Ξεναγηθείτε στην Οικία Μπενιζέλου!

Ανοιξιάτικη δροσούλα στο καταχείμωνο, ακούω τα πόδια μου να τρίζουν στο ξύλινο δάπεδο, οι ηλιατχίδες χαιδεύουν το χαγιάτι και μυρρωδιές από τις γλάστρες αναδύονται από την αυλή. Τίποτα δεν μου θυμίζει ότι βρίσκομαι στην καρδιά της πόλης, το αττικό φως λούζει την αυλή και μου προκαλεί τόση χλάρωση σε τέτοιο βαθμό, που θα ήθελα να ξαπλώσω τον οντά όχι ως οδαλίσκη, αλλά ως αρχοντοπούλα του 16ου αιώνα  που απολαμβάνει τη θετική αύρα της οικείας Μπενιζέλου. Τα λόγια της κας Αρτέμιδος Σκουπουρδή που μας κάνει την ξενάγηση με ταξιδεύουν στον χρόνο, και νιώθω λες και περπατάω σε μονοπάτια της ιστορίας. Εάν δεν ήταν η φυσική παρουσία του πλήθους που έσπευσε στην ξενάγηση του δήμου Αθηναίων, θα έκλεινα τα μάτια μου να ονειρευτώ την Αγία Φιλοθέη να περπατά ξυπόλιτη στις μαρμάρινες πλάκες και να κάνει σβούρες ως παιδάκι γύρω από τα κιονόκρανα της στοάς. 

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η Οικία Μπενιζέλου αποτελεί σπουδαίο αρχιτεκτονικό δείγμα της περιόδου της οθωμανικής κυριαρχίας, μοναδικό στην Αθήνα αλλά και σημαντικό για την ευρύτερη περιοχή καθώς ο αρχιτεκτονικός αυτός τύπος δεν εμφάνιζε σημαντικές παραλλαγές σε όλο τον βαλκανικό χώρο. Το στολίδι αυτό προστατευόταν με ένα μαντρότοιχο, καθώς τα χρόνια ήταν επικίνδυνα, ενώ από την πίσω μεριά είχε αυλή ή περιβόλια. Ο αρχιτεκτονικός πυρήνας της οικείας όπως την βλέπουμε σήμερα ανάγεται από τον 16ο αιώνα, την περίοδο που γεννήθηκε η Αγία Φιλοθέη ή με βαφτιστικό της όνομα

Ρεγούλα Μπενιζέλου ( από το Ρεγγίνα δηλ. αρχοντοπούλα). Όμως η τελική μορφή, όπως είναι στις μέρες μας διαμορφώθηκε κατά τον 18ο αιώνα όπου έγιναν κάποιες επισκευές. Σημειώνεται ότι το οίκημα είχε χωριστεί στα δυο, ενώ δεν έχει διασωθεί όλο το κτίριο -κάποια σημεία ανήκουν σε πλαϊνές οικείες και δεν έχουν απαλλοτριωθεί όλα τα μέρη. 
Σημειώνεται ότι το εν λόγω κτίριο βρίσκεται πάνω στο υστερρορωμαικό τοίχος (3ος αι. μ.Χ. το οποίο χτίστηκε μετά την καταστροφική επιδρομή των Ερούλων στην Αθήνα).

Μοναδικά αριστουργήματα οι κίονες που θυμίζουν την Ελληνιστική περίοδο, όμως είναι

πιθανό να ανήκουν στη βυζαντινή περίοδο, αλλά όπως και να έχει αναδεικνύουν την κομψότητα της στοάς και την υψηλή αισθητική του 16ου αιώνα όπως τόνισε η κα Σκουμπουρδή.

Με την διάθεση να εξερευνήσω το κτίριο προχώρησα στους εσωτερικούς χώρους του ισογείου, όπου θαυμάσαμε τους αποθηκευτικούς χώρους με τα πιθάρια, γνωστά και ως λίμβες, χωμένα στη γη κατα το ήμισυ για να μη χυθεί το λάδι και το σιτάρι σε περίπτωση σεισμού - συνήθως εκεί υπήρχε και ο χώρος για τον αργαλειό .

Επισκεπτόμενοι την πίσω αυλή ανακαλύψαμε μια άλλη οπτική του κτιρίου που είναι πλήρως  αποκαταστημένη στην εκδοχή του 19ου αιώνα  με τα ιδιόρρυθμα παράθυρα και τις πολεμίστρες. Αυτό που θαύμασα όμως περισσότερο ήταν το πλεονέκτημα της οικείας από τη πίσω αυλή, τη μοναδική θέα του υστερορρωμαικού τοίχους, των απομειναριών ενός παλιού ελαιοτριβείου αλλά και στο βάθος την Ακρόπολη. Μια αναπαραγωγή μιας γκραβούρας της Αθήνας την εποχή της οθωμανικής κατοχής με την Ακρόπολη στο βάθος μου έδωσε την αίσθηση ότι προχωρούσα σε σοκάκια της Αθήνας εκείνης της εποχής.
 Εγκαταλείποντας την αυλή ανέβηκα στον όροφο όπου το χαγιάτι με προκαλούσε να

χαλαρώσω. Οι δυο εντυπωσιακοί οντάδες είναι αρκετά ευρύχωροι για φιλοξενία και για ύπνο, όμως στάθηκα να κοιτώ πίσω από τα καφασωτά εκεί που στέκονταν οι γυναίκες, οι οποίοι χάζευαν τους επισκέπτες αλλά δεν έπρεπε να εμφανιστούν. Εκεί κρύβονταν μέσα σε αυτά τα ντουλάπια- μουσάντες (μυστικά περάσματα)-  με σημερινούς όρους- σκάλες ώστε να διαφεύγουν οι άνδρες σε περίπτωση επιδρομής στο σπίτι.


Η Αγία Φιλοθέη

Η συναισθηματική φόρτιση μου, ως επισκέπτη επιτείνεται καθώς αναλογίζομαι ότι εκεί έζησε η Αγία Φιλοθέη, προσωπικότητα πολύ σημαντική για την εποχής της χάρη στο τεράστιο φιλανθρωπικό της έργο. Προερχόμενη από μια σημαντική οικογένεια, παντρεύτηκε σε ηλικία12 με 13 ετών (σύμφωνα με τα ήθη και τα έθιμα της εποχής της ), τον Ανδρέα Χειλά έναν βάναυσο σύζυγο  που αντιτίθετο στις αγαθοεργίες της. Όμως η κοινή τους ζωή διήρκεσε μόνο τρία χρόνια αφού  αυτός πέθανε και έτσι η αρχοντοπούλα επέστρεψε στην οικογένειά της, ενώ στη συνέχεια έγινε μοναχή. 
Εκείνη ίδρυσε νοσοκομείο, στέγη φιλοξενίας των συγγενών των ασθενών καθώς και  τον "Παρθενώνα", σχολείο για γυναίκες μη διακρίνοντας ανάμεσα σε Χριστιανές και Μουσουλμάνες, προσφέροντας κυρίως θεολογική μόρφωση. Μάλλον αυτή ήταν και η αιτία που εξόργισε τους κατακτητές και την έθεσαν ως στόχο, και αφού την πλήγωσαν  τελικά κατέληξε  λίγους μήνες μετά στην κρύπτη της στην Αγία Φιλοθέη. 
Λέγεται ότι ξόδεψε όλη τη πατρική της περιουσία σε αγαθοεργίες, προσέφερε χρήματα για την απελευθέρωση  αιχμαλώτων από κορσάρους και κυνηγημένους από τους Τούρκους.
  Μάλιστα στην περιοχή των Αμπελοκήπων πριν το Γηροκομείο έστησε ένα πηγάδι κάνοντας ένα μεγάλο ψυχικό για τους ντόπιους και τους ταξιδιώτες αφήνοντας το στίγμα της για πάντα, αφού η περιοχή που αρχίζει από εκείνο το σημείο ονομάζεται Ψυχικό. Ωστόσο, την περιουσία της έβαλαν στο μάτι διάφοροι... και την διαμοίρασαν...Ευτυχώς μοναδικό στολίδι μας έμεινε η Οικία Μπενιζέλου που θα λειτουργήσει ως χρονοκάψουλα για να ταξιδέψει Αθηναίους και επισκέπτες της πόλης στον χρόνο!