Μπέττυ Χαρλαύτη: “Νιώθω ότι είμαστε ένας λαός σε αιώνια εφηβεία”

Τα φώτα χαμηλώνουν και τη σκηνή πλημμυρίζει η χροιά μιας φωνής, η οποία ξεχωρίζει και φέρει εντός της πτυχές από βελούδο, και πινελιές από τα μέρη της Μικρασίας και την περιοχή του Φενεού. Η φωνή της Μπέττυς Χαρλαύτη. Μια ερμηνεύτρια που εκτιμά βαθιά τον ελληνικό λαό “όχι γιατί είναι αψεγάδιαστος”, όπως εξηγεί μεταξύ άλλων όση ώρα διαρκεί η συζήτησή μας, “αλλά γιατί δεν απέβαλλε ποτέ και με καμιά αφορμή την ανθρωπιά του”. Έχοντας ήδη ανοίξει τα φτερά της και εκτός συνόρων, και μετρώντας στις καλλιτεχνικές της αποσκευές σημαντικές συνεργασίες, ετοιμάζεται για τη μεγάλη συναυλία στις 30 Αυγούστου, στο Βόλο. Μια συναυλία αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη με χαρακτήρα αλληλεγγύης και έναν πολύτιμο σκοπό: να συλλεχθούν τρόφιμα για το Κοινωνικό Παντοπωλείο και το Ορφανοτροφείο της πόλης μέσα από τη δύναμη της μουσικής και το μοίρασμα της σκηνής με τα παιδιά της χορωδίας “Ιωνία”. Και όπου ενώνεται η παιδική αθωότητα, η μουσική και φωνές χαρισματικών καλλιτεχνών που μεταφέρουν παντού την γνήσια αγάπη τους για τις νότες και την αισιοδοξία τους ότι όλα στο τέλος θα πάνε καλά, τότε είναι θέμα χρόνου να έρθει η στιγμή που το χαμόγελο θα επιστρέψει στα χείλη των ανθρώπων. Και στον ουρανό θα λάμψει ξανά ο πιο λαμπερός ήλιος…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Έχετε αναφέρει ότι “όσες φορές κι αν προσπάθησα να αγνοήσω την αγάπη μου για τη μουσική, πάντα εκεί γύριζα”. Άρα, όλοι οι δρόμοι οδηγούν αργά ή γρήγορα σε αυτό που ο καθένας μας είναι προορισμένος να κάνει, και οι ενδιάμεσες δυσκολίες αποτελούν απαραίτητο στάδιο του ταξιδιού;

Βιωματικά απαντώντας θα μπορούσα να πω πως είναι κάπως έτσι. Δεν ξέρω αν οι νόρμες που διέπουν την ζωή του κάθε ανθρώπου, είναι σωστό ή σοφό να γενικεύονται. Σίγουρα όμως η Ιθάκη δεν ήταν ποτέ το κυρίως θέμα. Το ταξίδι προς αυτήν ήταν.

Στις φλέβες σας κυλάει Μικρασιάτικο ταμπεραμέντο από την πλευρά της μητέρας σας. Ποια στοιχεία από τα μέρη αυτά, που συνδέονται με μια σημαντική ιστορική περίοδο, “χρωματίζουν” την υπόστασή σας ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης;

Επειδή μεγάλωσα σε ένα ανάλογο περιβάλλον, αν και Μικρασιάτισσα τρίτης γενιάς, η νοοτροπία αυτή ήταν για εμένα τόσο δεδομένη που δεν είμαι βέβαιη ότι είμαι σε θέση να την εντοπίσω εγώ η ίδια. Σίγουρα επρόκειτο για έναν πολιτισμό, λάτρη της μουσικής –πέρα από την υπέροχη λαϊκή-παραδοσιακή τους μουσική υπήρχαν τότε στην Σμύρνη τέσσερις όπερες– πολιτισμό ανήσυχο και πολύ προοδευτικό για την εποχή. Μακάρι κάτι από αυτά να μεταφέρθηκε και σε εμάς τους απογόνους. Καθώς και κάτι από τον διαφορετικού τύπου δυναμισμό που χαρακτηρίζει την δωρική καταγωγή από πλευράς του πατέρα μου, ο οποίος κατάγεται από τον Φενεό.

Κάνετε τη δική σας προσπάθεια στα μουσικά μονοπάτια, στην Ελλάδα. Κατά πόσο το “σκαρί” του εγχώριου πλοίου, τώρα πλέον, έχει αντοχές να ταξιδέψει τους νέους μακριά στα νερά της μελωδικής δημιουργίας; Μήπως είναι ώρα να αναζητήσει κανείς την τύχη του, σε λιμάνια στα ξένα;

Προσωπικά έχω την τύχη να εμφανίζομαι τον τελευταίο καιρό στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στην Αμερική. Προσεχώς και στην Ιταλία. Είμαστε, όπως όλοι νιώθουμε, μια κοινωνία χωρίς σύνορα πλέον, αλλά όχι και χωρίς ταυτότητες. Όσες δυσκολίες κι αν προκύπτουν –κι έχει σίγουρα κάθε εποχή τις δικές της– το σκαρί, όπως λέτε, μετρά. Και το ελληνικό σκαρί είχε πάντα ταυτότητα ισχυρή και αντοχές. Επαφίεται στην επιλογή και την κρίση του κάθε Έλληνα καλλιτέχνη λοιπόν, το πώς, και αν θα την υποστηρίξει εντός κι εκτός με όση αλήθεια και δύναμη αυτή τον εφοδιάζει.

“…όλες κι όλοι τώρα έχουν πάρει φόρα, η ξενομανία τους τραβά…”, είναι στίχοι που συνοδεύουν τη μελωδία σε ένα από τα τραγούδια του Μιχάλη Σουγιούλ, στον πρώτο σας δίσκο “Ποια να’σαι εσύ”. Εξακολουθεί ακόμη να ελκύει η “λάμπα” της ξενομανίας την “πεταλούδα” με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας παρά το ότι ο κίνδυνος να “καούν τα φτερά” της βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής;

Μέσα σε όλα τα άλλα, ο Μιχάλης Σουγιούλ και οι στιχουργοί του –εδώ ο Κώστας Κοφινιώτης– αποδίδουν με σκωπτικό τρόπο μία χρόνια αυτό-απαξίωση από την οποία πάσχει μερίδα του λαού μας. Προσωπικά τον ελληνικό λαό, παρά τις εφηβικές του ασθένειες (νιώθω ότι είμαστε ένας λαός σε αιώνια εφηβεία), τον εκτιμώ βαθιά. Όχι γιατί είναι αψεγάδιαστος, κανένας λαός δεν είναι άλλωστε, αλλά γιατί δεν απέβαλλε ποτέ και με καμιά αφορμή την ανθρωπιά του. Αλλά και για αρκετά άλλα αξιόλογα χαρακτηριστικά, τα οποία μάλιστα στοχευμένες προπαγάνδες πασχίζουν να μας πείσουν ότι δεν φέρουμε ώστε να αποδεχθούμε αδιαμαρτύρητα καταστάσεις, όπως η σημερινή, ως επάξιές μας.

Στον εν λόγω δίσκο συμπράττουν μουσικοί από διαφορετικά μουσικά ρεύματα. Τζαζ, κλασικό, λαϊκό, όπου το ένα συμπληρώνει το άλλο. Η παραμικρή “παραφωνία” μπορεί να οδηγήσει σε σπάσιμο της αλυσίδας. Τι είναι αυτό που κράτησε το καθετί σε αρμονική ισορροπία και προέκυψε ένα αποτέλεσμα με προοπτική να αντέξει στο χρόνο;

Την αντοχή στον χρόνο την έχει κερδίσει πρώτα από όλα δικαιωματικά ο ίδιος ο συνθέτης. Είναι αυτός που μας δίνει το δικαίωμα, εμένα και των συνεργατών μου, να προεκτείνουμε τις “νύξεις” που αφήνει μέσα στην μουσική του. Λεπτή η ισορροπία, για το έργο μιας μουσικής προσωπικότητας, όπως ήταν ο Μιχάλης Σουγιούλ, πολυσχιδούς, που όμως για αυτό ένιωσα να με εκφράζει στην πρώτη μου αυτή δισκογραφική δουλειά. Δύση και Ανατολή, ήχος ευρωπαϊκός πλάι στα ακούσματά της πατρίδας του –ήταν Μικρασιάτης– και γενικά πλήθος παραμέτρων εκφραστικών που μας ενέπνευσαν ως το αποτέλεσμα του cd “Ποια να’σαι εσύ”!

Ποια συναισθήματα κυριαρχούν μέσα σας κάθε φορά που ως μέλος της Λαϊκής Ορχήστρας “Μίκης Θεοδωράκης” ερμηνεύετε τραγούδια του μεγάλου αυτού Έλληνα συνθέτη;

Δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να το περιγράψω. Όταν βρίσκεσαι στο πλευρό της γιγάντιας αυτής προσωπικότητας, νιώθεις δέος, ευγνωμοσύνη, ευθύνη και βέβαια χαρά και συγκίνηση. Τη στιγμή που ερμηνεύεις το έργο του, συνοδεία της ιστορικής πλέον αυτής Ορχήστρας, γίνεσαι ένα με τον κόσμο. Τον κόσμο που ο ίδιος λατρεύει κι έχει την έγνοιά του, τον κόσμο στον οποίο “χάρισε” τους μεγάλους μας ποιητές. Η συνεργασία μου με λίγα λόγια με την Λαϊκή Ορχήστρα “Μίκης Θεοδωράκης” και ειδικά με τον ίδιο, είναι εμπειρία ζωής.

“…να μπορούσα να είμαι μια μαριονέτα, με κινήσεις που άλλος τα σκοινιά θα τεντώνει…”, σας ακούμε να ερμηνεύετε σε στίχους και μουσική της Χάριτος Τσεκούρα. Πιστεύετε ότι αν ενωθούν οι δυνάμεις που υπάρχουν μέσα στον καθένα μας, είναι ικανές να ανατρέψουν τα όποια κακώς κείμενα ή πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι είμαστε “μαριονέτες” στα χέρια άλλων;

Εκλαμβάνω το ερώτημά σας ως ρητορικό. Και βέβαια η δύναμη υπάρχει. Το ζήτημα πάντα είναι η εντροπία της, όπως λέμε στην φυσική. Η αταξία της δηλαδή. Η σωστή χρήση της δύναμης ήταν, είναι και θα είναι, ένα μείζον ζήτημα στον κόσμο αυτό. Χρειάζεται, όπως παντού, κόπος και θέληση για να καταφέρουμε ένα στόχο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να τον βάλουμε βέβαια. Και αν και “για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή”, όμως πάντα στο τέλος “Άξιον εστί το τίμημα”.

Ποια “υλικά” θα ρίχνατε μέσα στο καζάνι, σαν άλλος μάγος του παραμυθιού, για να δημιουργηθούν μουσικά ακούσματα που θα ξυπνήσουν στην καρδιά των ανθρώπων, την πίστη ότι όλα στο τέλος θα πάνε καλά;

Τα παιδικά μας χρόνια!

Πρόσφατα βρεθήκατε στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής, με την Ελένη Βιτάλη και το Ζαχαρία Καρούνη, με αφορμή τα 90ά γενέθλια του Μίκη Θεοδωράκη.“Τη Ρωμιοσύνη

μην την κλαις, εκεί που πάει να σκύψει, νάτη πετιέται από ξαρχής…και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου”, ακουστήκατε όλοι μαζί σε μουσική του ιδίου και στίχους του Γιάννη Ρίτσου. Θα μπορέσουμε λέτε ως λαός να ανακτήσουμε την ισχύ μας μετά από τα απανωτά “τραύματα”;

Είμαι με τον ποιητή. Ό,τι εγραψε ο Γιάννης Ρίτσος και ό,τι επέλεξε ο Μίκης Θεοδωράκης να μελοποιήσει, είναι ό,τι ίσχυε πάντα για αυτό τον λαό που συμπεριλαμβάνει η έννοια “Ρωμιοσύνη” . Τώρα που είμαστε στα πιο δύσκολα ίσως, όπως λένε κάποιοι, της ιστορίας μας, τώρα είναι η ώρα να πιστέψουμε και να χρησιμοποιήσουμε στο έπακρο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας. Αρκεί να μας ενδιαφέρει συνειδητά η συνέχιση της ύπαρξής μας και του πολιτισμού μας και να μην τον “χαρίσουμε” στα “ανοιχτά μυαλά” της παγκοσμιοποίησης.

Τι δείχνει ο χάρτης για τους αμέσως επόμενους καλλιτεχνικούς σας σταθμούς;

Στις 30 του Αυγούστου έρχεται μια σημαντική συναυλία αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη, στην πόλη του Βόλου. Σημαντική οπωσδήποτε λόγω ρεπερτορίου, αλλά και γιατί έχει χαρακτήρα αλληλεγγύης. Το Επιμελητήριο του Βόλου, το οποίο και την διοργανώνει, θα συλλέξει τρόφιμα για το Κοινωνικό Παντοπωλείο, αλλά και το Ορφανοτροφείο της πόλης. Σημαντική επίσης, μιας και θα συμμετέχει η εξαιρετική χορωδία “Ιωνία”, η οποία απαρτίζεται από παιδιά. Είναι ιδιαίτερο συναίσθημα να ερμηνεύεις Μίκη Θεοδωράκη και να μοιράζεσαι την σκηνή με παιδιά. Στη συνέχεια ετοιμάζεται το τέταρτο ταξίδι μου για συναυλίες στην Νέα Υόρκη. Πριν την αναχώρησή μου θα εμφανιστώ στην Θεσσαλονίκη, 9 Σεπτέμβρη, με την Λαϊκή Ορχήστρα “Μίκης Θεοδωράκης” και στα μέσα Οκτώβρη συμπράττουμε ξανά στην ιστορική Σικελία για να ταξιδέψουμε τον Μίκη ως εκεί και να μας ταξιδέψει.

Ακούστε στο ακόλουθο βίντεο, το τραγούδι "Μαριονέτα", σε στίχους και μουσική της Χάριτος Τσεκούρα: