Σε ποια περιοχή της Ελλάδας σώζονται ερείπια ναού του Άμμωνα Δία;

Η πλούσια σε ιστορία Χαλκιδική έχει να επιδείξει έναν σημαντικό αρχαίο ναό, αυτόν του Άμμωνα Δία που βρίσκεται στην παραθαλάσσια περιοχή Καλλιθέα. Το αρχαίο ιερό αποκαλύφθηκε το 1969 με αφορμή την ανέγερση ξενοδοχείου, οπότε προκλήθηκε μερική καταστροφή της κρηπίδας (βάσης) του λατρευτικού κτιρίου. 

Με βάση την ανασκαφική έρευνα που συνεχίστηκε και τα επόμενα έτη 1970, 1971 και 1973, οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι στη θέση αυτή της χερσονήσου της Κασσάνδρας ιδρύθηκε, κατά το β' μισό του 8ου αιώνα π.Χ., από τους Ευβοείς αποίκους της πόλης Άφυτις, ένα ιερό του Διονύσου. 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Ο Διόνυσος λατρευόταν μαζί με τις Νύμφες στο σπήλαιο κάτω από το βράχο, που βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλαγιά του αρχαιολογικού χώρου. Η λατρεία στο σπήλαιο, όπου οι πιστοί έφθαναν με λαξευτή σκάλα, συνεχίστηκε και κατά τους επόμενους αιώνες μέχρι και το 2ο αιώνα μ.Χ. 

Στην επίπεδη επιφάνεια, στο βόρειο τμήμα του χώρου, ιδρύθηκε, προς το τέλος του 5ου αι. π.Χ., ιερό του αιγυπτιακής προέλευσης θεού Άμμωνα Δία. Αρχικά, προς το τέλος του 5ου αι. π.Χ., κατασκευάστηκε ένας κτιστός βωμός, αλλά αργότερα, στο β' μισό του 4ου αιώνα π.Χ., κτίστηκε δίπλα στο βωμό περίπτερος ναός δωρικού ρυθμού με λίθινο θριγκό (ανωδομή). 

Τον τελευταίο αντικατέστησαν με άλλο μαρμάρινο προς το τέλος του 3ου ή τις αρχές του 2ου αι. π.Χ. μετά από κάποια καταστροφή που υπέστη ο ναός. Τη στέγη του διακοσμούσαν πήλινες κεραμώσεις, ανάγλυφες και έγχρωμες. Σημειώνεται πως η σχεδιαστική του αποκατάσταση είναι δυνατή με βάση τα αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν διάσπαρτα. 
 

Στα ρωμαϊκά χρόνια (1ος - 2ος αι. μ.Χ.) ο ναός του Άμμωνα Δία μετασκευάστηκε και με το υλικό του κτίστηκαν στη νότια στενή πλευρά του δύο βαθμιδωτές κατασκευές (κερκίδες), ενώ μεταξύ τους, επάνω στον παλαιότερο βωμό, κατασκευάστηκε άλλος μικρός βωμός. Στον υπαίθριο αυτό χώρο καθισμένοι οι πιστοί πρέπει να παρακολουθούσαν κάποια δρώμενα. 

Όπως δείχνουν τα ευρήματα, η ρωμαϊκή φάση του ναού διήρκεσε μέχρι την εποχή των διαδόχων του Μεγάλου Κωνσταντίνου, οπότε πρέπει να καταστράφηκε οριστικά. Τμήμα παλαιοχριστιανικού λουτρού που ανασκάφηκε στο βόρειο άκρο του χώρου σχετίζεται ενδεχομένως με συνέχιση της λατρείας στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, αλλά και αργότερα, κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Άμμων, επίσης Άμεν, Ιμν (ο Κρυμμένος) και Αμούν, υπήρξε κύρια θεότητα των Θηβών της αρχαίας Αιγύπτου, αλλά και σημαντική θεότητα στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστός, ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους, ως Ζευς Άμμων και διέθετε δικούς του ναούς σε πολλές περιοχές. 

Ο Άμμων κυριαρχούσε και πέρα από τα σύνορα της Αιγύπτου, στην Αιθιοπία, αλλά και στις φυλές της αρχαίας Λιβύης, όπου οι προσκυνητές προσέρχονταν στο ναό του Άμμωνα. Ο ναός αυτός βρισκόταν στην Όαση Σίβα και το περίφημο μαντείο του είχε ανακηρύξει, το 332 π.Χ., τον Μέγα Αλέξανδρο ως «γιο του Άμμωνα Δία».

Πηγές 

http://istoria-archaiologia.blogspot.com/

http://odysseus.culture.gr/

Μεγαλομμάτης Κ. 1989, Άμμων, στο Χριστόπουλος Γ. - Μπαστιάς Ι.,  Παγκόσμια μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.