Ξανθή Ταβουλαρέα: “Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, να σκορπιστούν πολλά κομμάτια μου, για να καταφέρω να εκδηλώσω ό,τι καλό έχω”

Έρχεται κάποτε η στιγμή που κάθε αληθινό διαμάντι συνειδητοποιεί ότι γεννήθηκε για να λάμπει, έστω κι αν μέχρι να πιστέψει στον εαυτό του, χρειάστηκε να κρυφτεί για μέρες, μήνες, ακόμη και χρόνια, κάτω από τη λάσπη. Κάθε φωνή απέκτησε κάποτε τη δύναμη να ακουστεί, έστω κι αν μέχρι να το πράξει, άφηνε τον φόβο να παίρνει τα κλειδιά, φυλακίζοντάς την στο πιο σκοτεινό μπουντρούμι. Έτσι όπως συνέβη και με ένα ξεχωριστό “αηδόνι”, το οποίο αποφάσισε πριν από λίγο καιρό να ξετυλίξει περήφανα τα φτερά του και με το πέταγμά του να βρεθεί στη σκηνή του θεάτρου “Αλκμήνη”. Εκεί, όπου κάθε εβδομάδα –στο πλαίσιο της παράστασης “Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα”– σκορπάει σαν απαλό χάδι στα αυτιά όσων βρεθούν δίπλα του, την ομορφιά του χαρίσματός του. 

Και όταν κελαηδάει, η ψυχή του κάνει τούμπες από ενθουσιασμό, και όλα γύρω αποκτούν μονομιάς χρώμα, νόημα, ζωή. Κι αυτό αναπνέει. Και είναι ο εαυτός του. Και τολμάει να μιλήσει για ελευθερία να δίνει κανείς το χέρι σε αυτό που του ταιριάζει. Για θάρρος να αναζητά το αληθινό και άλλη τόση γενναιότητα για να το διεκδικεί κάθε μέρα από την αρχή. Ξανά και ξανά. Ακούραστα, απόλυτα και αποφασιστικά. Χωρίς να χάνει στιγμή το κουράγιο του. Και την πίστη στο ομορφότερο χάρισμά του. “Ας φανερώσουμε ό,τι όμορφο, ό,τι ιδιαίτερο κουβαλάμε. Αλλιώς βαραίνουν όλα πολύ, κι εμείς λυγίζουμε. Απλώς, ας είμαστε συνειδητοί, κι ας επιλέγουμε πού και πότε φανερωνόμαστε”, ακούω να μου εκμυστηρεύεται η Ξανθή Ταβουλαρέα, η σκηνοθέτρια της παραπάνω παράστασης, που προσάρμοσε το κλασικό παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, στο σήμερα. Στο εδώ και στο τώρα. 

Στο τώρα. Που για να το ζήσει κανείς μέχρι την τελευταία σταγόνα, χρειάζεται να βρει τη δύναμη να κοιτάξει τον εαυτό του κατάματα και επιτέλους να του πει: “κοίτα, είσαι εδώ, και κάνε ό,τι σου αρέσει! Και μη γίνεσαι όπως σε θέλουν…”. 

Και εκείνη τη στιγμή ακούγεται το φτερούγισμα του αηδονιού, που αφήνει τη σιγουριά του δέντρου, για να πετάξει μακριά, με πίστη πως ό,τι κι αν συμβεί, εκείνο θα βρει το θάρρος να τα καταφέρει. Και θα μπορεί πλέον να φωνάξει με όλη του τη δύναμη, τις λέξεις που θα το οδηγήσουν εκεί που κατοικούν τα μεγαλύτερά του όνειρα. 

Ελεύθερο. Να πετώ. Επιλέγω.

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Ποιος είναι ο λόγος, που “Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα” επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να ζωντανέψει το τραγούδι του, στη σκηνή του Θεάτρου “Αλκμήνη”;

Αυτό ακριβώς. Το Αηδόνι επέλεξε να παρουσιαστεί. Υπάρχει μια μαγεία στο θέατρο... Τα έργα έχουν τη δική τους ζωή. Καρφώνονται στο νου και σου φωνάζουν να τα εμφανίσεις. Κι είναι τόσο δυνατή η φωνή τους, που δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Και πετάχτηκε, λοιπόν το Αηδόνι από τη σκέψη, ξεδίπλωσε τα φτερά του, και με το πέταγμά του μίλησε για ελευθερία. Ελευθερία του χώρου, της συνείδησης, της επιλογής. Ήρθε, λοιπόν στο “Αλκμήνη”, για να ξεβολέψει. Να αναγκάσει τους θεατές –μικρούς και μεγάλους– να έρθουν αντιμέτωποι με τις δικές τους επιλογές. Και να φωτίσει ένα νέο δρόμο, έξω από το πλαισιωμένο σκοτάδι, στο οποίο η κοινωνία αφήνεται να βουλιάξει.

Ο αυτοκράτορας στην παράσταση, αντικαθιστά το αυθεντικό αηδόνι, με ένα ψεύτικο υποκατάστατό του. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει αρκετές φορές και στην πραγματικότητα. Γιατί κάποιοι –ενώ το βλέπουν εξαρχής– επιλέγουν το λίγο και το ψεύτικο, από το πολύ και αληθινό;

 

Και γιατί όχι; Ο καθένας πορεύεται με τις επιλογές του. Και τις επιπτώσεις των επιλογών του. Και αναλόγως με τη στιγμή, το πόσο δυνατός νιώθει, το πόσο συνειδητά επιλέγει, αναλόγως πράττει. Μέσα στην παράσταση, δεν κρίνουμε το Μηχανικό Αηδόνι μας. Δεν είναι “κακό”. Ίσα ίσα... Και χαρούμενο είναι, και μας ξεσηκώνει. Απλά, δεν έχει κάτι άλλο να μας δώσει. Καταντάει βαρετό. Και χαλάει. Χαλάει επειδή δεν έχει ψυχή να του δώσει νέα πνοή. Κι εκεί είναι που αναρωτιόμαστε, περί της Αλήθειας και του Ψεύδους. Όταν λοιπόν, ο Αυτοκράτορας (και πολλές φορές κι εμείς) επιλέγουμε το ψεύτικο, είναι επειδή μας είναι εύκολο. Δεν μας αναγκάζει να αλλάξουμε. Μας κρατάει σε στάση. Κι αυτό είναι ξεκούραστο. Επειδή το Αληθινό εμπεριέχει την κίνηση, τη ροή. Κι αυτό ζητάει την ενέργειά μας, την απόφαση, τη δράση μας. Μας αναγκάζει να γίνουμε αυτό που είμαστε.

Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας ξεχωριστά, όταν εισέρχεται στο “βασίλειο” της ενήλικης ζωής, για να μην σωπάσει ποτέ μέσα στην ψυχή του, το “αηδόνι” που μας θυμίζει τον ενθουσιασμό που είχαμε, όταν ήμασταν ακόμη παιδιά;

Μακάρι να υπήρχε ένας τρόπος, ένα κουμπί, μια συγκεκριμένη πράξη, που να μας κρατούσε σε αυτήν την ενθουσιώδη για ζωή διάθεση. Αλλά, δυστυχώς ή ευτυχώς, “καθένας στη ζωή μόνος πορεύεται”. Καθένας περνάει τα εμπόδια και παίρνει ό,τι του αναλογεί. Και ίσως, αν κάποια στιγμή αναρωτηθεί, σταθεί να δει τη διαδρομή του, ίσως τότε θελήσει να αλλάξει πορεία. Πιστεύω πως σε όλους μας δίνεται τουλάχιστον ένα ταρακούνημα –μία ευκαιρία σε κάθε ζωή του, ώστε να επιλέξει αλλιώς. Από εμάς, όχι σε σύνολο, αλλά από εμάς ατομικά εξαρτάται. Είναι η ισορροπία που οφείλουμε στον εαυτό μας να έχουμε. Να μην μας απορροφήσει η κοινωνία, να μην παραμείνουμε μονάχα στο εγώ.

Στην παράσταση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και ένα κλουβί. Μια πολύτιμη παρακαταθήκη του Λάκη Αποστολίδη, ενός από τους ευρηματικότερους κουκλοπαίχτες της μεταπολεμικής Ελλάδας. “Οι Μαριονέτες”, ήταν ο τίτλος της πρώτης του τηλεοπτικής σειράς. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί πλέον η καθημερινότητά μας, “θρέφει” περισσότερο “μαριονέτες” ή “πλάσματα, που σπάνε τα όποια δεσμά” και παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους;

Ποιος ξέρει; Πόσο άδικο θα ήταν να πεις πως θρέφει μαριονέτες και πόσο ονειρικό για πλάσματα που σπάνε τα δεσμά. Ο Λάκης Αποστολίδης είχε κάτι μαγικό στις παραστάσεις του. Είχε βάρος και διάθεση φιλοσοφική. Δεν προσπαθούσε να κερδίσει τα παιδιά με τρυκ και ανάλαφρα στοιχεία. Και όμως, τα παιδιά, ακόμα και τα μικρότερα, τον παρακολουθούσαν σοβαρά και συγκεντρωμένα. Γι’αυτό και αυτή την παρακαταθήκη τη θεωρώ μεγάλη ευλογία. Προς τιμήν του, λοιπόν το κλουβί εμφανίζεται στην παράσταση ως μουσειακό αντικείμενο. Παρουσιάζεται ως ο σημαντικότερος ρόλος κι όχι ως αντικείμενο. Κι είναι αυτό ακριβώς το μήνυμα: Να σπάσουμε τα δεσμά. Είναι απλό σκοινί, κόβεται εύκολα, αρκεί να το θελήσουμε. Αν όμως επιλέξουμε αλλιώς, ας είναι δική μας επιλογή. Κι ας μην γινόμαστε αυτό που μας θέλουν. 

 

Το αληθινό αηδόνι του έργου, συγχωρεί τον αυτοκράτορα και επιστρέφει σε αυτόν, για να του κελαηδάει ξανά. Πόσο πρόθυμοι είμαστε να συγχωρέσουμε, και εκτός θεατρικής σκηνής;

Α, εδώ υπάρχει μια άλλη ματιά του Άντερσεν στο παραμύθι. Προχριστιανική. Δεν υπάρχει συγχώρεση, ούτε συγγνώμη. Ακολουθεί τις γραμμές των κλασικών κειμένων. Το Αηδόνι πορεύεται προς τον Αυτοκράτορα, κινούμενο από την Ψυχική του Δύναμη, χωρίς να αναλωθεί σε συναισθηματισμούς ή ενοχικές εντάσεις. Νιώθει καθήκον του να αντιμετωπίσει το μη Αντιμετωπίσιμο. Και να το νικήσει. Είναι η δική του κάθοδος στον Άδη. Η προσωπική του κάθαρση. Και όπως σε όλες τις μεγάλες μάχες, αιτία είναι η Αγάπη. Αλλά η Αγάπη με την Ιδανική της μορφή. Που δεν περιμένει την ανταπόδοση. Που δρα και είναι μεγαλύτερη και δυνατότερη από όποιον αντίπαλο. Που κινεί και οδηγεί τη Δημιουργία, τη Ζωή.

Μετά απ όλα αυτά, εμείς ας δεχτούμε αυτό το δώρο. Αυτή την πρόταση του παραμυθά. Ας μην μικραίνουμε τις στιγμές μας, αναλώνοντας λέξεις και συναισθήματα. Ας έχουμε πίστη στα Ιδανικά μας, κι αν ξεκινούν οι πράξεις συνειδητά από μια Μεγάλη Ιδέα (εδώ την Αγάπη), τότε δεν έχουμε χρεία συγχωρέσεων.

Υπάρχουν σήμερα άνθρωποι, που ενώ φέρουν μέσα τους πολύτιμα χαρίσματα –όπως το αηδόνι, τη μελωδική του φωνή– τα κρατάνε κρυμμένα μέσα τους για μια ζωή, και πολλές φορές μάλιστα δέχονται αδιαμαρτύρητα να τους τα φυλακίσουν άλλοι;

Όλοι οι άνθρωποι φέρουμε πολύτιμα, ξεχωριστά χαρίσματα. Και αν δεν δειλιάζαμε, αν –αυτοί οι άλλοι– δεν φάνταζαν στα μάτια μας τόσο δυνατοί, θα είχαμε μια Ιερή κοινωνία. Ανθρώπων, αλλά στο Υψηλό τους σημείο. Αλλά όμως, ζούμε εδώ, όπου χρειάζεται “Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία”. Και κάθε μας βήμα γίνεται συνήθως μέσα από μάχες. Κερδισμένες ή χαμένες, μαχόμαστε για να ζήσουμε –όσο κι αν δεν μου αρέσει αυτό, όσο κι αν προσπαθώ να επιλέγω πια, κάπως πιο ήσυχα μονοπάτια, πάντα θα βρω μπροστά μου τοίχους από πλεγμένα κλαδιά που θα πρέπει να κόψω για να περάσω ή εχθρούς να μου κλείνουν τον δρόμο. Και –τουλάχιστον για εμένα έτσι έγινε– χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, να σκορπιστούν πολλά κομμάτια μου, για να καταφέρω να εκδηλώσω ό,τι καλό έχω. Θα έλεγα, λοιπόν, εάν έχει κάποια αξία η συμβουλή μου, μην κρατάμε τίποτα μέσα μας. Τίποτα μυστικό στην Ψυχή μας. Ας φανερώσουμε ό,τι όμορφο, ό,τι ιδιαίτερο κουβαλάμε. Αλλιώς βαραίνουν όλα πολύ, κι εμείς λυγίζουμε. Απλώς, ας είμαστε συνειδητοί, κι ας επιλέγουμε πού και πότε φανερωνόμαστε.

Έχετε αναφέρει ότι υπήρξατε ένα παιδί απομονωμένο, χωμένο σε βιβλία, και αποφασίσατε να βγείτε από το “καβούκι” σας, στην εφηβεία. Πόσο δύσκολο είναι για ένα τέτοιο παιδί να αντιμετωπίσει την ζωή έξω από τις σελίδες των βιβλίων, και τελικά να καταφέρει να επιβιώσει, πραγματοποιώντας τα όνειρά του;

Να σας πω την αλήθεια, τώρα που βλέπω τα πράγματα από μακριά, ήταν πιο εύκολο από ό,τι το έκανα εγώ. Το σίγουρο είναι ότι κατάφερα να επιβιώσω! Κι από όταν κατάλαβα πως “κοίτα, είσαι εδώ, κάνε ό,τι σου αρέσει!”, πραγματικά άρχισα να απολαμβάνω τη ζωή. Και να απορώ με όλη αυτή τη δυσθυμία που κυριαρχεί. Αλλά, για να πω την αλήθεια, αυτές οι υπέροχες στιγμές που ζεις μέσα από βιβλία, μέσα από ταξίδια του Νου, αυτές οι στιγμές είναι φορές που μοιάζουν ως η αληθινή ζωή. Και γιατί όχι; Γιατί να μην ζούμε αληθινά κάπου αλλού, κι εδώ να ερχόμαστε σαν σε όνειρο…

Τη μουσική του έργου υπογράφει ο Γιάννης Ζουγανέλης. Νιώθετε ότι σας αγγίζει ιδιαίτερα κάποιος από τους στίχους που ακούγονται επί σκηνής;

Έχω πει, και θα το λέω συνέχεια, πως η μουσική για το Αηδόνι μας είναι το μαγικό υλικό που δένει όλα τα κομμάτια της παράστασης. Εκτός από υπέροχος άνθρωπος και εξαιρετικό μουσικός, ο Γιάννης Ζουγανέλης έχει κι ένα ακόμα χάρισμα. Με το που διαβάζει το κείμενο, γεννιέται μέσα του η μουσική. Και είναι αυτή ακριβώς που πρέπει. Τώρα τα λόγια... Δεν έχουμε στίχους, σε μορφή τραγουδιού. Αλλά υπάρχει κείμενο πάνω στη μουσική. Και θα επιλέξω τον Λόγο του Αληθινού Αηδονιού, την ώρα που αρνείται να υποταχτεί στον Κινέζο Αυτοκράτορα (σκηνικά ο ηθοποιός βγάζει τη μάσκα του Αηδονιού την ώρα που λέει τα λόγια αυτά και ακούγεται η μελωδία):  Ελεύθερο. Να πετώ. Επιλέγω. 

“Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι ένα παραμύθι γραμμένο από το χέρι του Θεού”, έχει υποστηρίξει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Κατά πόσο ευθύνεται και ο ίδιος ο άνθρωπος για το πώς θα διαμορφωθεί το παραμύθι της ζωής του;

Ας πούμε, λοιπόν πως είναι έτσι. Πώς είναι ήδη γραμμένη η ζωή μας από το Θεό. Άρα η ζωή μας είναι γραμμένη από, και με αγάπη (αφού ο Θεός είναι η υπέρτατη μορφή της). Κι αν όμως δεν είναι, ας την κάνουμε εμείς μια Ζωή Αγάπης. Είναι στο χέρι μας. Είναι δική μας επιλογή να φερθούμε γλυκά ή άγρια, να ακολουθήσουμε την πεπατημένη ή να χαράξουμε τον δικό μας δρόμο. Και θα ήθελα να κλείσουμε με τη φράση ενός δασκάλου μου: “Όταν κάνεις ιστιοπλοΐα, είναι σίγουρο πως ο αέρας θα γυρίσει το πανί καταπάνω σου. Εάν το αποφύγεις ή όχι, είναι δικό σου θέμα”. 

Ακούστε στο ακόλουθο βίντεο το "αηδόνι", λίγο πριν βγει στη σκηνή του θεάτρου:

*Προφίλ παράστασης:

“Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα” –Βασισμένο στο ομώνυμο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

Ο αυτοκράτορας της Κίνας ζει στο φτιαγμένο από πορσελάνη παλάτι του. Τα πλούτη του δεν είναι ικανά να διώξουν την βαθιά του μελαγχολία. Ώσπου κάποια στιγμή, στον κήπο του κάνει την εμφάνισή του ένα αηδόνι, το κελάηδισμα του οποίου του παίρνει μακριά όλες τις έγνοιες. Μαγεμένος από το τραγούδι του ο αυτοκράτορας αποφασίσει να κλείσει το αηδόνι σε κλουβί. Κάποια στιγμή, ο ίδιος δέχεται ένα… αλλόκοτο δώρο: ένα μηχανικό αηδόνι, το οποίο κελαηδούσε πρωί και βράδυ. Ασταμάτητα. Κάτι που-φυσικά- δεν ήταν δυνατό να κάνει το αληθινό πουλί. Εξοργισμένος ο αυτοκράτορας αντικατέστησε τον πιστό του φίλο με το ψεύτικο υποκατάστατό του. Μέχρι που μια μέρα το μηχανικό αηδόνι χάλασε… Και τότε το αληθινό επέστρεψε για να του προσφέρει ξανά την ελπίδα, κελαηδώντας πια έξω από το παράθυρό του…

Θεατρική προσαρμογή-Σκηνοθεσία: Ξανθή Ταβουλαρέα

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Γιάννης Αγριόμαλλος, Ηλίας Γκογιάνος, Βαρβάρα Πεντζερίδου, Φίλη Μαρσώ

Μουσική παράστασης: Γιάννης Ζουγανέλης

Διδασκαλία Τάι Τσι: Studio 71- Βριλήσσια

Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου, We Will

*Θέατρο “Αλκμήνη” (Αλκμήνης 8, Γκάζι / Τηλ.: 210.3428650)

**Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Κάθε Σάββατο στις 16:00