Γιώργος Λιβανός: «Ο ηθοποιός που θα “πετάξει την ασπίδα” κατά τη διάρκεια μιας παράστασης, είναι απλώς μια λάθος επιλογή, που αυτόματα τη διαγράφω»

Πούπουλα στην απόχρωση του πράσινου, του εκτυφλωτικού κόκκινου, του μπλε, του ζωηρού κίτρινου. Κοστούμια με χάντρες, με το άγγιγμα του βελούδου, το θρόισμα του σατέν, παραμάνες από φίλντισι και αστραφτερές πούλιες. Κι εκείνοι που τα φορούν, νιώθω να μου κλείνουν πονηρά το μάτι πάνω από τη σκηνή, όπου εμφανίζονται με τη σειρά και μετά πάλι ανακατεμένα. Άναρχα, κι όμως συνάμα τόσο αριστοτεχνικά εναρμονισμένοι μεταξύ τους, που μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό. Άνθρωποι, που κατοικούν στη σφαίρα της φαντασίας, κι όμως είναι λες και υπήρχαν στην ψυχή σου ανέκαθεν. Στροβιλιζόμενοι σαν σβούρες, μόλις ακούσουν τους ήχους του ντεφιού της εξωτικής χορεύτριας, το κουδούνισμα από την κόρνα του ποδηλάτου, το ξαφνικό γέλιο στη μέση του δρόμου, κατά τη διάρκεια ενός συννεφιασμένου πρωινού στη Ρώμη. Και από κάπου στο πλάι, ακούγεται ο ήχος που παράγει η κλακέτα, μόλις εκείνος δώσει το σύνθημα για να αρχίσει να γυρίζεται η κάθε σκηνή…

Στρέφω το βλέμμα δίπλα μου, δεξιά, αριστερά, και μετά κατευθείαν στη σκηνή. Δεν βρίσκομαι σε κάποιο γραφικό σοκάκι της Αιώνιας Πόλης, αλλά σε ένα ζεστό και φιλόξενο θέατρο στο κέντρο της Αθήνας, όπου ζωντανεύει η ζωή του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη, Φεντερίκο Φελίνι μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Λιβανού. Εκεί, όπου δίνεται ζωή σε ένα κείμενο γεμάτο εικόνες, χρώματα, και “υλικά” από τα οποία φτιάχνονται τα όνειρα. Τα όνειρα των παιδιών που αρνούνται να μεγαλώσουν, κι έτσι ο χρόνος και το αμείλικτο άγγιγμά του τα αφήνουν στην ησυχία τους. Κι αν ψάχνεις να μάθεις ποιος ήσουν παλιά, τους κλόουν κυνήγα όπως τα παιδιά...”, ακούω τον Έλληνα σκηνοθέτη να σιγοτραγουδά καθώς ξεκινάει η μεταξύ μας κουβέντα, με αφορμή την παράσταση “Ο Fellini και τα όνειρα των κλόουν”. Και οι λέξεις γίνονται φράσεις, οι φράσεις προτάσεις, και οι προτάσεις μια ολόκληρη ιστορία από μόνη της. Για το τώρα. Στο επί σκηνής θέατρο, αλλά και στο θέατρο εκεί έξω. Στην πραγματικότητα. Εκεί, όπου στήνονται άλλωστε και οι πιο αληθινές συμμαχίες. Αφού μόνο “με αυτές υπάρχουμε”. 

Και το πλοίο, επιτέλους  φεύγει…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Τι ήταν αυτό, που πυροδότησε μέσα σας την ανάγκη να ταξιδέψετε τους θεατές, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στον πολύχρωμο και γεμάτο ιδιαίτερους συμβολισμούς κόσμο, του Φεντερίκο Φελίνι;

Η ιδιαίτερα πετυχημένη συνεργασία μου με το Γιάννη Σολδάτο, με τον “Passolini” μας, που γράφτηκε ειδικά για την ομάδα μου, τους “Θεατρίνων Θεατές”, η γραφή του Σολδάτου, και η ανταπόκριση της προγενέστερης αυτής παράστασής μας στο κοινό και τους κριτικούς, με ώθησαν να συμφωνήσω μαζί του να γράψει και πάλι για τη συγκεκριμένη ομάδα, αυτή τη φορά ένα μιούζικαλ. Ο Γιάννης έγραψε ένα εξαιρετικό κείμενο για τα έργα του Fellini, που στη σειρά, μαζί με τους βασικούς πρωταγωνιστές του, συνθέτουν αυτό τον πολύχρωμο μαγικό κόσμο, και παράγουν και ένα συμπέρασμα γι’αυτόν το μοναδικό τσιρκολάνο. Ότι ήταν παθιασμένα ταξιδιάρης και φανατικά ονειροπόλος. Τον έλκυε το χρώμα, η υπερβολή. Ακριβώς το αντίθετο από το λιτό “Passolini”. Άρα ξεκινήσαμε με στοίχημα για κάτι διαφορετικό.

Σύμμαχοι στο αποτέλεσμα του έργου – παράστασης, οι στίχοι –τους οποίους υπογράφω εγώ, και προωθούν το μύθο– η μοναδική μουσική που συνέθεσε η σταθερή συνεργάτης μου Νίκη Γκουντούμη, οι χορογραφίες του Σίμωνα Πάτροκλου και τα εξαιρετικά σκηνικά - κοστούμια της Γιοβάννας Πρασίνου –περισσότερα από 100 κοστούμια– που συνθέτουν έναν όμορφο κόσμο. Το χρώμα καθόρισε την καλλιτεχνική πορεία του μεγάλου δημιουργού, και περνά και στην παράστασή μας. 

Είμαι περήφανος όχι μόνο για το εικαστικό αποτέλεσμα, αλλά και για την όλη, δύσκολη σύνθεση που είχα να συνθέσω. Έχοντας δουλέψει σε μεγάλα θέατρα, έχοντας σκηνοθετήσει από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ως το “Ράδιο Σίτυ Θεσσαλονίκης” και από το “Studio Κυψέλης” ως το “Ελυζέ” και το θέατρο Πέτρας, καμιά παράσταση δε με κούρασε στο στήσιμο, όσο αυτή. Αλλά το αποτέλεσμα νομίζω μας δικαιώνει. Άλλωστε κι ο Γιάννης Σολδάτος δήλωσε πως είναι η καλύτερα σκηνοθετημένη παράσταση έργου του! Συμπερασματικά όμως, όσο καλά και αν πάει σε ένα “pocket theater” (βλ.ελλ. “μικρό θέατρο”)  με δύο παραστάσεις την εβδομάδα, με έχει βάλει μέσα σαν παραγωγή αρκετές χιλιάδες ευρώ. Εκτός αν παιχτεί τρία χρόνια, όπως προμάντεψαν οι κριτικοί (Μπούρας- Μπακονικόλα- Ξηντάρας κι ο ίδιος ο Σολδάτος), και το σίγουρο είναι πως είναι η τελευταία μεγάλη παραγωγή που τολμώ να κάνω. Έχασα δύο σπίτια κάνοντας θέατρο. Φτάνει...

Ο ίδιος ο Ιταλός σκηνοθέτης υποστήριξε κάποτε πως “όταν εκφράζω την άποψή μου, αισθάνομαι ότι εκφράζω την άποψη όλων”. Πιστεύετε ότι κάθε θεατής που θα βγει από την αίθουσα μετά το τέλος της παράστασης “Ο Fellini και τα όνειρα των κλόουν”, θα έχει ταυτιστεί τόσο έντονα με κάποιον από τους ήρωες, που παρουσιάζονται επί σκηνής;

Ο χιουμορίστας Fellini νομίζω το είπε χαριτολογώντας. Ήξερε πως είναι σημαντικός, γνώριζε πως είναι χαρισματικός, άλλωστε από ένα σημείο και μετά αρνήθηκε να  συμμετάσχει σε άλλα φεστιβάλ, για να βραβευτούν... και άλλοι, όπως δήλωσε. Όμως από τα γραπτά του που υπάρχουν μέσα στο έργο του Σολδάτου αυτούσια, από συνεντεύξεις του κι από τις εξομολογήσεις του φαίνεται ένας τρυφερός, γλυκός, ρομαντικός άνθρωπος που αυτοσαρκάζεται. Στο πλαίσιο αυτού του σαρκασμού ειπώθηκε αυτή η φράση, ίσως γιατί ήθελε να πειράξει και τους παπαράτσι, που πρώτος παρουσίασε στις ταινίες του, και που ήταν ενοχλητικοί για κάθε σημαντική προσωπικότητα με την εμμονή της παρακολούθησης που έχουν. 

Από την άλλη, στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, θα πω με μια φωνή ΝΑΙ. Οι θεατές θα ταυτιστούν με τους ήρωες του Fellini (στην έξοχη “Σολδάτεια” απόδοση) . Γιατί οι ήρωές του ερωτεύονται, διεκδικούν, περιμένουν, προδίδουν και προδίδονται, ζουν, ταξιδεύουν και είναι όλοι παιχνιδιάρηδες - παιδιά = κλόουν, κι αν κάνει κανείς τη σούμα από όλους, θα βρει ένα μάγο ήρωα, φεγγαρόπληκτο και χαμογελαστό, που ταξιδεύει. Σαν το FELLINI! Όπως ήταν κι ο Μαστρογιάννι και η Καρντινάλλε, καθώς επίσης και η Σαρακίνα στο “Οκτώμισι” (ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη), όπως ο Ζαμπανό - Άντονυ Κουήν στο “La strada”, όπως η Έγμπεργκ στο “Dolce Vita”, όπως η Σάντρα Μίλο στην “Ιουλιέττα των Πνευμάτων”, όπως η Ντίβα στο “Και το πλοίο φεύγει”, όπως... όπως ... όπως.

 Άλλωστε η τέχνη είναι πάντα καθρέφτης της ζωής. Στην προκειμένη περίπτωση, παραμορφωτικός. 

Φέρνοντας στο μυαλό σας την περίοδο των προβών, υπήρξε κάποιο στοιχείο που σας δυσκόλεψε, τόσο στη δική σας ερμηνεία, όσο και σε συνάρτηση με τους υπόλοιπους συντελεστές;

Η δυσκολία να βρω νέους συνεργάτες, εργατικούς και πρόθυμους, όπως αυτοί της  μόνιμης ομάδας μου. Οι νέοι άνθρωποι βλέπουν το θέατρο πρώτα σαν επάγγελμα, ενώ είναι λειτούργημα. Δεν έχουν χρόνο, εξαντλούν το δικό σου, γιατί κάνουν κατ’ ανάγκη πολλά πράγματα. Και το δικαιολογώ. Όμως η συνέπεια στα δεδομένα και στον εαυτό μας είναι υπεράνω. Νομίζω όμως ότι εν τέλει τα κατάφερα. 

Πέρα από τη δυσκολία να οργανώσω τις πολύμηνες (πέντε μήνες πρόβες) και πολυάριθμες σε συνεργάτες, το έργο κύλισε απαλά στο σχεδιασμό του. Γιατί ήξερα πολύ καλά πού θέλω να το πάω. Και γιατί είχα την τύχη να σπουδάσω μιούζικαλ δίπλα στο Βαγγέλη Σειληνό, τη Μαριάννα Τόλη και τον Chet Walker. Και στους δεδομένους απαιτητικούς κώδικες του μιούζικαλ στήθηκε η παράσταση. Δεν υπάρχουν δυσκολίες παραγωγής, υπάρχουν ψηλοί και ψηλότεροι στόχοι για το εκάστοτε έργο. Οι συνεργάτες των “Θεατρίνων Θεατές” βάζουν τον πήχη όλο και ψηλότερα. Από την πρώτη πρόβα ως την τελευταία παράσταση. Μόνο με τέτοιους συνεργάτες μπορώ να δουλεύω. Ο ηθοποιός που θα “πετάξει την ασπίδα” κατά τη διάρκεια μιας παράστασης (σημεία των καιρών), είναι απλώς μια λάθος επιλογή, που αυτόματα τη διαγράφω. Kαι εγώ και το θέατρο.

Ποια ατάκα από αυτές που σαν Φεντερίκο Φελίνι επικοινωνείτε στη σκηνή, νιώθετε ότι σας αγγίζει περισσότερο, και γιατί;

“Παίζουμε για να παίζουμε”. Το έχω κάνει πράξη. 

“Ντόλτσε Βίτα” (“Dolce Vita”), και “Και το πλοίο φεύγει…”, είναι οι τίτλοι δυο από τις ταινίες-σταθμούς του εν λόγω σκηνοθέτη. Θεωρείτε ότι μετά τη μακρόχρονη και αλόγιστα σκορπισμένη περίοδο της “γλυκιάς ζωής” στο παρελθόν της Ελλάδας, ίσως και “να έφυγε πιο το πλοίο”, που θα οδηγούσε στην έξοδό της από τη σημερινή κρίση;

Οι ερωτήσεις σας είναι έξοχες. Ναι, θεωρώ ότι ο Έλληνας παρασύρθηκε σε μια δεκαετία σπατάλης. Μεταπολεμικές γενιές όλοι, με γονείς που κάτι δημιούργησαν για τα παιδιά τους, παρασυρθήκαμε στη γοητεία του “Διακοποδάνειου”, ή της πέμπτης κάρτας. Σα να ΄ταν ένα σχέδιο που μας εγκλώβισε σε μια μικροκοινωνία συντήρησης, που περιόρισε ξαφνικά τα θέλω και τα μπορώ. Αλλά το υπέροχο δαιμονικό μυαλό του Έλληνα θα λάμψει και πάλι, θα καταφέρουμε να ταξιδέψουμε μακριά από το αδιέξοδο που βουτηχτήκαμε. Αρκεί να είμαστε ενωμένοι, έντιμοι και συμμαχικοί. Πιστεύω στις συμμαχίες. Μόνο με αυτές υπάρχουμε άλλωστε. Και παρέα με άλλους θα βρεθούμε αργά ή γρήγορα σε ένα ελπιδοφόρο μέλλον με ορίζοντα. Εμείς ή τα παιδιά μας. Μετά την ανηφόρα όλοι ξέρουμε τι ακολουθεί. Την υγειά μας να ΄χουμε μόνο! 

Οι κλόουν διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην παράσταση, αλλά και στο συνολικό έργο του Φελίνι. Κατά πόσο νομίζετε ότι συμβολίζουν και το γνωστό “Γέλα Παλιάτσο”, σε έναν κόσμο που “φλερτάρει” καθημερινά με την κατάρρευση;

Είναι οι πρώτοι μυθικοί ήρωες που τον παρέσυραν. Αυτούς λάτρεψε, και τους κράτησε στο μυαλό και στην καρδιά του από μικρός ως “μεγαλόμικρος”. Γιατί ο Fellini ωρίμασε με τη γοητεία ενός παιδιού. Δε γέρασε, γιατί γερνάει ότι φθείρεται. Δεν εφθάρη. Γεννούσε μέχρι τέλους, πειραματιζόταν. Κρατώντας τα πιστεύω και τους σημαντικούς του μύθους ζωντανούς. Οι κλόουν του είναι καθημερινοί άνθρωποι, απλά τραβηγμένοι. Σαν και εμάς όταν θέλουμε να χαμογελάσουμε σε ένα πρόβλημα και το διασκεδάζουμε. Δεν είναι υπεράνθρωπα απόκοσμοι οι κλόουν του. Είναι αναγνωρίσιμοι και σημαντικοί. Κουβαλάνε την ταυτότητα της επικοινωνίας. Και την αλήθεια τους. Υψώνουν τη δική τους φωνή, σηματοδοτούν τη δική τους επανάσταση σε έναν περίεργο, μελαγχολικό κόσμο. Όχι αναγκαστικά υπό κατάρρευση, αλλά βουτηγμένο στο ασπρόμαυρο. Κι αυτοί οι κλόουν, οι δικοί μας κλόουν φέρνουν χρώμα κι αισιοδοξία. Μέσα από το κλείσιμο του ματιού στο θεατή.

 

“Με ενδιαφέρει η καλλιτεχνική επιτυχία πιο πολύ από την εμπορική”, έχετε αναφέρει σε παλαιότερή σας συνέντευξη. Σήμερα, εξακολουθείτε να πρεσβεύετε την ίδια άποψη ή αρχίζετε να σκέφτεστε να βάλετε “νερό στο κρασί σας” λόγω της ισχύουσας κατάστασης;

Μόνο η καλλιτεχνική θα με ενδιαφέρει μέχρι να πεθάνω. Με τους δασκάλους που είχα, με τα σχήματα που δούλεψα, με τα θέατρα που συνεργάστηκα και με την ομάδα που έφτιαξα, είναι δύσκολο πια, να αλλάξω. Απλά μπορώ πια να περιορίσω τους ηθοποιούς στους πέντε (αυτούς της ομάδας μου και μόνο), τα σκηνικά σε ένα, και το ρεπερτόριο σε δύο έργα το χρόνο. Αυτό δεν είναι συμβιβασμός, είναι η ενηλικίωση του κλόουν - θεατρίνου. 

“Σαν τρένο περνάει και φεύγει η ζωή,

σαν σφαίρα τρυπάει το κάθε φιλί.

Κι αν ψάχνεις να μάθεις ποιος ήσουν παλιά,

τους κλόουν κυνήγα όπως τα παιδιά...”.

Δείτε στο ακόλουθο βίντεο, το τρέιλερ της παράστασης “Ο Fellini και τα όνειρα των κλόουν”:

 

*Προφίλ παράστασης:

Ο Γιάννης Σολδάτος σκιαγραφεί την προσωπικότητα του μεγάλου Ιταλού σκηνοθέτη,  μέσα από τις ταινίες του. Οι αγαπημένες ταινίες του Fellini παίρνουν και πάλι μορφή μαζί με τους μυθικούς του σταρ: τoν Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι, την Αννίτα 'Εκμπεργκ, την Τζουλιέττα Μασσίνα, την Κλαούντια Καρντινάλλε, την Σάντρα Μίλο, τον Ρομπέρτο Μπενίνι αλλά και τους χαρακτηριστικούς κινηματογραφικούς του ήρωες. 

Σκηνοθεσία – φωτισμοί – στίχοι: Γιώργος Λιβανός

Παίζουν: Γιώργος Λιβανός, Ελευθερία Ρήγου, Αλέξανδρος Αθανασίου, Σοφία Μπεράτη, Ωραιοζήλη Καραγιαννίδου, Λίλη Τέγου, Μαρία Δρακοπούλου, Ελένη Μπέη, Κωνσταντίνος Μενούνος, Ζωρζέτ Μιρόν, Γιάννος Θεοδούλου, Γιάννος Τριανταφύλλου

Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτα Αγρυπίδη

Σκηνικά- κοστούμια: Γιοβάννα Πρασίνου

Χορογραφίες: Σίμωνας Πάτροκλος

Στο πιάνο συνοδεύει ζωντανά η Νίκη Γκουντούμη

*“Studio Κυψέλης” (Σπετσοπούλας 9 & Κυψέλης, Κυψέλη / Τηλ: 210-8819.571)

*Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη στις 21.30