Η Βηθλεέμ υπήρξε πόλη του Ισραήλ, επονομαζόμενη άλλοτε Εφραθά («γόνιμος»), ενώ σήμερα
ονομάζεται από τους Άραβες Μπέιτ-ουλ-λαμ («Οίκος Κρέατος») λόγω της ανεπτυγμένης κτηνοτροφίας. Η Βηθλεέμ απέχει 10 χιλιόμετρα από την
Ιερουσαλήμ και 110 χιλιόμετρα από τη Ναζαρέτ. Σε αυτή την πόλη, σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Αποστόλου
Λουκά και του Αποστόλου Ματθαίου στο Ευαγγέλιο, γεννήθηκε σε φάτνη, εντός ενός
σπηλαίου, ο Ιησούς Χριστός.
Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου
Περί το 130 μ.Χ., το Άγιο Σπήλαιο μετατράπηκε σε τόπο προσκυνήματος για τους
χριστιανούς. Μάλιστα, ο θεολόγος και φιλόσοφος Ωριγένης, που επισκέφθηκε την Παλαιστίνη το 213
μ.Χ., αναφέρει πως η Βηθλεέμ "ήταν περιφανής και το
χριστιανικό προσκύνημα ξακουστό, ακόμα και ανάμεσα στους εθνικούς".
Κατά τη βυζαντινή εποχή, η Αγία
Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Αγίου Κωνσταντίνου, ξεκίνησε την ανέγερση
της χριστιανικής εκκλησίας και ο γιος της την ολοκλήρωσε. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον
ιστορικό Ευσέβιο, ο αυτοκράτορας κόσμησε τα αναθήματα με χρυσό, ασήμι και πολύτιμους λίθους.
Εξάλλου, ο συγγραφέας του οδοιπορικού της Βουρδιγάλης γράφει: "δύο
μίλια πέρα από τον τάφο της Ραχήλ είναι η Βηθλεέμ, όπου γεννήθηκε ο
Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Στο σημείο αυτό οικοδομήθηκε χριστιανικός ναός, με
διαταγή του Μεγάλου Κωνσταντίνου".
Η Βασιλική της Γεννήσεως έμεινε
ανέπαφη για δύο αιώνες. Τον 5ο αιώνα, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ανήγειρε έναν μεγαλύτερο ναό, καθώς ήθελε να κάνει την
εκκλησία αυτή, το λαμπρότερο οικοδόμημα στη Παλαιστίνη.
Ο αρχιτέκτονας διατήρησε -εν μέρει-
το αρχικό σχήμα της Βασιλικής, ενώ μετά την εποχή του Ιουστινιανού οι
πληροφορίες για την τύχη του ναού λιγοστεύουν. Τον 6ο αιώνα, η εκκλησία καταστράφηκε από πυρκαγιά,
όμως ξαναχτίστηκε και στολίστηκε με ψηφιδωτά δάπεδα.
Τον 11ο αιώνα, όλες οι εκκλησίες των Αγίων Τόπων καταστράφηκαν από τον Χακίμ ιμπν Αμρ ιλλάχ, εκτός από αυτήν της Βηθλεέμ. Σύμφωνα με
τον Γάλλο χρονογράφο Αντεμάρ, οι Άραβες χτυπήθηκαν ως εκ θαύματος από φως, με τη μορφή αστραπής, και ο ναός έμεινε άθικτος.
Το 1099, οι Σταυροφόροι έφθασαν στους Αγίους Τόπους και βρήκαν την εκκλησία της Βηθλεέμ ανέγγιχτη. Τέσσερα χρόνια
αργότερα, ο Ταγκράδος κατέλαβε την πόλη μαζί με 100 ιππότες, με εντολή του Γοδεφρείδου. Ο Γοδεφρείδος αναφέρει πως, αν και ολόκληρη η περιοχή
είχε ερημώσει, μόνο ο Ναός της Γεννήσεως
είχε αντέξει.
Πενήντα χρόνια μετά, λόγω της τεράστιας φθοράς, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός επισκεύασε με δικά του έξοδα τη
Βασιλική της Γεννήσεως. Μετά το τέλος των Σταυροφοριών, οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες -προσφέροντας μεγάλα ανταλλάγματα στους
εξαγριωμένους και διψασμένους για εκδίκηση μουσουλμάνους- κατάφεραν να
κρατήσουν τους ορθόδοξους μοναχούς στην περιοχή.
Το 1561, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων
Σωφρόνιος έχτισε τις τέσσερις κάμαρες που
βρίσκονται και στα δύο μέρη του ναού. Πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1672,
ξεκίνησε η ανακαίνιση της εκκλησίας, που περιελάμβανε: την επισκευή της μολυβδοσκέπαστης στέγης, τη συντήρηση των τοίχων, τη
διάνοιξη των κεκλεισμένων θυρών και παραθύρων καθώς και το γενικότερο ασβέστωμα του χώρου.
Για τη μολύβδωση της στέγης, χρησιμοποιήθηκε συμπλήρωμα στον προϋπάρχοντα
μόλυβδο. Τα εγκαίνια του ανακαινισμένου Ναού της Γεννήσεως έγιναν τον Ιούλιο
του 1672.
Κατά τη μεταβυζαντινή εποχή έγιναν και άλλες μικροεπισκευές στη Βασιλική της Γεννήσεως, όπως το 1775 επί πατριαρχίας Αβραμίου. Το 1842 έγινε η τελευταία μεγάλη ανακαίνιση της
εκκλησίας, επί πατριάρχου Αθανασίου Γ΄. Η οροφή αντικαταστάθηκε και
μολυβδοσκεπάστηκε, όπως η προηγούμενη.
Εξάλλου, το Καθολικό -εντός του ναού- στρώθηκε με μάρμαρο και το εξωτερικό μέρος της εκκλησίας
στρώθηκε με πέτρα. Οι κατεστραμμένοι, από το πέρασμα του χρόνου,μωσαικοί τοίχοι, επικαλύφθηκαν με μαρμαρόσκονη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βασιλική της Γεννήσεως του Χριστού
αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής
Κληρονομιάς της UNESCO από τις 2 Ιουλίου 2012.
Γύρω από την περιοχή της Βηθλεέμ υπάρχουν σήμερα λατινικά, ελληνορθόδοξα,
φραγκισκανικά και αρμενικά μοναστήρια, καθώς επίσης κήποι και καμπαναριά.
Πηγές
Cust, Lionel G. A. (1929). The
Status Quo in the Holy Places. London.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου