Μυστήριο στην Ιβηρική: Ο Αρχαιότερος Ελληνικός βωμός στη Δύση

Η μαρμάρινη στήλη που ανακαλύφθηκε στο Casas del Turuñuelo.

Πηγή: Proyecto Construyendo Tarteso (IAM-CSIC)

Σαν να ταξίδεψε με το κύμα του χρόνου, ένα κομμάτι του ελληνικού κόσμου βρέθηκε θαμμένο στην καρδιά της Ισπανίας. Ένα μαρμάρινο θραύσμα πολιτισμού, μακριά από τις ακτές, μαρτυρά ότι η ιστορία δεν γράφεται μόνο στα κέντρα, αλλά και στις σιωπηλές παρυφές της Μεσογείου.

Ένα ελληνικό μάρμαρο στην καρδιά της Ταρτησσού

Στο αρχαιολογικό πάρκο Casas del Turuñuelo, στην επαρχία Μπαδαχόθ της Ισπανίας, οι αρχαιολόγοι του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας της Μερίντα (IAM-CSIC) ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ενός μοναδικού ευρήματος: μιας μαρμάρινης στήλης ελληνικής προέλευσης, πιθανότατα βωμού, που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ. και προέρχεται από τα λατομεία του νησιού Προκοννήσου (σημερινή Μαρμαρίδα) στη Μικρά Ασία.

Η στήλη βρέθηκε ανάμεσα σε αττικά αγγεία και έναν χάλκινο τροχό αγγειοπλαστικής, ενισχύοντας την άποψη ότι ο χώρος λειτουργούσε ως τελετουργικό και εμπορικό κέντρο με ευρύτατες διασυνδέσεις. Ανάμεσα σε αττικά κύπελλα, κεραμικά και έναν χάλκινο τροχό αγγειοπλαστικής, ξεχωρίζει μια μαρμάρινη στήλη, της οποίας η βάση και ο κορμός, σύμφωνα με την ανάλυση της Anna Gutiérrez από το Καταλανικό Ινστιτούτο Κλασικής Αρχαιολογίας (ICAC), προέρχονται από τα λατομεία του νησιού Προκοννήσου (σημερινή Μαρμαρίδα) στη Μικρά Ασία — τότε μέρος του ελληνικού κόσμου.

Το εντυπωσιακό είναι πως πρόκειται για το μοναδικό δείγμα ασιατικού μαρμάρου που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στη δυτική Μεσόγειο.

Ένας βωμός μακριά από τις ακτές

Η παρουσία του ελληνικού βωμού στο εσωτερικό της Ιβηρικής —και όχι σε παράκτιες περιοχές που συνήθως εντοπίζονται ελληνικά αντικείμενα— προκαλεί δέος. Οι διευθυντές της ανασκαφής, Esther Rodríguez González και Sebastián Celestino Pérez, τονίζουν ότι το εύρημα επιβεβαιώνει τον ρόλο του Casas del Turuñuelo ως σημείο-κλειδί στα μεσογειακά εμπορικά δίκτυα της εποχής.

Η στήλη, πιθανότατα αφιερωμένη σε τελετουργική χρήση, ενισχύει την εικόνα ενός χώρου όπου η θρησκεία, η πολιτική και η οικονομία συνυπήρχαν σε ένα σύνθετο πολιτισμικό μωσαϊκό.

Άποψη του ταρτησσικού αρχαιολογικού χώρου Casas del Turuñuelo στη Μπαδαχόθ, Ισπανία.

Πηγή: Proyecto Construyendo Tarteso (IAM-CSIC)

 Από θυσίες ζώων σε γραφή και τεχνογνωσία

Το Casas del Turuñuelo έχει ήδη καταγραφεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ιβηρικής. Το 2017 αποκάλυψε μαζικές θυσίες αλόγων, βοδιών και χοίρων, το 2023 τις πρώτες ανθρώπινες απεικονίσεις της Ταρτησσού, και το 2024 μια πλάκα με σκηνές μάχης και πιθανό αλφάβητο της νότιας παλαιοϊσπανικής γραφής.

Η φετινή ανασκαφή έφερε στο φως έξι νέα δωμάτια, μεταξύ των οποίων εξωτερικοί χώροι με καμίνια, μυλόπετρες και έναν χάλκινο τροχό αγγειοπλαστικής — ένδειξη εξειδικευμένης παραγωγής. Ξεχωρίζει επίσης μια υδραυλική κατασκευή ύψους ενός μέτρου, χτισμένη πριν από το κυρίως κτίριο, που αποδεικνύει την τεχνολογική πρόβλεψη των κατασκευαστών.

 Ταρτησσός: Μια κουλτούρα με δική της φωνή

Η ανασκαφή, που χρηματοδοτείται από την Κυβέρνηση της Εξτρεμαδούρα, (μια από τις 17 αυτόνομες περιφέριες κεντροδυτικά της χώρας και συνορεύει βόρεια, ανατολικά και νότια με τις αυτόνομες περιφέρειες της Καστίλλης και Λεόν, Καστίλλης-Λα Μάντσα , με την Ανδαλουσία και την Ποροτογαλία  δυτικά) την Επαρχιακή Διοίκηση της Μπαδαχόθ και το Ίδρυμα MAPFRE, εντάσσεται στο ερευνητικό πρόγραμμα Construyendo Tarteso (Χτίζοντας την Ταρτησσό). Το πρόγραμμα αποκαλύπτει μια κουλτούρα που δεν ήταν απλώς αποδέκτης φοινικικών ή ελληνικών επιρροών, αλλά ανέπτυξε δική της ταυτότητα, με τελετουργικά, αρχιτεκτονική και εμπορικές πρακτικές που μαρτυρούν πολιτισμική αυτονομία.

Πηγή: www.labrujulaverde.com/