Το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio θεματοφύλακας της μεσαιωνικής μουσικής παράδοσης

Θα μας ταξιδέψει νοερά σε άλλες εποχές με τις εμφανίσεις του 

στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης και στο Μουσείο Μπενάκη 

συνέντευξη στην Μαρία Αλιμπέρτη

Όταν διάβασα την είδηση ότι το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio θα εμφανιστεί στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης και στο Μουσείο Μπενάκη ένιωσα ότι ανακάλυψα θησαυρό! Crucifigat-Μουσική από τις σταυροφορίες, βασισμένη σε έργα τροβαδούρων από την εποχή αυτή, δηλαδή έργα του δυτικού Μεσαίωνα θα μας ταξιδέψουν νοερά. Όλα αυτά που διάβαζα για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό θα ξεδιπλωθούν μπροστά μου μέσω της μουσικής, σκέφτηκα! Πόσες εικόνες ήρθαν στο μυαλό μου; Από τους τροβαδούρους που περιπλανούνταν από πόλη σε πόλη, τους ανικανοποίητους έρωτες, τις μυστικιστικές αντιλήψεις, μέχρι τους παθιασμένους σταυροφόρους να κατακτούν κάστρα. Και δεν είναι μόνο αυτό. Στις μουσικές

συναντήσεις με το παρελθόν, όπως με ενημέρωσε ο κ.Δημήτρης Κούντουρας, υπεύθυνος του μουσικού συνόλου και εκ των ιδρυτών του, “τo πρόγραμμα επιχειρεί μια αντιπαραβολή της μεσαιωνικής μουσικής με την αραβική, προσπαθώντας να δώσει μια εικόνα για το μουσικό σταυροδρόμι που είχε δημιουργηθεί την εποχή των σταυροφοριών ανάμεσα σε Δύση, Βυζάντιο και τον αραβικό κόσμο.”
Μετά την συνομιλία μας είμαι πεπεισμένη ότι πρόκειται για μια μοναδική εμπειρία καθώς οι ερμηνευτές προσεγγίζουν τη μουσική από το Μεσαίωνα μέχρι και το Μπαρόκ χρησιμοποιώντας όργανα της εποχής ή πιστά αντίγραφά τους, ενώ τα μέλη του είναι ειδικευμένοι μουσικοί στην ιστορική ερμηνεία!

-Τι θα περιλαμβάνει το ρεπερτόριο σας κατά τις συναυλίες σας στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης;

“Η ιδέα για τις συναυλίες στο Μουσείο Μπενάκη άρχισε από μια παλαιότερη συνεργασία μου με το μουσείο το 2009. Η σειρά "Το σύνολο Εx Silentio στο Μουσείο Μπενάκη" της οποίας έχω την καλλιτεχνική διεύθυνση, περιλαμβάνει τις δύο συναυλίες στο ισλαμικής τέχνης (28.2 & 1.3) και μια τελευταία στο κτίριο της οδού Πειραιώς στις 7 Μαΐου.  Η πρόθεσή μου είναι αφενός να παρουσιαστούν μουσικά προγράμματα σχετικά με τις εκθέσεις του μουσείου και αφ' εταίρου να έρθει μουσικό κοινό στις εκθέσεις και φίλοι του μουσείου στις συναυλίες. Στο πρόγραμμα "Crucifigat-Μουσική από τις σταυροφορίες" έχουμε καλεσμένο τον βιρτουόζο άραβα ουτίστα και τραγουδιστή Ζιάντ Ρατζάμπ και παρουσιάζουμαι ένα ποικίλο πρόγραμμα που αντιπαραθέτει δύο μουσικούς πολιτισμούς, ενώ βασίζεται σε έργα τροβαδούρων από την εποχή των σταυροφοριών (11ος με 13ος αι.).
Τα έργα του δυτικού Μεσαίωνα που παρουσιάζουμε μαζί με τον Γερμανό τραγουδιστή και πολυοργανίστα Τομπίας Σλίρφ γράφτηκαν με αφορμή τις σταυροφορίες και πραγματεύονται θέματα ιστορικά της εποχής αλλά και ερωτική ποίηση. Χαρακτηριστικό είναι το έργο Aras pot του μεγάλου προβηγκιανού τροβαδούρου Raimbaut de Vaqueiras o oποίος συμμετείχε στην 4η σταυροφορία και στην άλωση της Πόλης από τους Φράγκους (το 1204) και πέρασε κάποια χρόνια στη Θεσσαλονίκη (1204-1207) ως ακόλουθος του Βονιφάτιου του Μονφερατικού. To πρόγραμμα επιχειρεί μια αντιπαραβολή της μεσαιωνικής μουσικής με την αραβική, προσπαθώντας να δώσει μια εικόνα για το μουσικό σταυροδρόμι που είχε δημιουργηθεί την εποχή των σταυροφοριών ανάμεσα σε Δύση, Βυζάντιο και τον αραβικό κόσμο. Ο Ζιαντ παρουσιάζει, ως άραβας βάρδος, παραδοσιακή μουσική της συριακής παράδοσης που χάνεται στα βάθη των αιώνων ενώ παράλληλα συνοδεύει τον εαυτό του στο ούτι. Ο Τομπίας, ως δυτικός τροβαδούρος, τραγουδάει τα έργα των προβηγκιανών τροβαδούρων συνοδεύοντας τον εαυτό του σε μεσαιωνικά όργανα όπως η βιέλα με τροχό ή η γοτθική άρπα. Ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα που πιστεύω ότι δεν παρουσιάζεται σε συναυλίες στην Αθήνα.”

-Τι θα πει σύνολο παλαιάς μουσικής;

“Με τον χαρακτηρισμό "σύνολο παλαιάς μουσικής" εννοείται ένα σύνολο μουσικής δωματίου το οποίο ειδικεύεται στη μουσική πριν το 1750 και χρησιμοποιεί αυθεντικά όργανα ακολουθώντας μια όσο γίνεται πιο πιστή, ιστορικά ενημερωμένη ερμηνεία. Το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio προσεγγίζει τη μουσική από το Μεσαίωνα μέχρι και το Μπαρόκ χρησιμοποιώντας όργανα της εποχής ή πιστά αντίγραφά τους ενώ τα μέλη του είναι ειδικευμένοι μουσικοί στην ιστορική ερμηνεία. Η επιδίωξή μου με το Ex Silentio είναι η προώθηση της μουσικής παλαιότερων (ή και πολύ παλιών) εποχών από συχνά πολύ λίγο γνωστούς ή και άγνωστους συνθέτες με στόχο την ανάδειξη πολύ αξιόλογης μουσικής η οποία, όπως και κάθε ποιοτική τέχνη (θέλω να πιστεύω), έχει "κάτι να πει" στον σύγχρονο άνθρωπο, έχει μια διαχρονική αξία.”

-Πως αντιδρά το ελληνικό κοινό στην μουσική σας;

“Το σύνολο παρουσιάζεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από το 2001 ενώ από το 2010

οργανώνεται με επιτυχία η σειρά παλαιάς μουσικής "Παλαιά Μουσική στον Άγιο Παύλο" στην αγγλικανική εκκλησία της Αθήνας. Το κοινό των συναυλιών είναι συχνά θερμό και δείχνει να ενδιαφέρεται για τις "παλιές" αυτές μουσικές που παίζονται με αυτά τα "αξιοπερίεργα" όργανα.

Τα μόνιμα μέλη του συνόλου είναι: η Δώρα Μπάκα - τραγούδι, ο Νικόλας Σπανός - τραγούδι, ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος - τσέμπαλο, οι Ανδρέας Λινός και Ηλέκτρα Μηλιάδου βιέλα και βιόλα ντα γκάμπα, ο Τομπίας Σλίρφ  τραγούδι & βιέλα με τροχό, ο Θύμιος Ατζακάς - ούτι, ο Δημήτρης Τίγκας - βιολόνε, ο Ιάσονας Ιωάννου - τσελο και Δημήτρης Κούντουρας φλάουτο με ράμφος, φλάουτο τραβέρσο και μουσική διεύθυνση. 

Το σύνολο έχει παρουσιαστεί σε φεστιβάλ στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Αυστρία κ.α. ενώ μέλη του διδάσκουν στο θερινό φεστιβάλ "Μουσικό χωριό" του Αγ. Λαυτρέντη στο Πήλιο.

Επίσης, έχει συνεργαστεί με τη Σαβίνα Γιαννάτου, με τον κόντρα τενόρο Michael Chance κ.α. Πρόσφατα εμφανίστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ωνασείου, ενώ θα εμφανιστεί τον Ιούνιο στο φεστιβάλ Αθηνών με το πρόγραμμα "Στο φθινόπωρο του Βυζαντίου". “

-Τι ακριβώς περιλαμβάνει το Στούντιο ιστορικής ερμηνείας;

“Το στούντιο ιστορικής ερμηνείας της Αθήνας προσφέρει τη δυνατότητα σπουδών στα ιστορικά είδη φλάουτου και στην ερμηνεία της παλαιάς μουσικής.”

- Έχετε στο ενεργητικό σας ήδη ένα cd, ετοιμάζετε κάτι για το μέλλον;

“Ο πρώτος μας δίσκος μας "Στο φθινόπωρο του Βυζαντίου", απόρροια έρευνάς μου στη μουσική του όψιμου Μεσαίωνα και στις σχέσεις Ελλάδας και δύσης, για τη γερμανική εταιρεία Talanton, είναι αφιερωμένος σε έργα του Du Fay και σύγχρονών του συνθετών που σχετίζονται με το Βυζάντιο κατά την περίοδο 1400-1450. Ενώ ο καινούργιος μας δίσκος -θα κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο από την γερμανική Carpe Diem- περιλαμβάνει μεσαιωνική μουσική από διάφορες παραδόσεις της Μεσογείου.”