Πόσο κοκέτες ήταν οι γυναίκες της ελληνικής Προϊστορίας; Εργαστήρι πειραματικής αρχαιολογίας από το ΕΑΜ

Πολύχρωμα σχέδια, μακριά ενδύματα, υφάσματα να πέφτουν χυτά στους ώμους, βαθιά ντεκολτέ, ιδιαίτερες φούστες με στολισμό από ημιπολύτιμους λίθους… Δεν είναι μια πασαρέλα δημιουργών της σύγχρονης μόδας που  θαυμάζουμε σε ένα μουσειακό χώρο, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας σύνδεσης του χθες και του σήμερα. 

Με ένα βιωματικό τρόπο, σ’ ένα εργαστήρι πειραματικής αρχαιολογίας με τίτλο "Οι ενδυμασίες του προϊστορικού Αιγαίου", στο πλαίσιο της εξαιρετικής έκθεσης "Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου", έχουμε την ευκαιρία οι επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, αυτό το μήνα, να αναλογιστούμε πώς ντύνονταν οι κάτοικοι αυτού του τόπου στην αρχαιότητα, τι υλικά επέλεγαν και τι σήμαινε ο τρόπος αυτός για τον πολιτισμό τους.

Μορφές της αρχαίας Τέχνης όπως  η ελεφάντινη τριάδα από  Μυκηναίες,  το ελεφάντινο ειδώλιο μιας γυναίκα από την Προσύμνα και  η τοιχογραφία της γνωστής Μυκηναίας βοήθησαν  την αρχαιολόγο Bernice Jones να τολμήσει ένα πρωτότυπο εγχείρημα: να ανασυστήσει τις πολυτελείς ενδυμασίες της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1600-1250 π.Χ.), από την Μινωική Κρήτη, τη Θήρα και την Μυκηναϊκή Ελλάδα, αποδεικνύοντας ότι η γυναικεία κοκεταρία έχει βάθος Ιστορίας και συγκεκριμένα Προϊστορία!

Tης Μαρίας Αλιμπέρτη

Τα μοντέλα- «κούκλες» ντυμένες με τα ρούχα των εν λόγω περιόδων έχουν τοποθετηθεί έξω από την αίθουσα της αρχαίας Θήρας. Εκεί μας περιμένει η διδάκτωρ του Ινστιτούτου Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, κα Μπερνίς Τζόουνς για να μας μεταφέρει νοερά σε ένα δωμάτιο με αργαλειό στον αρχαίο οικισμό, κατάλοιπα του οποίου διασώζονται σήμερα στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Λες και ακούω τους ήχους του μεγάλου μηχανισμού και τις γυναίκες να σιγοτραγουδούν, λαχταρώντας να δημιουργήσουν  μια εντυπωσιακή ενδυμασία.

Η εικόνα αυτή ξεπροβάλει μπροστά μας καθώς με γλαφυρότητα η κα. Τζόουνς  μας περιγράφει τα υφάσματα, λεπτά λινά ή μάλλινα, και μας εξηγεί ότι μπορεί να μη διασώθηκαν αυτούσια υλικά κατάλοιπα,  εν αντιθέσει με την Αίγυπτο, αλλά η παρατήρηση αναπαραστάσεων στις τοιχογραφίες και στη μικρογλυπτική, καθώς και η μελέτη  σε σχετικές καταγραφές στις πινακίδες της Γραμμικής Β αποτέλεσαν το δικό της μονοπάτι για την έρευνα.
Με απόλυτη ησυχία την παρακολουθούμε να

μας μιλά με πάθος για τις καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες της Θήρας που την βοήθησαν στην έρευνά της. Η κα Τζόουνς ξετυλίγει πάνω στο τραπέζι και μας δείχνει υφάσματα, αναλύοντας την τυπολογία, δηλαδή ένα ορθογώνιο κομμάτι με μια πάντα- ένα πιο σκληρό ύφασμα στη μια άκρη

Τα ενδύματα

Με αναπαραστατικό τρόπο μας δίνει περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες καθώς έχει φέρει πολύτιμο αναπαραστατικό υλικό που δημιούργησε σε συνεργασία με υφάντρα: Στο ύφασμα ανοίγονταν δυο διαγώνιες σχισμές προβλέποντας τα μανίκια. Φυσικά δεν έμενε απλά το άνοιγμα, αλλά διακοσμούνταν όπως και τα μανίκια από τα οποία κρέμονταν στολισμοί, ανάλογοι με τις σημερινές φούντες, όπως μας δείχνει στις κούκλες.

 Όπως μας διαφώτισε η ειδικός, το ύφασμα ήταν πάντα φαρδύ, ώστε να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και σε περίπτωση που οι γυναίκες πάχαιναν ή σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Το δε πέπλο αραχνοΰφαντο έπεφτε χυτό από το κεφάλι, όπως αναπαριστάται στο στατικό μοντέλο. Ενδεικτικό είναι ότι το στήθος παρέμενε σε κοινή θέα, κάτι αποδεκτό μεν στον αρχαίο πολιτισμό, μακριά δε από την δική μας νοοτροπία, σύμφωνα με την κα. Τζόουνς.

Ο δε περιβόητος χιτώνας, γνωστός μας από τα ομηρικά έπη, φορέθηκε κυρίως από τους Μυκηναίους, σχεδιαζόταν με μια λαιμόκοψη σε σχήμα γράμματος της Γραμμικής Β. Πληροφορίες  έχουν αντληθεί από τοιχογραφία  της Τίρυνθας στην οποία αναπαριστάται πομπή με γυναίκες και άνδρες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η γυναικεία φούστα- κλιτ που έφερε συνήθως ζωγραφισμένη ή κεντητή διακόσμηση, ένα ενιαίο ύφασμα με μια καμπύλη, η οποία έδενε  και αγκάλιαζε τη μέση. Για να μπορέσουμε να το κατανοήσουμε, μια κοπέλα από το κοινό γίνεται το ζωντανό-μοντέλο και φορά το ύφασμα. Ο τρόπος

αυτός είναι ιδιαίτερα ορατός στις Μινωικές τοιχογραφίες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον επιπλέον στολισμό  με πολλαπλές σειρές υφάσματος-αυτό που θα λέγαμε σήμερα απλοϊκά πιέτες ή φραμπαλά- το οποίο και έραβαν στη συνέχεια.

Θαυμάζω την παρατηρητικότητα της ερευνήτριας όταν μας δείχνει τη φωτογραφία της Κροκοσυλλέκτριας από την θύρα και επιμένει ότι φορά ένα είδος παντελονιού μέσα από την φούστα, το οποίο μου θυμίζει τις βράκες που φοράνε στις παραδοσιακές στολές ακόμη και σήμερα στα  Κυκλαδονήσια.

Επόμενα εργαστήρια:

Πέμπτη 5 Ιουλίου, ώρα 12:00

Κυριακή 8 Ιουλίου, ώρα 12:00

Για την παρακολούθηση της δράσης πειραματικής αρχαιολογίας στους εκθεσιακούς χώρους απαιτείται δήλωση συμμετοχής στα τηλέφωνα 2132144856 και 2132144858 και προμήθεια εισιτηρίου του Μουσείου. Η διάρκειά της είναι περίπου 40 λεπτά. Μέγιστος αριθμός συμμετοχών ανά δράση: 25 άτομα.