Ζωή Γερουλάνου: “Οι εθελοντές γινόμαστε πλέον ένα με την κοινωνία”

Ένα όραμα πολλών χρόνων που φορτιζόταν με άπειρες δόσεις από μεράκι και προσήλωση στον πολύτιμο στόχο της προσφοράς σε συνανθρώπους με προβλήματα όρασης, υλοποιήθηκε πριν από επτά χρόνια στη χώρα μας. Πρόκειται για το Κέντρο «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας-Greek Guide Dogs» που εδρεύει σε έναν από τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας. Με το σύνθημα «Όλοι μαζί προχωράμε και υλοποιούμε το όραμα πολλών», υιοθετούνται σκύλοι από ανάδοχους εθελοντές και στη συνέχεια εκπαιδεύονται, έτσι ώστε να αναλάβουν το ρόλο του δρομοδείκτη, του συντρόφου και του κατοικιδίου στο πλευρό τυφλών ατόμων που έχουν τα ίδια δικαιώματα στη ζωή, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη ύπαρξη.

Λίγες μόλις ημέρες πριν, στο πλαίσιο των δράσεων “Love Pets” με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών γύρω από τα ζώα, συναντήσαμε την πρόεδρο του Κέντρου «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας-Greek Guide Dogs», Ζωή Γερουλάνου, η οποία μας τα εξήγησε όλα με το νι και με το σίγμα. Τι χρειάζεται για να γίνει κάποιος ανάδοχος εθελοντής, ποια είναι η σχετική νομοθεσία για τους σκύλους οδηγούς, κατά πόσο εφαρμόζεται, και πώς ξεκίνησε η εφαρμογή της νέας αυτής πρωτοποριακής ιδέας για τα ελληνικά δεδομένα.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

«Είναι μια συλλογική προσπάθεια χρόνων που έχει ήδη ξεκινήσει και αποφέρει καρπούς», δηλώνει η πρόεδρος και αρχίζει σιγά-σιγά να ξετυλίγει το κουβάρι της εξιστόρησης. 

“Πραγματικά πρόκειται για ένα εξαιρετικό και συγκινητικό αποτέλεσμα που προκύπτει από τη σύμπραξη των επίσημων φορέων τυφλών στην Ελλάδα. Αυτοί είναι ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών (ΠΣΤ), το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ), η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρίες (ΕΣΑΜΕΑ), η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών (ΕΟΤ), ο Φάρος Τυφλών Ελλάδος (ΦΤΕ) και η Πανελλήνια Ένωση Αμφιβληστροειδοπαθών (ΠΕΑ). Έχουν επίσης ενώσει τις δυνάμεις τους με το Ελληνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Σκύλων (ΕΚΕΣ) και το Σύλλογο Προστασίας Ζώων και Περιβάλλοντος Νομού Αττικής «Δικαίωμα Ζωής». Πίσω από αυτούς τους φορείς βρίσκονται άνθρωποι, που δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ατόμων με προβλήματα όρασης (τυφλών και με μερική όραση) και τη διευκόλυνση της καθημερινότητάς τους».

Πώς ξεκίνησε η λειτουργία του Κέντρου «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας-Greek Guide Dogs»

«Οι προσπάθειες είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’80, αλλά δυστυχώς δεν ευοδώθηκαν, γιατί τότε ήταν μια εποχή κατά την οποία δεν είχε ωριμάσει ακόμη κάτι τέτοιο στη συνείδηση του κόσμου, όπως συνέβαινε την ίδια περίοδο στο εξωτερικό. Ωστόσο ανά τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι και το 2007, αναζητούσαμε λύση όλοι οι φορείς και μετά από λίγο διάστημα (το 2008) ιδρύθηκε πλέον το Κέντρο Εκπαίδευσης Σκύλων Οδηγών εγκαινιάζοντας και επίσημα τη λειτουργία του.

»Είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία και ένας φορέας, ο οποίος πάνω απ’όλα νοιάζεται για δύο παραμέτρους: α) να εκπαιδεύσει εκπαιδευτές σκύλων-οδηγών προκειμένου η Ελλάδα να αποκτήσει τους δικούς της (επειδή μέχρι πριν από κάποια χρόνια έρχονταν μόνο από το εξωτερικό) και β) να βρίσκει ανάδοχους εθελοντές κουταβιών, τα οποία θα εξελιχθούν στους μελλοντικούς σκύλους οδηγούς. 

»Θυμάμαι ότι τα πρώτα τρία χρόνια δεν ήταν εύκολο το έργο μας. Έγιναν αρκετά ταξίδια στο εξωτερικό από την εκπαιδεύτρια κινητικότητας και προσανατολισμού του Πανελλήνιου Συνδέσμου Τυφλών, την Αγγελική Βερυκοκάκη, μιλήσαμε με αρκετούς ξένους και στο τέλος καταλήξαμε να αναλάβει την εκπαίδευση εκπαιδευτών σκύλων-οδηγών, ο Ολλανδός εκπαιδευτής Peter Lasaroms και η σύζυγός του που είναι εκπαιδεύτρια κινητικότητας. Είναι δυο άνθρωποι με πολλή μεγάλη εμπειρία στην εκπαίδευση σκύλων οδηγών, οι οποίοι έχουν τη δική τους σχολή στην Ολλανδία και συνεργάζονται με την KNGF, μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις σκύλων οδηγών, στη χώρα τους. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, έχουμε 4 εκπαιδευτές σκύλων οδηγών, στην Ελλάδα και τα πάντα γίνονται σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Ομοσπονδίας σκύλων οδηγών».

Ποια είναι η διαδικασία αναδοχής κουταβιού και η σχετική εκπαίδευσή του

«Ένα κουτάβι μπορεί να περιέλθει στον ανάδοχο εθελοντή, στην ηλικία των 10-11 εβδομάδων. Στη συνέχεια το κρατάει κοντά του για περίπου ένα χρόνο. Σε αυτό το διάστημα ο ανάδοχος εθελοντής αναλαμβάνει τη φιλοξενία του κουταβιού, τη φροντίδα και την κοινωνικοποίησή του και πάντοτε σε συνεργασία με τους εκπαιδευτές των μελλοντικών σκύλων οδηγών. Το κουτάβι μένει στον ανάδοχο εθελοντή μέχρι 12-14 μηνών και μετά παραδίδεται στα χέρια του εκπαιδευτή. Σίγουρα δεν είναι καθόλου εύκολο να το αποχωριστούν, όταν όμως συνειδητοποιούν ότι αυτά τα ξεχωριστά σκυλιά γίνονται κατόπιν εκείνα που βοηθούν τυφλούς ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της καθημερινότητας, τότε το αίσθημα της ικανοποίησης και της περηφάνιας είναι κάτι που δεν εξαργυρώνεται με τίποτε άλλο. Συνολικά πανελλαδικά αυτή τη στιγμή υπάρχουν 9-10 σκύλοι οδηγοί και οι 5 εξ αυτών είναι από το Κέντρο μας καθώς υπάρχει και άλλo ένα Κέντρο, η σχολή σκύλων οδηγών “Λάρα”».

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να γίνει κανείς ανάδοχος εθελοντής

«Ο κόσμος πλέον ζει με μεγαλύτερο άγχος, δεν είναι απλό το να μεγαλώνεις ένα κουτάβι. Κυρίως όμως χρειάζεται να αγαπάει κανείς αυτό που κάνει, να θέλει να το κάνει και να έχει και τον απαιτούμενο χρόνο. Ακόμη, να είναι πάνω από 18 ετών και να συμμετέχει στα σεμινάρια που οργανώνονται με στόχο τη συνεχή τους επιμόρφωση και εποπτεία από τους εκπαιδευτές. Σε περίπτωση όμως που κάποιος επιθυμεί παρόλα αυτά να γίνει ανάδοχος εθελοντής έχοντας ωστόσο ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή του, μπορεί να συμμετάσχει στα προγράμματα βραχείας φιλοξενίας κουταβιών, τα οποία διαρκούν 3-10 ημέρες».

Τι γίνεται αφότου ολοκληρωθεί η εκπαίδευση του σκύλου οδηγού

«Σε αυτό το στάδιο αρχίζει και η λεγόμενη “μαγεία του ταιριάσματος” μεταξύ του κάθε σκύλου και του υποψηφίου τυφλού που κάνει αίτηση στον οργανισμό μας, για να του δοθεί ένας σκύλος οδηγός. Είναι μια πάρα πολύ δύσκολη διαδικασία. Πρέπει να μπορέσει να ταιριάξει η χημεία του σκύλου με τον άνθρωπο που έχει το πρόβλημα όρασης, να ταιριάξει με το τέμπο του, τον τρόπο που περπατάει (γρήγορα ή αργά), τις συνήθειές του. Όλα αυτά είναι λεπτομέρειες που πρέπει να αξιολογήσει με πολλή σοβαρότητα ο εκπαιδευτής, όπως επίσης και η ειδική επιτροπή του Κέντρου μας. 

»Μόλις αποφασιστεί σε ποιον θα πάει ο σκύλος οδηγός, ξεκινά η αντίστοιχη εκπαίδευση του ανθρώπου που θα τον υποδεχτεί στην καθημερινότητά του, να καταλάβει για παράδειγμα το τι σημαίνει σκύλος, ποια είναι η φροντίδα του, τι ακριβώς πρέπει να κάνει και ποιος είναι ο καταλληλότερος τρόπος για να το πράξει. Πριν φτάσει όμως στη ζωή του τυφλού, ο σκύλος οδηγός, υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ο τυφλός δοκιμαστικά τον προσομοιωτή σκύλου οδηγού, που είναι μια μεταλλική κατασκευή που έχει εφεύρει ο κύριος Lasaroms, και να βιώσει ακριβώς το τι σημαίνει, αφήνομαι και με οδηγεί ένας σκύλος.

»Μετά και από αυτό αρχίζει η εκπαίδευση του τυφλού με το συγκεκριμένο σκυλί, σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους. Αυτή διαρκεί από 55 έως τόσες ώρες, όσες ο εκπαιδευτής κρίνει ότι απαιτούνται πριν το τελικό στάδιο, όπου ο σκύλος οδηγός θα γίνει ο καθημερινός του σύντροφος, με τον οποίο θα είναι μαζί 24 ώρες. Όταν οδηγεί και φοράει το σαμάρι του, ο σκύλος είναι αυτός που με πολλή σοβαρότητα προσπαθεί να κάνει τον τυφλό να αποφύγει τα εμπόδια και να φτάσει στον προορισμό του με ασφάλεια. Στο σπίτι από την άλλη πλευρά, είναι ένα κατοικίδιο, που περνάει καλά, έχει τα χάδια του και είναι ευτυχισμένο. Είναι ένα δέσιμο πολύ δυνατό και πάρα πολύ ενδιαφέρον παράλληλα, που διαρκεί από την ηλικία των δύο ετών του σκύλου, όταν δηλαδή περιέρχεται στον τυφλό. Μαζί του μένει συνήθως 6-7 χρόνια ανάλογα με τη δυνατότητα του σκύλου. Πάντοτε όμως ελέγχονται τα πάντα και από το Κέντρο, αφού δεν σημαίνει ότι δίνεται ένα σκυλί σε κάποιον και η αποστολή του Κέντρου σταματάει εκεί».

Τι περιλαμβάνει η σχετική νομοθεσία για τα σκυλιά οδηγούς σε δημόσιους χώρους

«Ανήκει στις επιτυχίες του Κέντρου η ψήφιση των Νόμων 3868/3.8.2010 και 4238/17.2.2014, όπου αναφέρονται οι διατάξεις με τις οποίες καθορίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των σκύλων οδηγών και των σκύλων-κουταβιών που βρίσκονται στη διαδικασία εκπαίδευσης για σκύλοι οδηγοί. Παράλληλα, ψηφίστηκε και ο Νόμος 4235/11.2.2014, όπου ορίζεται ότι οι σκύλοι βοηθείας μεταφέρονται στα μέσα μαζικής μεταφοράς χωρίς κλουβί και φίμωτρο. Το τυφλό άτομο έχει το δικαίωμα να έχει πρόσβαση σε εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, μέσα μαζικής μεταφοράς, υπηρεσίες υγείας, δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, πάρκα και οπουδήποτε αλλού επιτρέπεται η πρόσβαση όλων των ανθρώπων.

»Ωστόσο, δυστυχώς πολύ συχνά δημιουργούνται προβλήματα, γιατί δεν υπάρχει η απαιτούμενη Παιδεία παρόλο που γίνεται επαρκής ενημέρωση. Με λυπεί που το λέω, όμως ακόμη και σήμερα υπάρχουν για παράδειγμα, οδηγοί λεωφορείων που δημιουργούν προβλήματα στους τυφλούς που συνοδεύονται από σκύλο και δεν τους επιτρέπουν να μπουν στα λεωφορεία. Ή επίσης ξενοδόχοι, που απαγορεύουν σε κάποιον με σκυλί να φάει το πρωινό του ή κάποιο άλλο γεύμα, στην τραπεζαρία. Αυτός είναι και ο λόγος που από το 2011 συμμετέχουμε σαν οργανισμός σε σεμινάρια, συνέδρια και παρουσιάσεις σε σχολεία και πανεπιστήμια για να προσθέσουμε κι εμείς το λιθαράκι μας στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του ευρύτερου κοινού».

Η συμβολή του Μουσείου Αφής στη διάδοση της δράσης 

«Ο Φάρος Τυφλών της Ελλάδος έχει στη διάθεσή του ένα σημαντικό “εργαλείο” για να φτάνει σε ακόμη περισσότερους ανθρώπους η δράση του οργανισμού μας, και αυτό είναι το Μουσείο Αφής, στην Καλλιθέα. Διαθέτει πιστά αντίγραφα από διάφορα έργα του μουσείου της Ακρόπολης, του μουσείου της Ολυμπίας, του μουσείου των Δελφών και του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και αποτελεί έναν χώρο που επισκέπτονται από 8.000 έως 10.000 άτομα το χρόνο. Είναι άμεσος συνεργάτης μας σε όλες μας τις εκδηλώσεις. Οι σταθερές μας εκδηλώσεις έχουν πλέον καθιερωθεί και είναι θεσμός. Ιδίως η εκδήλωση που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, στις 14-15 Οκτωβρίου, στην Τεχνόπολη. Εκεί, σε έναν πολύ μεγάλο χώρο, 700 τ.μ., διεξάγονται παρουσιάσεις, και δρώμενα με τη συμμετοχή και σχολείων, παιδιών και γονέων. Είναι αναμφισβήτητα δυο οργανωμένες μέρες με πάρα πολύ κέφι, μεράκι και ενημέρωση γύρω από το σημαντικό αυτό σκοπό».

Κάλυψη εξόδων τροφής και κτηνιατρικής παρακολούθησης

«Όλη η τροφή και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούμε στο Κέντρο για την εκπαίδευση των σκύλων οδηγών, είναι χορηγία του ομίλου εταιρειών Petline. Σε ό,τι αφορά τα έξοδα κτηνιατρικής παρακολούθησης αυτά καλύπτονται από το Κέντρο μας, για παράδειγμα μέσα από διάφορες δράσεις και εκδηλώσεις μας, όπως είναι τα μπαζάρ μας. Κάθε δωρεά όμως είναι πολύ σημαντική για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε το πολύτιμο έργο μας και συνεχώς να εξελισσόμαστε».

Λίγο πριν κλείσουμε τη συζήτησή μας με την πρόεδρο του Κέντρου «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας-Greek Guide Dogs», Ζωή Γερουλάνου, μοιράζεται μαζί μας κάποια λόγια που φανερώνουν ακριβώς αυτό: ότι είναι όλοι τους άνθρωποι αφοσιωμένοι στον ιερό αυτό σκοπό και στην προσφορά προς το συνάνθρωπο, όποιες κι αν είναι οι συνθήκες. 

«Εμείς οι εθελοντές έχουμε πείσμα και πολλή υπομονή. Γινόμαστε ένα με την κοινωνία, αρχίζουμε και φαινόμαστε και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Οι σκύλοι

οδηγοί βρίσκονται ανάμεσά μας και είναι πλέον γεγονός. Ελπίζουμε ότι θα ακολουθήσουν και άλλοι το μονοπάτι που χαράξαμε και θα συμπράξουν στην προσπάθειά μας, είτε σαν ανάδοχοι εθελοντές, είτε σαν εκπαιδευτές, είτε ακόμη και σαν υποστηρικτές μας, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας τους».

Και κάτι μας λέει ότι όλα θα πάνε καλά. Γιατί ό,τι κι αν γίνεται γύρω μας, όσο δύσκολες κι αν είναι οι εκάστοτε συνθήκες, όσες φορές κι αν χρειαστεί να πέσουμε, ένα είναι σίγουρο: ότι ο άνθρωπος θα απλώνει πάντοτε το χέρι του σε όποιον τον έχει ανάγκη. Είτε αυτός έχει δύο πόδια, είτε τέσσερα. Γιατί και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει στο στήθος μια καρδιά που χτυπάει δυνατά και θέλει να ζήσει! Ό,τι καιρό κι αν κάνει εκεί έξω…

Χρήσιμα στοιχεία:

Κέντρο «Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος-Greek Guide Dogs»

info@greekguidedogs.com, www.greekguidedogs.gr

Βερανζέρου 31, 5^ος όροφος

Πληροφορίες: 210.5200140

Facebook: Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδας-Greek Guide Dogs