Τι γνωρίζεις για τους Έλληνες καλλιτέχνες των 60' και 70' ;

Έχουμε  ερευνήσει την Ελληνική Τέχνη σε όλες τις πτυχές της; 
Έχουμε αναδείξει όλα τα ταλέντα της; Πως τα προσεγγίζουμε; 
Μήπως στην έννοια Ιστορία της Τέχνης το μυαλό μας συνειρμικά αντιλαμβάνεται τη Τέχνη στην δυτική Ευρώπη;
 Όλα αυτά τα ερωτήματα σκεφτόμουν διασχίζοντας, Τετάρτη απόγευμα, την οδό Βουκουρεστίου για να βρω την Βαλαωρίτου. Με ενθουσιασμό κατευθυνόμουν στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης για να παρακολουθήσω τη διάλεξη "1960s/1970s: ελληνική εικαστική πρωτοπορία και η καταγραφή της στην Ιστορία της Τέχνης"  στο πλαίσιο της έκθεσης Past Forward. Φθάνοντας αργοπορημένη, εντυπωσιάστηκα με τον κόσμο που είχε ήδη

καταφθάσει και είχε πλημμυρίσει την αίθουσα. "Ευτυχώς υπάρχει κόσμος που μέσα σε αυτή την μιζέρια της κρίσης ενδιαφέρεται ακόμη για τη Τέχνη, και δη την ελληνική" σκέφτηκα. Η εκδήλωση εξελίχθηκε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για τις δεκαετίες που έφεραν παγκοσμίως στη Τέχνη αέρα αλλαγής, νέους τρόπους Τέχνης  με τις εγκαταστάσεις και τις performance. Τι όμως συνέβη στην ελληνική πραγματικότητα με τους εμπευσμένους καλλιτέχνες (Κανιάρης, Κεσσανλής, Δανιήλ, Τάκης κ.ά.,βλέπε φωτογραφίες επάνω και δεξιά)  κατά την οποία η Τέχνη διέγραψε τη δική της πορεία λόγω και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών; Κι ενώ η Ευρώπη έχει γνωρίσει την Πρωτοπορία με κινήματα από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι πειραματισμοί και οι καινοτομίες των μοντέρνων στην Ελλάδα δεν έχουν αναγνωρισθεί όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τους ειδικούς, αφού ακόμη μελετάμε καλλιτέχνες ανά δεκαετίες.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η Τέχνη των δεκαετιών του 1960 και 1970 εξέφρασε την κοινωνική αμφισβήτηση της εποχής και συγκεκριμένα στο δικό της πεδίο εκδηλώθηκε ως αντίδραση στον φορμαλισμό και την κυρίαρχη τάση της αφηρημένης ζωγραφικής να διαχωρίζει την ζωή από τη Τέχνη, προβάλλοντας το αίτημα της "καθαρότητα" της τελευταίας. Οι καινοτόμες ιδέες που εντάχθηκαν αναίρεσαν την πρωτοκαθεδρία της φόρμας ως οπτικής αξίας που απεχθάνεται κάθε πάντρεμα των υλικών. Τα νέα στοιχεία συνέδεσαν τη Τέχνη με την ζωή, εκφράζοντας την κοινωνική ευαισθησία, αναζητώντας νόημα στο περιβάλλον, με την  οικειοποίηση του αντικειμένου.
Απαντώντας στο ερώτημα  εάν η ιστορία αυτής της περιόδου δεν έχει καταγραφεί όπως θα

έπρεπε, η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια εκθέσεων ( και της έκθεση “Past forward”) Χάρις Κανελλοπούλου  υποστήριξε ότι ενώ υπάρχουν   για πρωτοποριακές  και τις πειραματικές ελληνικές τάσεις στον χώρο 1960 και 1970, συγγράμματα, βιβλία και μελέτες, ανακοινώσεις συνεδρίων, διατριβές, καθώς και  το θέμα έχει προσεγγιστεί και εκθεσιακά,  το ζήτημα εντοπίζεται  στο πως ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους. Συγκεκριμένα,  στο πως έχουμε εστιάσει στη μελέτη και αυτό που λείπει  είναι η μη συστηματοποιημένη αναζήτηση της, ώστε να καταγραφεί η εξελικτική πορεία μέσα στην ελληνική Τέχνη σε σχέση με το πριν και το μετά της εικαστικής παραγωγής. Παρά ότι έχουν προσεγγιστεί πολλά από τα φαινόμενα δεν έχει διευκρινιστεί τι είδους απολήξεις  είχαν στους καλλιτέχνες που έπονται.

 Ο καθηγητής Ιστορίας Ευρωπαϊκής Τέχνης στην ΑΣΚΤ, Νίκος Δασκαλοθανάσης (διδάσκει την περίοδο  από 1850 και μετά) αποσαφήνισε ότι δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε το φορτισμένο με νοήματα όρο  πρωτοπορία για την συγκεκριμένη περίοδο  για την Ελλάδα καθώς η πρωτοπορία έχει συνυφανθεί με ομάδες με κοινή συνείδηση, με τη διατύπωση διακηρύξεων  και την υπάρχει μιας ηγετικής μορφής. Η εμφάνιση της πρωτοπορίας στη δυτική Ευρώπη δεν συνυπήρξε χρονικά με την Ελλάδα , όπου ομάδες καλλιτεχνών δημιουργήθηκαν μεταπολεμικά. Ίσως θα μπορούσε να δοθεί ο τίτλος νεο-πρωτοπορία για το 60' και 70' αλλά θα έπρεπε να προϋπάρξει πρωτοπορία, όπως επεσήμανε προβληματισμένος.
Συμφωνώντας  με την κα Κανελλοπούλου, ο καθηγητής τόνισε τη τάση της ομαδοποίησης από τους θεωρητικούς  για τις περιόδους του 60 και του 70, αποκλείοντας την περίοδο του 50 και δημιουργώντας με αυτό το τρόπο ένα χάσμα και μη λαμβάνοντας υπόψιν η ιδιαιτερότητα των όσων επέφερε ο Εμφύλιος στην χώρα μας. Επίσης θα πρέπει να παραλείπεται έμφαση  στο ρόλο της μεγάλης παράδοσης της παραστατικότητας του ρεαλισμού και της σύνδεσης της Αριστεράς με την σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Μάλιστα τα περιοδικά Τέχνης, όπως η Επιθεώρηση Τέχνης,  αντικατοπτρίζουν την διαμάχη αυτή  μεταξύ διανοούμενων (και καλλιτεχνών) του ρεαλισμού που συγκρούονται με τα καινοτόμα στοιχεία της Τέχνης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στα λεγόμενα του, ο κ.Δασκαλοθανάσης υπογράμμισε ότι μπορούμε να έχουμε Μοντέρνα Τέχνη χωρίς μοντερνισμό, επεξηγώντας ότι στην Ελλάδα έχουμε δυο στιγμές μοντερνισμού του 30' και του 60' γιατί δεν έχουμε μια φυσική ροή εξέλιξης αιώνων όπως στη Δύση. "Η μοντέρνα τέχνη είναι αδιανόητη χωριά την παράδοση" είπε χαρακτηριστικά φέρνοντας το παράδειγμα των Φουτουρισμών που επιθυμούσαν διακαώς να διαλύσουν το παρελθόν. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα δεν υπήρξε μια σειρά των καινοτομιών μέχρι τη δεκαετία των  60' και 70' και ως εκ τούτου δεν υπήρξε η κορύφωση τους, όπως γα παράδειγμα στην Γαλλία. Μιλώντας για τους Έλληνες καλλιτέχνες της αντίστοιχης περιόδου επεσήμανε την δυσκολία να αποδείξουν την καινοτόμο  εικαστική γλώσσα τους. 

 Σε παρέμβασή του ο εικαστικός Δημήτρης Αληθεινός ζήτησε να προσδιοριστεί το ζήτημα  επισημαίνοντας ότι "είναι προσβολή να μην διδάσκεται η ελληνική Τέχνη στην ΑΣΚΤ", ενώ αποδέχτηκαν κοινό και ομιλητές ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια δεν διδάσκουν την μοντέρνα και την πιο σύγχρονη Τέχνη, "εξαντλώντας" το μάθημα περί μοντερνισμού στην γενιά του 30', ενώ ακόμη δεν υπάρχει οργανωμένη και ανανεωμένη βιβλιογραφία για τους σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες. 

Την προσεχή Τετάρτη ολοκληρώνεται ο κύκλος των εκδηλώσεων, αυτή τη φορά με  θέμα προς συζήτηση "Τέχνη,τόπος ζωής:"πολιτικές" αλληλεπίδρασης τέχνης και κοινωνίας".