Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2020

Το Παλαιό Χημείο του ΕΚΠΑ, γιατί κηρύχθηκε ιστορικό μνημείο και έργο Τέχνης;


To κτήριο του Παλαιού Χημείου του ΕΚΠΑ, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, ιστορικό μνημείο και έργο Τέχνης θεμελιώθηκε το 1887 και εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 1890. Στο αμφιθέατρό του κάθισαν λαμπροί επιστήμονες αλλά και λογοτέχνες όπως ο Γρ. Ξενόπουλος, σε εποχές που οι φοιτητές έτρεχαν από το πρωί στην λασπωμένη Αθήνα για να προλάβουν μια θέση στα πολύβουα αμφιθέατρα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.
Της Μαρίας Αλιμπέρτη
Σε επίσκεψη μας στο πλαίσιο ξενάγησης που οργάνωσε το Δίκτυο Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων και το ΕΚΠΑ βρεθήκαμε στον χώρο που  αποτελεί ιστορικό μνημείο γιατί έχει συνδεθεί με τους αγώνες της Νεολαίας, ιδιαίτερα την περίοδο της Κατοχής και της Δικτατορίας, όπως θυμίζει και αναμνηστική πλάκα που έχει αναρτήσει η Ένωση Χημικών στην πρόσοψη του κτιρίου.
Για περισσότερο από έναν αιώνα, το εν λόγω κτίριο στέγαζε τα μαθήματα και τα εργαστήρια Φυσικής και Χημείας της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρωτεργάτης της ίδρυσης και οικοδόμησης του κτηρίου ήταν ο σπουδαίος καθηγητής Χημείας και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αναστάσιος Χρηστομάνος (1841-1906), ο οποίος και με την έγκριση του διάσημου χημικού August Wilhelm Hofmann, εκπόνησε το κτιριολογικό πρόγραμμα των εργαστηρίων και ήταν παρών σε όλες τις φάσεις κατασκευής του έργου.

Αρχικά υπήρξε η σκέψη στον χώρο να χτιστεί ένας ναός για να τονώσει το αίσθημα των φοιτητών ή ένα θέατρο σε μια συνοικία που είχε ήδη την αύρα των τεχνών και των γραμμάτων. Τελικά το πανεπιστημιακό κτήριο του Παλαιού Χημείου σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ernst Ziller, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Friedrich Zastrau.

Στο ημιυπόγειο προς την πλευρά της Χαριλάου Τρικούπη,  λειτούργησε και το πρώτο Πανεπιστημιακό οινοποιείο (1932)  ως εργαστήριο. Το κτήριο τον Αύγουστο του 1911, κατά την οποία κάηκε το  στο μεγαλύτερο μέρος του, ενώ σημειώθηκαν και ανθρώπινες απώλειες.
Μετά την αποκατάσταση των ζημιών, προστέθηκε ο δεύτερος όροφος και ανυψώθηκε το Κεντρικό Αμφιθέατρο κατά έναν όροφο. Καθώς οι ανάγκες της Φυσικομαθηματικής Σχολής αυξάνονταν συνεχώς, το 1926 προστέθηκε και ο τρίτος όροφος στεγάζοντας τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες της Φαρμακευτικής Χημείας. Έχουν κρατηθεί τα στοιχεία του σχεδιασμού που προέβλεπε ο Τσίλερ, κυρίως στην πρόσοψη, η οποία παραμένει κλειστή, αλλά είναι θέμα ημερών να ανοίξει με άδεια του ΥΠΠΟ.
Σήμερα στο ισόγειο φυλάσσονται οι συλλογές και στους υπόλοιπους ορόφους τα αναγνωστήρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έπιπλα αγοράστηκαν με δωρεά του ΙΣΝ. Στα αμφιθέατρα αυτά δίδαξαν μεγάλες προσωπικότητες των φυσικών επιστημών, ενώ στα έδρανά τους μαθήτευσαν σπουδαίοι επιστήμονες, οι οποίοι έχουν επανδρώσει τα μεγάλα Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του Εσωτερικού και του Εξωτερικού.
Μεταξύ των καθηγητών που δίδαξαν στο κτήριο είναι ο καθηγητής Φυσικής Τιμολέων Αργυρόπουλος, ο καθηγητής Φυσικής Γεώργιος Αθανασιάδης, ο οποίος σημειωτέον φρόντισε και έλαβε από τη Γερμανία, με τις επανορθώσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, χιλιάδες εργαστηριακά όργανα και εποπτικό υλικό απαραίτητο για τη διδασκαλία και τα πειράματα, ο καθηγητής της Φυσικής και Χημείας Κωνσταντίνος Ζέγγελης, ο καθηγητής Χημείας Γεώργιος Ματθαιόπουλος κ.ά..
Μνημείο  της Ιστορίας
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί διαπίστωσαν ότι από το κτήριο βγαίνουν κάποια σήματα. Έτσι έφθασαν στον χώρο. Ο καθηγητής Καίσαρ Αλεξόπουλος αποσύνδεσε και τον ραδιοπομπό τοποθέτησε ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου οπότε και σώθηκαν φοιτητές και καθηγητές.
Την ημέρα της Απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς κατακτητές (12 Οκτωβρίου 1944) ο πειραματικός ραδιοσταθμός του εργαστηρίου της Φυσικής που βρισκόταν στο ισόγειο, μεταφέρθηκε στο Ζάππειο και  μετέδωσε πρώτος την είδηση της απελευθέρωσης. Η κεραία υπάρχει ακόμα στην ταράτσα του κτηρίου.
Στις αρχές Νοεμβρίου του 1973 το φοιτητικό κίνημα δραστηριοποιήθηκε και στους χώρους του Παλαιού Χημείου,με την μεγάλη συνέλευση να πραγματοποιείται στο αμφιθέατρο, οδηγώντας στην κατάληψη της Νομικής και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Επίσης, κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης έγιναν μεγάλες καταλήψεις που συνδέθηκαν με σημαντικά αιτήματα του φοιτητικού κινήματος.
Μετά την μεταφορά του ΕΚΠΑ στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου το κτήριο λειτούργησε ως Μουσείο Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας (1996-2006). Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένοι μουσειακοί χώροι χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέοι in situ. Σήμερα, οι φοιτητές της Νομικής βρίσκουν χρήσιμα συγγράμματα στη Βιβλιοθήκη 93χιλιάδων τόμων βιβλίων και 100 χιλιάδων τόμων περιοδικών, ενώ έχει δρομολογηθεί η μεταφορά των πολύτιμων εκθεμάτων του Μουσείου Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας. 

2 σχόλια:

  1. Όσοι φοιτήσαμε στο κτήριο αυτό χαιρόμαστε γιάυτή την αξιοποίηση του ως Μουσείο Φυσικών Επιστημών.Συγχαρητήρια στο ΙΣΝ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή