Palazzo Vendramin Grimani: Πολιτιστικό ορόσημο στην καρδιά της Βενετίας

  

Ένας ιδιαίτερος πίνακας με ένα μωρό έφερε στη επικαιρότητα το πρόσφατα ανακαινισμένο Palazzo Grimani στη Βενετία που λειτουργεί ως μουσείο εδώ και μια πενταετία.  Σε μια αναζήτηση στα μουσεία και τις ιδιωτικές συλλογές του κόσμου για έργα τέχνης που κάποτε ανήκαν στην οικογένεια Grimani έστρεψε πάλι τον ενδιαφέρον στο υπέροχο μέγαρο της ιστορικής οικογένειας.

 

Επρόκειτο για ένα θησαυροφυλάκιο τέχνης, μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που τον 16ο αιώνα, το παλάτσο κοντά στην εκκλησία της Santa Maria Formosa, σε μικρή απόσταση από την πλατεία του Αγίου Μάρκου, έγινε κάτι σαν το must-see για τους επισκέπτες της Βενετίας. Σπάνια και διάσημα αρχαία αγάλματα  συνέλεξε ο Giovanni Grimani (1506-93), πατριάρχης της Aquileia, και πριν από αυτόν ο θείος του καρδινάλιος Domenico Grimani (1461-1523). Είναι ευτύχημα για τους σύγχρονους επισκέπτες ότι και οι δύο Γκριμάνι έκαναν κάτι σχεδόν ανήκουστο για την εποχή εκείνη, δώρισαν ένα σημαντικό μέρος της συλλογής τους στη Δημοκρατία της Βενετίας με τον όρο να εκτεθεί δημόσια σε κατάλληλο χώρο.

Το 1590, η αίθουσα εισόδου της Βιβλιοθήκης Marciana, μπροστά από το Παλάτι των Δόγηδων, προοριζόταν να φιλοξενήσει τη συλλογή Grimani, και το δημόσιο μουσείο άνοιξε έξι χρόνια αργότερα. Οι δωρεές Γκριμάνι αποτέλεσαν τελικά τον πυρήνα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Βενετίας, το οποίο σήμερα στεγάζεται σε ένα κομψό κτίριο του 16ου αιώνα στη νότια πλευρά της πλατείας του Αγίου Μάρκου. Η πρόσφατη αποκατάσταση της οροφής της αίθουσας εισόδου και ο επανασχεδιασμός της διαρρύθμισης του μουσείου αποτέλεσαν την αφορμή για την επιστροφή ορισμένων από αυτά τα κλασικά γλυπτά στο Palazzo Grimani μετά από σχεδόν 430 χρόνια.

 

Μια πρώτη παρτίδα γλυπτών εγκαταστάθηκε το 2019, σε γωνιές και σχισμές και σε βάθρα στη λεγόμενη Tribuna, μια αίθουσα που έχτισε ο Giovanni Grimani για να παρουσιάσει τη συλλογή του. Μάλιστα, αποτελούσαν μέρος μιας έκθεσης με τίτλο "Domus Grimani", την οποία επιμελήθηκαν ο Toto Bergamo Rossi, διευθυντής του μη κερδοσκοπικού Ιδρύματος Βενετσιάνικης Κληρονομιάς, καθώς και ο Daniele Ferrara, ο οποίος εποπτεύει την Περιφερειακή Διεύθυνση Μουσείων του Βένετο.

 

Το παλάτσο λειτούργησε ως δημόσιο μουσείο  το 2008, ανακαινισμένο σε μεγάλο βαθμό, αλλά λιτά διακοσμημένο. Παρά την πανδημία COVID-19, μόλις τα αγάλματα εκτέθηκαν, οι επισκέπτες του παλάτσο πολλαπλασιάστηκαν πολλές φορές. Το Tribuna έγινε αγαπημένο του Instagram.

 

Πέρυσι, μια άλλη πτέρυγα του παλάτσο ανακαινίστηκε και περίπου 20 αγάλματα εγκαταστάθηκαν στην «Αίθουσα του Δόγη», αρχικά μια αίθουσα πλούσια σε έργα τέχνης προς τιμήν του πατριάρχη της οικογένειας Αντόνιο Γκριμάνι (1434-1523), ενός εμπόρου μπαχαρικών, του οποίου η στρατιωτική και πολιτική οξυδέρκεια οδήγησε στην επιλογή του ως δόγη το 1521. Πλέον αναμένεται η συλλογή ελληνικών και ρωμαϊκών γλυπτών Γκριμάνι να επιστρέψει τον Μάιο στο παλάτσο της Βενετίας από το οποίο έφυγε πριν από 430 χρόνια. Ο καρδινάλιος Giovanni Grimani ήταν ένας παθιασμένος και απαιτητικός συλλέκτης αρχαιοτήτων, με πράκτορες που του έφερναν τα καλύτερα αρχαιολογικά ευρήματα από όλη την Ιταλία και τις βενετσιάνικης ιδιοκτησίας περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, όπου η μετέπειτα ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε κατοικήσει με πολυτέλεια. Είχε 200 αγάλματα στην κύρια στοά του Παλάτσο Γκριμάνι, έξω από το Κάμπο Σάντα Μαρία Φορμόζα. Τα πιο εκλεκτά έργα του παρουσιάζονται στην Tribuna του, σε ενότητα με τη θεατρική αρχιτεκτονική.

 

Η  μετακίνηση των έργων θεωρείται ότι θα αποτελέσει μια ευκαιρία να γνωρίσουμε την αισθητική αίσθηση των ουμανιστών της Αναγέννησης. Η συλλογή θα παραμείνει στο παλάτσο για περίπου δύο χρόνια, ενώ η οροφή της αίθουσας εισόδου του μουσείου θα αποκατασταθεί- το εκθεσιακό έργο ύψους 484.000 ευρώ χρηματοδοτείται από τον αμερικανικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό Venetian Heritage. Οι συζητήσεις για την παραμονή ορισμένων γλυπτών στο Παλάτσο Γκριμάνι στη συνέχεια συνεχίζονται.

 

 

"Έχετε πάει στο Domus Grimani;"

 

Το μουσείο λέγεται ότι είναι πόλος έλξης για όσους αναζητούν κρυμμένα κοσμήματα στη Βενετία. Εντυπωσιακή είναι η αρχιτεκτονική του και οι τοιχογραφίες του. Νέα πνοή θα αποκτήσει τώρα, χάρη στη συλλογή από 88 αρχαία αγάλματα, αυθεντικά έπιπλα εξαιρετικής κατασκευής, πίνακες, ταπισερί και έγγραφα επιστρέφουν στα ίδια δωμάτια όπου βρίσκονταν. Αξιομνημόνευτη είναι η αναγεννησιακή προτομή του Απόλλωνα αλλά και της Αφροδίτης, πιθανότατα από τον Tiziano Aspetti.

 

 

 

Η ιστορία της συλλογής με αφετηρία έναν αμπελώνα στη Ρώμη

 Η μεγάλη συλλογή  άρχισε από τον καρδινάλιο Domenico Grimani. Ο πατέρας του, Δόγης της Βενετίας Αντόνιο Γκριμάνι ήταν πολύ πλούσιος χάρη στο εμπόριο μπαχαρικών. Είχε δώσει στο γιο του χιλιάδες δουκάτα για να αγοράσει κάποια γη στη Ρώμη για να χτίσει μια βίλα και έναν αμπελώνα. Ενώ έσκαβε το έδαφος για τα θεμέλια της βίλας, ο Ντομένικο μπόρεσε να βρει ρωμαϊκά αρχαία λείψανα με τα οποία άρχισε την αγαλματοποιία του. Τα ίδια πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1500, ο Domenico γοητεύτηκε επίσης από τους θησαυρούς που αποκαλύφθηκαν και αντικατοπτρίζουν τον χαμένο πολιτισμό των Ρωμαίων.

 

Ο Giovanni, κληρονομώντας μια τέτοια συλλογή, την εμπλούτισε με ρωμαϊκά και ελληνικά κομμάτια. Με τη βοήθεια ταλαντούχων γλυπτών, όπως ο Tiziano Aspetti, φρόντισε να προσθέσει τα κομμάτια που έλειπαν, ολοκληρώνοντας τα αγάλματα και φέρνοντάς τα στην ιδανική τελειότητα.

 

Ο Τζοβάνι θα χαιρόταν να δει τη συλλογή του πίσω στο παλάτι του, τώρα που είναι κρατικό μουσείο. Αφού την κληροδότησε, ένα μέρος της στεγάστηκε στον προθάλαμο της Εθνικής Βιβλιοθήκης Marciana (που τώρα ανακαινίζεται) και ένα μέρος της μεταφέρθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Βενετίας. Αλλά τώρα, επιστρέφοντας στο Domus Grimani, αισθάνεται ότι είναι το μέρος όπου μπορεί να το απολαύσει κανείς με τον καλύτερο τρόπο.

 

Μια ευχή μόνο, όμως. Αν το πολύτιμο αντίγραφο που κατασκευάστηκε το 2009 του Breviary Grimani ήταν διαθέσιμο για να το δείξουν στους επισκέπτες, και αν η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στον δόγη Antonio Grimani εμπλουτιζόταν επίσης με τα γλυπτά του, τότε μια διαδρομή σε αυτή την απίστευτα συναρπαστική περίοδο θα υποκινούσε περισσότερους προβληματισμούς για τη βενετσιάνικη, και τελικά, και για την ευρωπαϊκή ιστορία.