Βερσαλίες ένα πολιτιστικό θαύμα

 Χλιδή, λάμψη, μεγαλείο, δέος... Τα μάτια μου δεν ξέρουν που να εστιάσουν, τέτοια λεπτομέρεια! Οι κήποι, τα κτίρια, τα συντριβάνια, όλα συντελούν στην αίσθηση του επιβλητικού. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Βερσαλλίες  εκτός από παλάτι, αποτέλεσαν και "κυψέλη" αναμόχλευσης της καλλιτεχνικής παραγωγής της εποχής του Λουδοβίκου ΙΔ'. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά η ανάπτυξη της καθρεφτοποιίας, όπως καταδεικνύεται από την αίθουσα των κατόπτρων στις Βερσαλλίες. Τα διάφορα παρισινά εργαστήρια ταπητουργίας συγχωνεύτηκαν στο εργαστήρι Γκομπλέν το 1662, το οποίο μετανονομάστηκε σε Βασιλική Βιοτεχνία Επίπλων του Στέμματος, ενώ στις Βερσαλλίες συγκεντρώθηκαν κοντά στον βασιλιά συγγραφείς, όπως ήταν ο Μολλιέρος, ο Ρασιν, ο Μπουαλώ, ο Λυλύ οι οποίοι συνέβαλαν στην πανευρωπαϊκή φήμη της Αυλής του. 


της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η εικόνα των ανακτόρων  κατά μέσης των θεαματικών κήπων του Λε

Νοτρ αποδείχθηκε πηγή έμπνευσης για όλη την Ευρώπη, ενώ το ρεύμα του Ροκοκό, η τελευταία φάση του Μπαρόκ, γεννήθηκε από Γάλλους σχεδιαστές. Το 1665, ο Λουδοβίκος ΙΔ είχε αναθέσει στον Λουδοβίκο Λε Βω να πλαισιώσει με νέες κατασκευές το κυνηγετικό περίπτερο του πατέρα του. Ωστόσο, ο Αντρέ Λε Ντορ σχεδίασε μια πόλη ανάκτορο για τον βασιλία ο οποίος είχε βαρεθεί το Παρίσι. Στις Βερσαλίες υπήρχε άλλωστε η δυνατότητα ο Λουδοβίκος να εκφράσει σε εκτεταμένο χώρο τη δική του εικόνα για την μοναρχία και μεγαλύτερη ασφάλεια από τα ανατρεπτικά στοιχεία του παρισινού όχλου

Μάλιστα, ο Λεβω και ο Λεμπρέν είχαν σχεδιάσει στο Λούβρο την αίθουσα του Απόλλωνα. Για την ολοκλήρωση του έργου ζητήθηκε η βοήθεια του Μπερνίνι. Στόχος ήταν η επέκταση των Βερσαλλιών πέρα από το περίπτερο του πατέρα του, το οποίο παρέμεινε προς την πλευρά της αυλής. Από την πλευρά του κήπου ο Λε Βω δημιούργησε ένα νέο όμορφο μέτωπο με 25 ανοίγματα από τα οποία 11 κέντρα στον πρώτο όροφο και τα υπόλοιπα βαθύτερα στον δεύτερο όροφο πίσω από τον εξώστη. Η κυβική μάζα αυτής της πρόσοψης, η οριζόντια κορυφογραμμή της και ο αυστηρός ρυθμός των ιωνικών κιόνων της που αναπαράγεται στα πλευρικά περίπτερα, αντανακλούσαν κάτι από την επιβλητικότητα του βασιλιά. Ο Λε Βω δημιούργησε ένα αυστηρό και ρωμαλέο έργο διαποτισμένο από τον γαλλικό κλασικισμό, μολονότι από το

1678 έχασε τον συμπαγή όγκο του γιατί ο Ζυλ Αντρουεν-Μανσάρ γέμισε τον εξώστη του Λε Βω με την αίθουσα των κατόπτρων. Μάλιστα υπερτιπλασίασε το μήκος του μετώπου του κήπου προσθέτοντας βόρειες και νότιες πτέρυγες.Η εικονογραφία του διάκοσμου του Λε Μπρεν στα επτά δωμάτια των διαμερισμάτων του βασιλιά βασιζόταν στον Απόλλωνα, τον Θεό Ήλιο, τον οποίο ο Λουδοβίκος ΙΔ θεωρούσε ότι ήταν η ζώσα ενσάρκωση. Στην κατεστραμμένη σήμερα Σκάλα των Πρεσβευτών περιλήφθηκε ιλουζιονιστική ζωγραφική αλλά και ταμπλάδες από πολύχρωμα μάρμαρα σε σχηματισμούς πιο άκαμπτους και γεωμετρικούς από τους μπαρόκ της Ιταλίας.

Η γεωμετρική διευθέτηση διαπότισε και την χάραξη των κήπων από τον Λε Ντοτρ το διάστημα 1662-90 και παρουσίαζε παρόμοια εικονογραφία, η οποία κορυφωνόταν στην Στέρνα του Απόλλωνα, εκεί βρισκόταν ένα γλυπτό του Μπατίστ Τυμπύ, το οποίο αναπαριστούσε τον Θεό Ήλιο στην αρχή της ημερησίας πορείας του καθώς αναδυόταν με το άρμα του. Μέσα στα νερα σαν πίδακες πηγών συνοδευόμενα από τρίτωνες δελφίνια ανάγγελλαν τον ερχομό τη ημέρας. Η οργανική σχέση του Ανακτόρου των Βερσαλλιών με εκτεταμένο τοπίο λήφθηκε υπόψιν από τον Μανσάρ. Ο Λε Ντορτ περιέπλεξε αυτή τη θεαματική με δευτερεύοντες διαγώνιους άξονες δημιουργώντας διακριτά διαμερίσματα με κήπους που χωρίζονται μεταξύ τους διακοσμητικά Μαιζόν από τον Μανσάρ. Συγκεκριμένα, δημιούργησε διακριτά διαμερίσματα με κήπους που χωρίζονται μεταξύ τους διακοσμητικά . Ομοίως η πρόσοψη που βλέπει στους κήπους, τα ογκώδη κτίσματα που περιβάλλουν την αυλή των τιμών καθώς και οι Μεγάλοι και οι Μικροί Στάβλοι. Σημειώνεται ότι ορισμένοι άξονες που

αρχίζουν από τα κεντρικά οικοδομήματα οδηγούν μέσα στο ύπαιθρο, στις βασιλικές κατοικίες των Παρισίων. Καταλήγοντας θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο σύνθετος μηχανισμός επικράτησης της γαλλικής μοναρχίας μεταφέρθηκε στην αρχιτεκτονική όχι όμως με άκαμπτο και ομοιόμορφο τρόπο αλλά με τη μορφή διαφοροποιημένης και δυναμικής δομής. 

    Χαρακτηριστική ήταν και η αύξηση των κήπων το 1660, η οποία απηχούσε την αύξηση εξουσίας του βασιλιά. Επίσης το 1669 επεκτάθηκε το ανάκτορο προς τα δυτικά του κεντρικού άξονα μετά την υπογραφή της Συνθήκης του ΑιξΛα Σαπέλ το 1668 με την οποία τερματίστηκε το 1668 ο Ολλανδικός Πόλεμος-επικαλούμενος δικαιώματα από τον γάμο του με την Μαρία Θηρεσία της Ισπανιας- κερδίζοντας επαρχίες στο Βέλγιο και την Φλάνδρα. Συνεχίζοντας τον πόλεμο την επόμενη δεκαετία και καταλήγοντας στην Ειρήνη του Νάιμεχεν(Νιμβέργη) το 1678 ικανοποίησε οριστικά τις αξιώσεις του ως προς τα εδάφη των Ισπανικών Κάτω Χωρών, ο Βασιλιάς Ήλιος αποφάσισε την επέκταση του ανακτόρου σε μεγαλειώδη κλίμακα. 

Συνεχίζεται 


Βιβλιογραφικές αναφορές

Αlbert Chatelet Bernard Philip,Ιστορία της Tέχνης Larousse, τομος 3, Αθήνα, 1990 

Τζ.Αλμπάνη-Μ.Κασιμάτη, Η Ιστορία των τεχνών στην Ευρώπη, ΕΑΠ, Πάτρα. 2008Ζερμάν Μπαζέν, Μπαρόκ και Ροκοκό, μτφ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Υποδομή, Αθήνα, 1995

Ζερμάν Μπαζέν, Μπαρόκ και Ροκοκό, μτφ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Υποδομή, Αθήνα, 1995


Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 39