Πως η εικαστική θεραπεία βοηθά τους άστεγους- Το παράδειγμα που έρχεται από τις ΗΠΑ

  

Όταν η Τέχνη συνδέεται με την Κοινωνική πρόνοια μπορεί να κάνει θαύματα! Στις ΗΠΑ εφαρμόζονται καινοτόμα προγράμματα για την ομαλή επανένταξη ανθρώπων που βρέθηκαν να διαβιούν στο δρόμο. Η αλήθεια είναι πως η έλλειψη στέγης είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που απαιτεί πολύπλευρες λύσεις και όχι μόνο  κουπόνια μεταφοράς, ελεημοσύνες και ευκαιρίες απασχόλησης. Σίγουρα δεν μπορεί να λυθεί γρήγορα με την παροχή ντους, φαγητού και προσωρινής στέγης. Χρειάζονται παρεμβάσεις στη ρίζα του προβλήματος, όπως  μπορεί να συμβεί με τη καλλιτεχνική δημιουργία,

 

Η Αμερικανική Ένωση Θεραπείας Τέχνης (AATA), ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός για την προώθηση των τεχνών και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης,  υποστηρίζει ότι μέσω τoυ art therapy  οι επωφελούμενοι μπορούν να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους, να συμφιλιώσουν τις συναισθηματικές συγκρούσεις, να προωθήσουν την αυτογνωσία, να διαχειριστούν τη συμπεριφορά, να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες, να βελτιώσουν τον προσανατολισμό στην πραγματικότητα, να μειώσουν το άγχος και να αυξήσουν την αυτοεκτίμηση

 

Η θεραπεία τέχνης μπορεί να βοηθήσει τους άστεγους να  επανασχεδιάσουν την ζωής τους, εξερευνώντας τα συναισθήματα, διαχειριζόμενοι τους εθισμούς, αναπτύσσοντας κοινωνικές δεξιότητες, μειώνοντας το άγχος και, ως εκ τούτου, αυξάνοντας την αυτοεκτίμηση. Πρόκειται για μια πολύτιμη μέθοδο για να βοηθηθούν οι άστεγοι να εντοπίσουν τα προβλήματα, να ανακτήσουν τον αυτοέλεγχο και, ως εκ τούτου, να αναπτύξουν μια καλύτερη εικόνα του εαυτού τους. Ο ερευνητής Sean Kidd στη μελέτη, A Lot of Us Look at Life Differently: Homeless Youth and Art on the Outside (2009),  υποστηρίζει ότι η θεραπεία μέσω τέχνης παρέχει ένα πλαίσιο για τα άτομα να ανακτήσουν την αυτοαποτελεσματικότητα και την αυτοεκτίμηση. Σύμφωνα με αρκετούς από τους ερωτηθέντες άστεγους νέους της μελέτης, η δημιουργία τέχνης «δεν ήταν κάτι απλώς θετικό ... αλλά κάτι ζωτικό για την επιβίωση».

 Η εμπειρία από τις ΗΠΑ

Στη Νέα Υόρκη, την πόλη με 100.000 άστεγους υλοποιείται πρόγραμμα επανένταξή τους  μέσω της  εικαστικής θεραπείας. Μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα το Μπρούκλιν προσφέρει υποστήριξη «μιας στάσης» σε χιλιάδες Νεοϋορκέζους που είναι άστεγοι ή κινδυνεύουν να μείνουν στο δρόμο.

Συγκεκριμένα, άστεγοι, πρώην χρήστες βρίσκουν καταφύγιο στη Τέχνη και συγκεκριμένα σε ένα στούντιο στο Μπρούκλιν. Το Institute for Community Living, ή ICL, στην Ανατολική Νέα Υόρκη προσφέρει περισσότερα από μια δημιουργική διέξοδο . Παρέχει επίσης θεραπεία ψυχικής υγείας και απεξάρτηση από τα ναρκωτικά. Δεν πρόκειται για μικρό εγχείρημα αφού περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι κοιμούνται κάτω από τη στέγη του ICL κάθε βράδυ, ενώ σύμφωνα με τον Συνασπισμό για τους Αστέγους, περισσότεροι από 65.000 Νεοϋορκέζοι κοιμούνται στο σύστημα καταφυγίων της πόλης.

 Οι συμμετέχοντες μπορεί να κάνουν ατομικές θεραπείας στο πλαίσιο του προγράμματος αποκατάστασης του ICL, ή λαμβάνουν μέρος σε ομαδική θεραπεία. Επίσης,  εξασφαλίζουν στέγη, καθώς οι υπάλληλοι του προγράμματος εξετάζουν το σύστημα παραπομπών δίνοντας ελπίδα και διέξοδο σε αυτούς τους ανθρώπους.

Αυτή η μορφή θεραπείας τέχνης αποτελεί συμπληρωματικό εργαλείο της παραδοσιακής θεραπείας ψυχικής υγείας και χρησιμεύει για να τον βοηθήσει να διαχειριστεί συμπεριφορές, να επεξεργαστεί συναισθήματα, να μειώσει το άγχος και το στρες του και να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του. Η κοινωνική λειτουργός Tiana Cintron  εξηγεί ότι η Τέχνη κάνει απλά τα πράγματα. Το προηγούμενο καλοκαίρι εκτέθηκαν έργα των 12 επωφελούμενων στο Μουσείο του Μπρούκλιν στην έκθεση με τίτλο «Creating a Lifeline».

 

 

Στο Austin του Τέξας υλοποιείται το εθελοντικό πρόγραμμα Art From the Streets  το οποίο παρέχει ένα ασφαλές και ενθαρρυντικό περιβάλλον. Χάρη το θετικό πνεύμα, η δημιουργικότητα των αστέγων καλλιεργείται μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η προσπάθεια αποτελεί ένα μονοπάτι προς τον αυτοπροσδιορισμό μέσω της αίσθησης της επίτευξης, των κοινωνικών δεσμών και του εισοδήματος που δημιουργείται μέσω της άσκησης της τέχνης τους. Επειδή η επικέντρωση μόνο στη στέγαση δεν επιτυγχάνει άλλους εξίσου σημαντικούς στόχους, όπως είναι η κινητοποίηση για τη βελτίωση και τη διατήρηση της ποιότητας ζωής, το πρόγραμμα  δίνει έμφαση στο να κρατήσει τους ανθρώπους αισιόδοξους, σίγουρους και παραγωγικούς. Στο πνεύμα αυτό θεωρείται ότι υπάρχουν τρεις βασικές ανάγκες που πρέπει να ικανοποιούνται για την προώθηση της ευημερίας, της υγείας και της ανεξαρτησίας.Ο καλλιτέχνης έχει τον έλεγχο και επιλέγει  τι θέλει να δημιουργήσει, βελτιώνεται με την εξάσκηση και την ανατροφοδότηση. Επίσης, ο καλλιτέχνης συνδέεται με συναδέλφους καλλιτέχνες, εθελοντές και πελάτες!

Και όταν οι άνθρωποι συνδέονται με μια ευρύτερη κοινότητα.

 

 

 

Στην Ελλάδα

 

Αναζητώντας στοιχεία για  ανάλογα προγράμματα στην χώρα μας βρέθηκα μπροστά  σε ένα καλλιτεχνικό Εργαστήριο και μια Εγκατάσταση Βίντεο για τη συνθήκη της αστεγίας, τα οποία σχεδίασε και υλοποίησε η ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ . Στη συγκεκριμένη δράση έλαβαν μέρος άνθρωποι που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας και έχουν υπάρξει άστεγοι. Το καλλιτεχνικό εργαστήριο χρησιμοποίησε πολλές καλλιτεχνικές πρακτικές και εργαλεία (φωτογραφία, ήχος, βίντεο, θέατρο κ.ά.). Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα του εργαστηρίου διαμορφώθηκε ως μια βίντεο εγκατάσταση με τίτλο «Εγχειρίδιο επιβίωσης», με την υποστήριξη του περιοδικού Δρόμου ΣΧΕΔΊΑ.

 

 Πηγές : https://artfromthestreets.org/blogs/news/art-therapy-and-homelessness

 https://homeboca.org/arts-therapy-for-the-homeless/, https://nextcity.org/features/for-people-homelessness-art-catalyzes-economic-mobility-rewrites-narrative