Άγιοι Απόστολοι του Σολάκη: H Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών και η βυζαντινής Αθήνας

Σαν σήμερα, στις 3 Σεπτεμβρίου 1956, πραγματοποιήθηκαν τα επίσημα εγκαίνια του ναού των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη, ενός από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Αθήνας. Η αποκατάσταση του ναού, που βρίσκεται στην καρδιά της Αρχαίας Αγοράς, αποτέλεσε κομβικό έργο της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας νέας εποχής για την προστασία και ανάδειξη της βυζαντινής κληρονομιάς της πόλης. Το γεγονός υπενθύμισε η Σχολή με ανάρτηση της στα social media.

 

Ένας ναός του 10ου αιώνα που διασώθηκε μέσα από τις ανασκαφές της Αρχαίας Αγοράς

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων, γνωστός και ως του Σολάκη, χρονολογείται λίγο πριν το 1000 μ.Χ. και αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο μνημείο της βυζαντινής συνοικίας Βρυσάκι, η οποία καταστράφηκε κατά τις μεγάλες ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής στην Αρχαία Αγορά. Η αρχιτεκτονική του, με τον χαρακτηριστικό σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο και τον τρούλο, αντιπροσωπεύει την τυπική μορφή των μεσοβυζαντινών ναών της Αττικής.

Μεταξύ 1954 και 1956, ο ναός αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, ενώ στον νέο νάρθηκα ενσωματώθηκαν τοιχογραφίες από άλλα βυζαντινά μνημεία της περιοχής, όπως ο Άγιος Σπυρίδωνας και ο παλαιός Άγιος Γεώργιος (Ναός Ηφαίστου). Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Samuel H. Kress, στο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας με την Αμερικανική Σχολή, και ολοκληρώθηκε παράλληλα με την αναστήλωση της Στοάς του Αττάλου.

 

Η  ανάδειξη της βυζαντινής Αθήνας

Η Αμερικανική  Σχολή  Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα, με παρουσία από το 1881, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αρχαιολογική έρευνα και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης. Αν και η κύρια εστίασή της υπήρξε η κλασική αρχαιότητα, η Σχολή αναγνώρισε τη σημασία της βυζαντινής περιόδου και ενσωμάτωσε δράσεις για τη διατήρηση των μνημείων της.

Η αποκατάσταση των Αγίων Αποστόλων αποτέλεσε ένα από τα πρώτα μεγάλης κλίμακας έργα που ανέδειξαν τη βυζαντινή ταυτότητα της Αθήνας μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Αγοράς. Η Σχολή συνέχισε να στηρίζει ανάλογες πρωτοβουλίες, ενισχύοντας την επιστημονική τεκμηρίωση, τη συντήρηση και την προβολή μνημείων που συνδέουν την αρχαία πόλη με τη χριστιανική της συνέχεια.

 

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων γιορτάζει κάθε χρόνο στις 30 Ιουνίου, τιμώντας τη μνήμη των Αποστόλων και υπενθυμίζοντας τη διαχρονική παρουσία της πίστης και της κοινότητας στην καρδιά της Αθήνας. Σήμερα, αποτελεί ζωντανό μνημείο που συνδέει την αρχαία αγορά με τη βυζαντινή και νεότερη ιστορία της πόλης, χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση και τη διεθνή συνεργασία που τον διέσωσε.