Γεμάτη ιστορικά μοναστήρια είναι η κάθε γωνιά της πατρίδας μας και φυσικά
από τον κανόνα αυτό δεν εξαιρείται η αιγαιοπελαγίτικη νήσος Λέσβος, που
αποκαλείται "Αγιοτόκος" εξαιτίας των πολλών Αγίων τέκνων της.
Πασίγνωστες σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό είναι οι Μονές του Αρχαγγέλου
Μιχαήλ στο Μανταμάδο και των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης στη Θερμή.
Ωστόσο, πλούσια ιστορία έχει και ένα άλλο, άγνωστο για τους μη Λέσβιους,
μοναστήρι του νησιού: πρόκειται για την Ιερά Σταυροπηγιακή (Πατριαρχική) Μονή Λειμώνος, η οποία βρίσκεται στη κεντρική Λέσβο και είναι ανδρική μονή.
Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου
Η Ιερά Μονή
Λειμώνος βρίσκεται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Καλλονής Λέσβου,
σε εύφορο λεκανοπέδιο, και αρχικώς λειτούργησε κατά τους βυζαντινούς χρόνους αλλά
διαλύθηκε, πιθανώς στα τέλη του 15ου αιώνα, μετά την κατάκτηση του νησιού από
τους Οθωμανούς Τούρκους.
Στη θέση της προγενέστερης μονής, ο
επίσκοπος Μηθύμνης, Άγιος Ιγνάτιος, ίδρυσε το σημερινό μοναστήρι, το 1526, και αφιέρωσε τη μονή στον Αρχάγγελο Μιχαήλ
(σήμερα σώζονται κάποιες κολόνες από τον αρχικό ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ). Το
μοναστήρι ονομάστηκε Μονή Λειμώνος γιατί βρίσκεται στο κέντρο ενός λιβαδιού
(λειμώνα).
Ο Άγιος Ιγνάτιος
Ο επίσκοπος
Μηθύμνης, Άγιος Ιγνάτιος, ίδρυσε στη Μονή Λειμώνος Σχολή
(αποκαλούμενη ως Λειμωνιάδα), η οποία συνέβαλε τα μέγιστα στην αναβίωση του
μοναχισμού στη Λέσβο.
Στη Σχολή της
Μονής Λειμώνος δίδαξε ο Βενιαμίν ο Λέσβιος, σημαντικότατος εκπρόσωπος του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ο Βενιαμίν ο
Λέσβιος υπήρξε μοναχός, λόγιος, μέλος της
Φιλικής Εταιρίας και πολιτικός κατά την Ελληνική
Επανάσταση (πήρε μέρος στην Α' Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, το 1821, και στη Β' Εθνοσυνέλευση του Άστρους, το 1823).
Με την πάροδο
των ετών, το μοναστήρι απέκτησε σημαντική κτηματική περιουσία και μάλιστα
διέθετε ελαιοτριβείο. Την περίοδο 1866-1886, η Κοινότητα
Καλλονής ζήτησε από τη μονή να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία Επαρχιακής Σχολής,
κάτι που τελικά επιτεύχθηκε (το γεγονός έμεινε γνωστό στην ιστορία της Λέσβου
ως Λειμωνιακό Ζήτημα).
Το λατρευτικό συγκρότημα της Μονής Λειμώνος αποτελείται από
οικοδομήματα διαφόρων εποχών. Το καθολικό, που βρίσκεται στον κεντρικό
περίβολο, αποτελεί τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Χτίστηκε
το 1795 στη θέση του παλαιότερου καθολικού και έχει ενσωματωμένα πέντε
παρεκκλήσια.
Το 1800, χρονολογείται η νεότερη φάση
της τοιχογράφησης από τον Αγιορείτη μοναχό Νικηφόρο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον
παρουσιάζει το εικονογραφικό πρόγραμμα των τοιχογραφιών του σκευοφυλακίου
(κρύπτης) στο ανατολικό τμήμα του ναού.
Εκτός του
περιβόλου της μονής βρίσκεται το κοιμητήριο, στο ναό του οποίου σώζονται
τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.
Το μουσείο
Στη δυτική πτέρυγα του κεντρικού
περιβόλου βρίσκεται το μουσείο της μονής, όπου φυλάσσονται χρυσοκέντητα ιερά
άμφια - εξαιρετικά δείγματα εκκλησιαστικής
τέχνης - βημόθυρα, σπαράγματα τοιχογραφιών, φορητές εικόνες, ιερά σκεύη και
λειψανοθήκες. Στο μουσείο φυλάσσονται ακόμη ένα Ευαγγελιστάριο του 9ου αιώνα,
πατριαρχικά σιγίλλια, σουλτανικά φιρμάνια και άλλα.
Στο μουσείο
φυλάσσεται ακόμη μια στρατιωτική οθωμανική σημαία, λάφυρο του απελευθερωτή
ελληνικού στρατού. Η σημαία δόθηκε ως δώρο στη Μονή από τον ελληνικό στρατό,
εις ένδειξη ευγνωμοσύνης για την βοήθεια που προσέφερε το μοναστήρι στους
αξιωματικούς και στρατιώτες κατά την Μάχη του Κλαπάδου εναντίον των Τούρκων,
τον Δεκέμβριο του 1912.
Μια από τις πιο σπάνιες απεικονίσεις του Χριστού και της Παναγίας
Μια εικόνα που
έχει τίτλο «Τα πρώτα βήματα του Χριστού» βρίσκεται στην
Μονή Λειμώνος της Λέσβου και χρονολογείται στα τέλη του 16ου αιώνα. Στο αριστερό μέρος
της εικόνας παριστάνεται η Θεοτόκος, υψηλόκορμη και στραμμένη προς τα δεξιά.
Έχει τα χέρια απλωμένα προς το Χριστό, ο οποίος παρουσιάζεται ως μικρό παιδί
που βηματίζει προς την αγκαλιά της μητέρας Του, απλώνοντας τα χέρια Του προς το
μέρος της. Η εικόνα θεωρείται
μοναδική στον κόσμο ως προς την θεματολογία της.
Ιδιαίτερης
αξίας είναι επίσης η Βιβλιοθήκη της μονής, με τα χειρόγραφα και τα έντυπα
βιβλία της. Στη βιβλιοθήκη της Μονής Λειμώνος
υπάρχουν 516 χειρόγραφοι κώδικες από τον 9ο αιώνα., από τους οποίους οι
59 είναι περγαμηνοί και οι υπόλοιποι χάρτινοι ή βομβύκινοι
(βαμβακεροί). Επίσης, η βιβλιοθήκη διαθέτει περίπου 5.000 βιβλία, εκ των οποίων
το παλαιότερο έχει εκδοθεί το 1498!
Το διάστημα 1969-2016, ηγούμενος της
Μονής Λειμώνος ήταν ο αρχιμανδρίτης Νικόδημος (Παυλόπουλος), ο οποίος ήταν
ιδιαίτερα δραστήριος: αναστήλωσε την παλαιά πτέρυγα κελιών και το καθολικό,
έκτισε νέα πτέρυγα κελιών, νέο καθολικό, γηροκομείο, ξενώνα, τραπεζαρία και
πολλά εκκλησάκια τριγύρω. Επίσης, δημιούργησε ένα Λαογραφικό
Μουσείο και ένα Γεωλογικό Μουσείο.
Πηγές :
Σταύρου
Καρυδώνη Τα εν Καλλονή της Λέσβου ιερά
σταυροπηγιακά (πατριαρχικά) μοναστήρια του Αγίου Ιγνατίου αρχιεπισκόπου
Μηθύμνης. Εκδίδοται δαπάνη
της ιεράς μονής Λειμώνος, εν Κωνσταντινουπόλει 1900, εκ του Πατριαρχικού
Τυπογραφείου. Μέρος Α'.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου