Ο Marc Chagall δεν ζωγράφιζε τον κόσμο όπως ήταν. Τον ζωγράφιζε όπως τον ένιωθε. Στους πίνακές του, οι άνθρωποι πετούν, τα σπίτια λυγίζουν, οι βιολιστές στέκονται στις στέγες και οι εραστές αιωρούνται πάνω από τις πόλεις. Ήταν ένας ποιητής με πινέλο, ένας ονειροπόλος που δεν φοβήθηκε ποτέ να αγαπήσει — και να το δείξει.
Γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1887 στο Βιτέμπσκ της Λευκορωσίας, σε μια φτωχή εβραϊκή οικογένεια. Ο πατέρας του κουβαλούσε βαρέλια με ρέγγες, η μητέρα του διατηρούσε ένα μικρό παντοπωλείο. Το σπίτι τους ήταν γεμάτο παιδιά, προσευχές, μουσική και σιωπές. Από εκείνα τα πρώτα χρόνια, ο μικρός Μοϊσέι (όπως ήταν το εβραϊκό του όνομα) έμαθε να βλέπει τον κόσμο αλλιώς: όχι μέσα από τα μάτια, αλλά μέσα από την καρδιά.
Η οικογένειά του, η εβραϊκή του ταυτότητα, οι τελετές, οι γάμοι, οι θρήνοι, τα παραμύθια της γιαγιάς του — όλα αυτά έγιναν τα πρώτα του χρώματα. Δεν ζωγράφιζε για να εντυπωσιάσει. Ζωγράφιζε για να θυμάται. Για να κρατήσει ζωντανό έναν κόσμο που έσβηνε.
Και ύστερα ήρθε η Bella.
Τη γνώρισε το 1909. Ήταν κόρη χρυσοχόου, μορφωμένη, ευαίσθητη, με βλέμμα που έμοιαζε να διαβάζει πίσω από τις λέξεις. Όταν την είδε για πρώτη φορά, είπε: «Τα μάτια της είναι σαν μαύρα αμύγδαλα. Η σιλουέτα της, σαν φλόγα». Από εκείνη τη μέρα, η Bella έγινε το φως του. Η μούσα του. Η αιώνια νύφη στους πίνακές του. Η γυναίκα που αιωρείται δίπλα του στο The Birthday, που τον φιλάει στον αέρα στο Over the Town, που τον κοιτάζει με άπειρη τρυφερότητα στο Lovers in Blue.
Η Bella δεν ήταν απλώς μοντέλο. Ήταν η ψυχή του. Έγραφε ποιήματα, του διάβαζε, τον ενθάρρυνε, τον προστάτευε. Μαζί έζησαν εξορίες, πολέμους, φτώχεια και δόξα. Μαζί έφυγαν από την Ευρώπη για να σωθούν από τον ναζισμό. Μαζί μεγάλωσαν την κόρη τους, την Ida. Όταν η Bella πέθανε ξαφνικά το 1944, ο Chagall σταμάτησε να ζωγραφίζει για μήνες. Έγραφε μόνο. Έγραφε για εκείνη. Για τη σιωπή που άφησε πίσω της. Για την απουσία που έγινε παρουσία.
Κι όμως, η Bella δεν έφυγε ποτέ από τους πίνακές του. Συνέχισε να πετά δίπλα του, να τον κρατά από το χέρι, να του θυμίζει ότι η αγάπη είναι το μόνο χρώμα που δεν ξεθωριάζει. Η δεύτερη σύζυγός του, Valentina (Vava) Brodsky, εμφανίζεται σε μεταγενέστερα έργα, αλλά η Bella παρέμεινε η αιώνια έμπνευσή του.
Ένας αιώνιος εραστής του χρώματος και της φαντασίας
Ο Chagall έζησε μέχρι τα 97 του. Ζωγράφιζε μέχρι τέλους. Οι πίνακές του βρίσκονται σήμερα στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου: στο MoMA, στο Centre Pompidou, στο Art Institute of Chicago, στο μουσείο που φέρει το όνομά του στη Νίκαια.
Πώς επηρέασαν τα βιώματά του την τέχνη του
Η παιδική του ηλικία, η θρησκευτική παράδοση του Χασιδισμού, η φτώχεια, η εξορία, οι πόλεμοι και η απώλεια της Bella διαμόρφωσαν το σύμπαν του. Οι πίνακές του είναι γεμάτοι αιωρούμενες φιγούρες, μουσικούς, ζώα, χωριά, άγγελους και εραστές — όλα στοιχεία που συνθέτουν ένα ονειρικό, προσωπικό σύμπαν, γεμάτο νοσταλγία και πνευματικότητα.
Σημαντικά έργα και πού βρίσκονται
Ο Marc Chagall δημιούργησε μερικά από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του 20ού αιώνα, γεμάτα συμβολισμό, έρωτα και εβραϊκή μνήμη. Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του:
- I and the Village (1911) – MoMA, Νέα Υόρκη
- The Birthday (1915) – MoMA, Νέα Υόρκη
- America Windows (1977) – Art Institute of Chicago
- The Ceiling of the Opéra Garnier (1964) – Παρίσι
- The Four Seasons (1974) – Chase Tower Plaza, Σικάγο
- The Bible Series – Musée National Marc Chagall, Νίκαια
- White Crucifixion (1938) – Art Institute of Chicago
Στην Ιστορία έμειναν εκθέσεις του όπως στπ MoMA, Νέα Υόρκη (1946) – Πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Musée du Louvre, Παρίσι (1947, 1959, 1969) – Εθνική αναγνώριση.
To Musée National Marc Chagall στην Νίκαια διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του. Αριστουργήματά του βρίσκονται στο MoMA, Νέα Υόρκη, στο Art Institute of Chicago και στο Tate Modern, Λονδίνο. Οι φιλότεχνοι μπορούν να θαυμάσουν έργα του στο Centre Pompidou, Παρίσι, στο UN Headquarters, Νέα Υόρκη και στο Jerusalem Windows, Ισραήλ.
Πόσο κοστολογούνται τα έργα του σήμερα
Τα έργα του Chagall έχουν πουληθεί σε δημοπρασίες έως και 28,5 εκατομμύρια δολάρια. Το ρεκόρ κατέχει ο πίνακας Les Amoureux, που πουλήθηκε το 2017 στη Sotheby’s Νέας Υόρκης για 28.453.000 δολάρια.Τα έργα του πωλούνται για εκατομμύρια, αλλά η αξία τους δεν μετριέται σε χρήμα. Μετριέται σε συναίσθημα.
Γιατί ο Chagall δεν ζωγράφιζε απλώς εικόνες. Ζωγράφιζε αναμνήσεις. Ζωγράφιζε έρωτα. Ζωγράφιζε την Bella. «Η τέχνη πρέπει να είναι έκφραση αγάπης — αλλιώς δεν είναι τίποτα.» είπε χαρακτηριστικά ο Marc Chagall
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου