου 2025 (ώρα 21:15, Αίθουσα Β) ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα στο έργο της Τσέχας κινηματογραφίστριας και καλλιτέχνιδας Ester Krumbachová, στο πλαίσιο του 14ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας. Η προβολή της ταινίας Δολοφονώντας το διάβολο (Τσεχοσλοβακία, 1970, 72’) πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Αρχείο Ester Krumbachová, την Εθνική Ταινιοθήκη της Πράγας και την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, υπό την αιγίδα της 9ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης «όλα πρέπει να αλλάξουν. ΡΝΣ9», που διοργανώνει το MOMus.

Η ταινία θα προβληθεί με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους, ενώ την εισαγωγή θα κάνει η επιμελήτρια της Μπιενάλε Νάντια Αργυροπούλου, με αναφορά στα λόγια του καλλιτέχνη Blaise Kirschner, ο οποίος συνέβαλε καθοριστικά στη διάσωση και προσβασιμότητα της παρακαταθήκης της Krumbachová.

Η πορεία και η κληρονομιά της Krumbachová

Η Ester Krumbachová (1923-1996) υπήρξε πολυσχιδής δημιουργός: σχεδιάστρια κοστουμιών, σκηνοθέτρια, σεναριογράφος, εικαστικός και συγγραφέας. Συνεργάστηκε με κορυφαίους σκηνοθέτες του Τσεχοσλοβακικού Νέου Κύματος, σε ταινίες όπως Μαργαρίτες, Διαμάντια της νύχτας, Η Βαλερί και η Εβδομάδα των Θαυμάτων της, Το Πάρτι και οι Καλεσμένοι. Το 1970 σκηνοθέτησε τη μοναδική της ταινία, Δολοφονώντας το διάβολο, ενώ η πολιτική συγκυρία την απέκλεισε από την κινηματογραφική παραγωγή για περισσότερο από μια δεκαετία. Επανήλθε το 1983 με την ταινία Πολύ αργά το απόγευμα ενός Φαύνου μαζί με τη Věra Chytilová, και συνέχισε μέχρι το 1996 με την ταινία Marian.

Παρά την καθοριστική της συμβολή, το έργο της παρέμεινε για χρόνια στην αφάνεια. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, σημειώνεται διεθνής επανεκτίμηση, με αφιερώματα σε φεστιβάλ και οργανισμούς όπως το Fashion in Film Festival στο Λονδίνο, το Metrograph στη Νέα Υόρκη, το BFI Southbank, καθώς και εκθέσεις στην Πράγα, το Brno και τη Γλασκώβη.

Το Αρχείο Ester Krumbachová

Η ανανεωμένη προσοχή στο έργο της οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία του Αρχείου Ester Krumbachová το 2016, από την επιμελητική οργάνωση ARE στην Πράγα. Το αρχείο ψηφιοποίησε χιλιάδες αντικείμενα, σενάρια και σχέδια, προσφέροντας στους ερευνητές πρόσβαση σε μια πλούσια καλλιτεχνική παρακαταθήκη που μέχρι τότε ήταν απρόσιτη. Η πρωτοβουλία αυτή, με τη συμβολή του Blaise Kirschner και συνεργατών, τιμάται στο πλαίσιο της 9ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης ως παράδειγμα αντίστασης στη λήθη και ως πράξη κοινωνικής ποίησης.

Η Μπιενάλε και το πλαίσιο της διοργάνωσης

Η 9η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης διεξάγεται από τον Οκτώβριο 2025 έως τον Ιούλιο 2026, με εκδηλώσεις και συνεργασίες που κορυφώνονται στην κεντρική έκθεση τον Μάιο του 2026. Την επιμέλεια υπογράφει η ανεξάρτητη επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου, ενώ η διοργάνωση ανήκει στο MOMus. Η Μπιενάλε συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του ΕΣΠΑ «Κεντρική Μακεδονία».