Ανάμεσα στο όνειρο και το καθήκον: Ο Gaugain και η σύγχρονη Ψυχή

Κάποιες ταινίες δεν είναι απλώς ένα οπτικό αφήγημα. Είναι καθρέφτης. Και στον καθρέφτη αυτόν, βλέπεις τον εαυτό σου να στέκεται ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον κόσμο του «πρέπει» και τον κόσμο του «θέλω».

Η ζωή του Paul Gauguin με τον Vincent Cassel στον ρόλο αυτό,  όπως παρουσιάζεται στην ταινία του  σκηνοθέτη Édouard Deluc για το πέρασμά του από τη Γαλλία στην Ταϊτή δεν είναι μόνο μια αφήγηση για την τέχνη και την αυτοεξορία ή αναζήτηση του πρωτόγονου παραδείσου. Είναι μια σύγκρουση μεταξύ του καλλιτέχνη και του πατέρα. Του άνδρα που εγκαταλείπει το οικογενειακό-πατρικό καθήκον για να ακολουθήσει το κάλεσμα της έμπνευσης — μα δεν παύει ποτέ να ποθεί τη συγχώρεση και την υπερηφάνεια των παιδιών του.

της Μαρίας Αλλιμπέρτη

Η ταινία "Gaugain" μάς βυθίζει σε ερωτήματα που παραμένουν ζωντανά και σήμερα:Μπορεί ένας άνθρωπος να παραμένει πιστός στην τέχνη του χωρίς να προδώσει όσους αγαπά; Ποια είναι η αξία της ελευθερίας όταν συνοδεύεται από μοναξιά; Κι όταν το όνειρο δεν πραγματοποιείται, έχει αξία να παραδεχτείς την ήττα;

Η επιστροφή στη φύση, η αναζήτηση της αγνής έμπνευσης μέσα από την πρωτόγονη Εύα της Ταϊτής, μοιάζει με κραυγή επιστροφής σε κάτι αυθεντικό. Σαν να ήθελε ο Γκωγκέν να ξεγυμνωθεί από τον πολιτισμό και να αναζητήσει ξανά τον πυρήνα της δημιουργίας — μα και της αγάπης. Βέβαια ο καλλιτέχνης εμφανίζεται να αγαπά παράλλληλα μια πολύ μικρότερη γηγενή και να την ζηλεύει υστερικά.

Κι όμως, πίσω από την εξωτική ομορφιά, προβάλλει το ερώτημα που βασανίζει κάθε σύγχρονη ψυχή: Υπάρχει ικανοποίηση και επιτυχία στην ανθρώπινη ύπαρξη; Ο εσωτερικός λαβύρινθος αποτυπώνεται, ο Gaugain υποφέρει γιατί παρά την μεγάλη του προσπάθεια δεν αναγωρίζεται το ταλέντο του, τυγχάνει χλιαρής αποδοχής και εν τέλει μάλλον αποτυγχάνει να καταξιωθεί. 

 Τι σημαίνει επιτυχία σήμερα;

Η ταινία έρχεται να συνομιλήσει με το σήμερα: Σε έναν κόσμο που τα hashtags ορίζουν το status και η εργασιακή εξουθένωση παρουσιάζεται ως αφοσίωση, η επιτυχία μοιάζει με φωτογραφία που τραβήχτηκε από λάθος γωνία: Σήμερα βλέπουμε συχνά την ένταση ανάμεσα στο «να φαίνομαι επιτυχημένος» και το «να είμαι ευτυχισμένος». Ένα post στο Instagram μπορεί να κρύβει αγωνία, ή μια επαγγελματική κορυφή να συνοδεύεται από εξάντληση.

Είναι το χειροκρότημα του πλήθους ή η  εσωτερική ηρεμία ενός απογεύματος χωρίς τύψεις; Είναι το μεγάλο έργο ή οι μικρές καθημερινές πράξεις που συνθέτουν την ομορφιά της ύπαρξης;

Ίσως η απάντηση δεν είναι «ή το ένα ή το άλλο». Ίσως, όπως ο Γκωγκέν, όλοι μας περιπλανιόμαστε ανάμεσα σε νησιά — εκείνο του Καθήκοντος και εκείνο της Ελευθερίας. Και το πιο δύσκολο ταξίδι δεν είναι το πέρασμα σε κάποιον ωκεανό, αλλά η επιστροφή στον εαυτό μας.

Εαν θέλεις να μαθεις περισσότερα για τον καλλιτέχνη μπορείς να δεις:

 Lust for Life (1956)

- Αν και επικεντρώνεται στον Van Gogh, ο Gauguin εμφανίζεται ως σημαντικός χαρακτήρας. Η ταινία βασίζεται στη φιλία και τη σύγκρουση των δύο ζωγράφων, με τον Anthony Quinn να υποδύεται τον Gauguin.

Τέλεια! Αν θέλεις να γνωρίσεις βαθύτερα τον Γκωγκέν και να δεις πώς η ζωή του επηρέασε την τέχνη του, εδώ είναι μερικά ντοκιμαντέρ και σειρές που αξίζει να παρακολουθήσεις:

 Ντοκιμαντέρ για τον Paul Gauguin

1. The Life of Paul Gauguin: From Fraught Friendships to French Polynesia

- Διάρκεια: 48 λεπτά

- Περιγραφή: Ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ που ακολουθεί τη ζωή του Γκωγκέν από τα πρώτα του βήματα ως χρηματιστής μέχρι την καλλιτεχνική του αναγέννηση στην Ταϊτή. Εξερευνά τις σχέσεις του με τον Βαν Γκογκ, τον Σεζάν και την αναζήτησή του για μια «πρωτόγονη» έμπνευση.

2. Paul Gauguin: Influencing the Rise of Fauvism

- Διάρκεια: 52 λεπτά

- Περιγραφή: Εστιάζει στην καλλιτεχνική του εξέλιξη και πώς επηρέασε κινήματα όπως ο φωβισμός. Αναλύει τη χρήση του χρώματος, τη σύνθεση και την πνευματική του αναζήτηση.

3. Gauguin: The Full Story (BBC)

- Παρουσίαση: Waldemar Januszczak

- Περιγραφή: Ένα πιο τολμηρό ντοκιμαντέρ που δεν διστάζει να αγγίξει τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του — από τις κατηγορίες για σεξουαλική εκμετάλλευση έως τις πολιτισμικές του παρεμβάσεις. Ιδανικό αν θέλεις μια πιο κριτική και πλήρη ματιά.