Η ανασκαφή στον Λόφο Παπούρα, υπό την καθοδήγηση της αρχαιολόγου Δανάης Κοντοπόδη της ΕΦΑ Ηρακλείου, έφερε στο φως ένα μοναδικό μνημείο που ενδέχεται να αλλάξει ριζικά την κατανόησή μας για την προϊστορική Κρήτη και την εξέλιξη του μινωικού πολιτισμού. Η επίσημη παρουσίαση του μνημείου πραγματοποιήθηκε χθες στην Αθήνα και πορεία διαμαρτυρίας για το ο αρχαιολογικό μνημείο που βρίσκεται σε κίνδυνο.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Κώστας Πασχαλίδης χαρακτήρισε την Παπούρα «ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του 21ου αιώνα για το προϊστορικό Αιγαίο», μετέφερε το ευχαριστήριο μήνυμα της προϊσταμένης της ΕΦΑ Ηρακλείου κ. Β. Συθιακάκη, και παρουσίασε την ομιλήτρια Δανάη Κοντοπόδη.
Για το μνημείο επισημάνθηκε: «Μεταξύ ουρανού και γης, κυκλικό, σύνθετο και δαιδαλώδες, αντιστέκεται εδώ και 41 αιώνες από τον αφανισμό της ύλης του. Ένα μνημείο της κρητικής αρχαιολογίας, που αν είχε ανασκαφεί από τον Έβανς ή τον Ξανθουδίδη θα το γνωρίζαμε όσο τον Δίσκο της Φαιστού — θα ήταν στα γραμματόσημα, στη διδακτέα ύλη και στο διαβατήριό μας». Η κ. Κοντοπόδη έκανε λόγο για μια σπάνια μνημειακή κυκλική κατασκευή, εντυπωσιακή λόγω του μεγέθους, της πρωιμότητας, αλλά και του αρχιτεκτονικού της σχεδιασμού.
Η ανακάλυψη ενός αρχιτεκτονικού αινίγματος
Στην κορυφή του λόφου, στη θέση “Σωρός”, αποκαλύφθηκε μια μνημειακή κυκλική κατασκευή διαμέτρου 48-50 μέτρων και έκτασης 1.800 τ.μ., με σωζόμενο ύψος 2,85 μέτρα. Η αρχιτεκτονική της διάρθρωση είναι δαιδαλώδης, αποτελούμενη από επτά επάλληλους δακτυλίους σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα. Το κέντρο του μνημείου (Ζώνη Α) περιλαμβάνει τέσσερα δωμάτια σε σταυροειδή διάταξη, ενώ η Ζώνη Β περιλαμβάνει ακτινωτά περιφερειακά δωμάτια με πρόσβαση μέσω κυκλικού λιθόστρωτου διαδρόμου.
Τεχνογνωσία και κοινωνική οργάνωση
Η κατασκευή του μνημείου απαιτούσε εξειδικευμένη γνώση, μαθηματική ακρίβεια και πιθανώς αστρονομική αντίληψη, υποδεικνύοντας την ύπαρξη κεντρικής διοίκησης. Οι τοίχοι είναι φτιαγμένοι από ακατέργαστες πέτρες του βουνού, με λάσπη από τοπικό αργιλόχωμα ως συνδετικό υλικό. Η συνεχής φροντίδα για επιδιορθώσεις και προσθήκες επί αιώνες καταδεικνύει τη σημασία του μνημείου για τις τοπικές κοινότητες.
Χρονολόγηση και πολιτισμικές συγκρίσεις
Το μνημείο χρονολογείται από το 3.000 έως το 1.700 π.Χ., με αλλεπάλληλες φάσεις κατασκευής. Παρουσιάζει ομοιότητες με κυκλικές κατασκευές της πρώιμης Εποχής του Χαλκού στη Μεσοποταμία, τη Συρία και το Ομάν, καθώς και με νεολιθικά enclosures της Ευρώπης. Ωστόσο, δεν έχει παράλληλο στην προϊστορική Κρήτη ή στον Αιγαιακό χώρο, καθιστώντας το μοναδικό.
Τα ευρήματα και η τελετουργική χρήση
Στο εσωτερικό του μνημείου βρέθηκαν κυρίως κεραμικά αγγεία για προετοιμασία και κατανάλωση τροφής, μικρογραφικά σκεύη, τελετουργικό αγγείο σε μορφή πτηνού, λίθινα εργαλεία, περίαπτα και θαλάσσια όστρεα. Η αρχιτεκτονική και τα ευρήματα υποδεικνύουν περιοδική παν-κοινοτική χρήση, πιθανώς για τελετουργικές ή συμποσιακές δραστηριότητες.
Από τη φρυκτωρία στην πολιτισμική μνήμη
Αρχικά, ο λιθοσωρός της κορυφής είχε ερμηνευτεί ως φρυκτωρία, μέρος δικτύου επικοινωνίας. Ωστόσο, η απουσία στοιχείων καύσης και στάχτης αποδυναμώνει αυτή την υπόθεση. Η παρουσία κεραμεικής των αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αι. π.Χ.) υποδηλώνει τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και στους ιστορικούς χρόνους.
Το κυκλικό κτήριο της Παπούρας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της μινωικής αρχαιολογίας. Η ερμηνεία του μπορεί να ανατρέψει την υπάρχουσα γνώση για τη γέννηση και την οργάνωση του μινωικού πολιτισμού πριν από την εποχή των ανακτόρων. Η ανασκαφή συνεχίζεται, και τα δεδομένα ενδέχεται να εμπλουτιστούν περαιτέρω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου