Ο μαγικός κόσμος των Γυναικών στη Νεοελληνική ζωγραφική, μια περιπλάνηση με ξεναγό την Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα

Χάρη, ομορφιά, γλαφυρές φόρμες… Έγιναν σύμβολα ευκαρπίας, μούσες, ανήχθησαν σε θεότητες… Το γυναικείο σύμπαν ήταν πάντα ορυχείο έμπνευσης για τους καλλιτέχνες, σημειωνει στα κείμενα της έκθεσης «Άρωμα γυναίκας στη Νεοελληνική Ζωγραφική» στο Ίδρυμα Θεοχαράκη η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης– Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα! Ο κόσμος της γυναίκας συνεχίζει να μαγνητίζει τα βλέμματα και ιδιαίτερα όταν σε αυτό προθυμοποιείται να μας ξεναγήσει η κα. Πλάκα στην έκθεση όπου φιλοξενείται ένα πλήθος έργων της Εθνικής Πινακοθήκης.

Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε στο Ίδρυμα Θεοχαράκη στην σαββατιάτική ξενάγηση με αποτέλεσμα να σχηματιστεί ουρά στα εκδοτήρια εισιτηρίων του μουσείου. Μάλιστα στους ακροατές ανήκε και ένας σύλλογος που είχε έρθει από τον Βόλο! Το «παρών» έδωσε και ο συλλέκτης και ιδρυτής του Ιδρύματος κ. Βασίλειος Θεοχαράκης και ο οποίος φωτογραφήθηκε με την κ.Πλάκα μπροστά από το έργο «Οι τρεις αδερφές  της οικογένειας Μυντζανίδη» του  Νικολάου Κουνελάκη.

Μιλώντας για το εγχείρημα της έκθεσης η κ.Πλάκα τόνισε για το πλέγμα συνεργασιών της Εθνικής Πινακοθήκης ότι δεν υπάρχει ανταγωνισμός στο Πολιτισμό και ότι οι φορείς πρέπει να δρουν συσωρευτικά και όχι απομονωμένα. Ένας μεγάλος αριθμός έργων της Πινακοθήκης είναι διαθέσιμα για να εκτεθούν σε άλλα μουσεία, όπως διαβεβαίωσε...

 της Μαρίας Αλιμπέρτη

Το κουβάρι της περιήγησης μας στο μαγικό γυναικείο κόσμο είχε χρονολογική αφετηρία τα πρώτα έργα από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και την ίδρυση της Σχολής των Τεχνών. Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελούν τα πορτραίτα του Βρυζάκη (υπότροφος του Ελληνικού Βασιλείου στο Μόναχο) και του Τσόκου με τις νεαρές γυναίκες να φοράνε τις εθνικές φορεσιές. Πολλές γυναικείες μορφές αποτυπώνονται ζωγραφικά καθώς η νέα αστική τάξη θέλει να αποδείξει την κοινωνική της αναβάθμιση. Στην ενότητα αυτή ανήκουν έργα του ζωγράφου-φωτογράφου Γ. Μαργαρίτη (Η κυρία με το φτερό), του Αρ.Οικονομου, , του Γ.Αβλιχύ αλλά και το πορτραίτο της πρόωρα θανούσας αρραβωνιαστικιάς του Ν.Κουνελλάκη, Ζωής Καμπάνη.

Η γυναίκα μέσα στην καθημερινότητα αντικατοπτρίζεται στην επόμενη ενότητα από τη Σχολή του Μονάχου, τη καλλιτεχνική Βαυαροκρατία, όπως την χαρακτήρισε η κ.Πλάκα  αφού ακολούθησε  κατά μια ειρωνική έννοια μετά την έξωση του Όθωνα από την Ελλάδα. Ο Νικηφόρος Λύτρα, ο Νικόλαος Γύζης, ο  Γεώργιος Ιακωβίδης εκφράζονται μέσα από ηθογραφίες, παρακλάδι του ρεαλισμού που υπήρξε απότοκος της βιομηχανικής επανάστασης. 

Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που περιγράφει ο Λύτρας με το ξυπόλητο κορίτσι να περιμένει τον αγαπημένο της ενώ την συνάντηση τους, «Το φίλημα» εκτίθεται με άλλα 150 αριστουργήματα στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδί. Την καθημερινότητα των γυναικών μπορούμε να δούμε μέσα από το έργο του Γύζη «Η ψυχομάνα»(φωτό αριστερά) αλλά και την τρυφερή σκηνή της Άρτεμις Γύζη με το μωρό παίζοντας «Κούκου».  

Την γέφυρα μετάξυ του πορτραίτου και της ηθογραφίας αποτελούν οι σκηνές του οριενταλιστή Θεόδωρου Ράλλη με πολύ ενδεικτικά αποτυπωμένα το περιστατικό της πρώτης σφαλιάρας που δέχεται η νιόπαντρη γυναίκας στο έργο με τίτλο «Ο πρώτος μπάτσος» (φωτό δεξιά). 

Συνέχεια της σχολή του Μονάχου αποτελούν έργα του Ιάκωβου Ρίζου, ο οποίος σπούδασε στο Παρίσι  όπως το έργο «Κορίτσι με βιβλίο» (αριστερά). Αξίζει να σημειωθεί ποια ήταν η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία εκείνη την εποχή όπως τόνισε η κ.Πλάκα μέσα από τη χρήση του όρου «παρθεναγωγείο» για την εκπαίδευση των γυναικών που προορίζονταν μόνο για σύζυγοι. Η πρώτη γυναίκα εισήλθε στο Πανεπιστήμιο το 1890, ενώ η Σοφία Λασκαρίδου έγινε δεκτή στη Σχολή Καλών Τεχνών ύστερα από παρέμβαση του Βασιλιά Γεωργίου Α’.

Μια σειρά από ογκώδη έργα ακολουθούν καθώς πια έχουν χτιστεί μέγαρα στην Αθήνα όπου μπορούν να φιλοξενήσουν πορτραίτα γυναικών πλούσια ντυμένων. Χαρακτηριστικά η κ.Πλάκα εκθείασε πορτραίτο του Λύτρα λέγοντας ότι θα μπορούσε να το έχει ζωγραφίσει ο Μανέ! Στην ίδια ενότητα ανήκουν και τα πορτραίτα των γυναικών των ζωγράφων, μια σειρά απολαυστικών έργων καθώς ο θεατής μπορεί να θαυμάσει απελευθερωμένη την πινελιά των καλλιτεχνών. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει το στοχαστικό πορτραίτο της Άρτεμις Γύζη,  το μοντέρνο πορτρέτο της συζυγου του Δημήτρη Μπισκίνη, αλλά και της  Μαρίας Χορς (δεξιά), που μοιάζει πολύ με  μοντέρνα γυναίκα,  ζωγράφος και σύζυγος του Νικολάου Λύτρα.

Η έκθεση όμως δεν στέκει μόνο στη γυναίκα ως μοντέλο ή πηγή έμπνευσης φιλοξενούνται έργα όπως της  Θάλλειας Φλωρά Καραβία με την ηθοποιό Κυβέλη (αριστερά) το οποίο λέγεται ότι θαύμαζε πολύ ο Τέτσης για  τη γεμάτη  παλμό ζωγραφική του.

Τον ίδιο δυναμισμό εκπέμπουν και τα έργα του κοσμικογράφου Παύλου Μαθιόπουλου, μια γυναικεία φιγούρα ντυμένη αλά τσάρλιστον, ένα ιδεόγραμμα της κομψότητας  όπως και το υπέροχο έργο «Η κυρία με το σκυλάκι», την ζαχαρένια ροζ οπτασία,  ίσως το μεγαλύτερο έργο με παστέλ στην ιστορία της ζωγραφικής σύμφωνα με την κ.Πλάκα.

Σε αυτό τον όροφο δεσπόζει το έργο του Ιακωβίδη (αριστερά), το οποίο συνδυάζει την γυναικεία μορφή, τη νεκρή φύση, τις ανθογραφίες, αλλά δεν αποπνέει την ίδια αίσθηση της αλήθειας όπως σημείωσε η κ.Πλάκα. Μάλιστα υπενθύμισε ένα από τα πρώτα έργα του Ν.Καζαντζάκη «Όφις και Κρίνο»  στο οποίο η νεαρά ηρωίδα πεθαίνει από τα αναθυμιάσεις των λουλουδιών, έργο από το οποίο πιθανότατα να εμπνευστηκε ο καλλιτέχνης.

Στο σύμπαν του Παρθένη ακολουθούν τα έργα του Παύλου Ροδοκανάκη (Αρμονία , δεξιά) και της Αμαλίας Παπά με πολλές σεζανικές δομικές γραμμές τους. Επίσης θαυμάσαμε κάποια ρεαλιστικά πορτραίτα της γενιάς του 30’, όπως αυτό με την αποφασιστική ματιά της Ισαβέλλας Χαρμπούρη, έργο του Απόστολου Γεραλή, αλλά  και την εθαίρια Φρόσω Σκουμπουρδή του Περικλή Βυζάντιου, αλλά το βλέμμα του επισκέπτη κεντρίζουν οι ονειρικές οπτασίες του Γουναρόπολου, οι μετακυβιστικές φόρμες του Χατζηκυριάκου-Γκίκα και ο εξπρεσιονισμός του Μπουζιάνη.

Στη τελευταία αίθουσα φιλοξενείται η πιο σύγχρονη γενιά ελλήνων καλλιτεχνών μια σειρά από πορτραίτα που κάποια ακολουθούν τις επιταγές  του αναγεννησιακού Alberti  για τα «αληθινα πορτραίτα που κάνουν τον απόντα παρόντα» και κάποια άλλα που περισσότερο αποτυπώνουν τα εσώψυχα του καλλιτέχνη. Έτσι θαυμάζουνμε έργα του Φασιανού, του Καρρά, το φωτορεαλιστικό έργο του Αχιλλέα Δρούγκα (δεξιά).  

Μεταξύ των εκθεμάτων και ένα έργο του καθηγητή της ΑΣΚΤ  Μιχάλη Μανουσάκη, ο οποίος μας μίλησε κατά την ξενάγηση για το εγχείρημα του να χρησιμοποιεί ξύλινες επιφάνειες  και εμπνεόμενος από την χαρακτική στο εν λόγω έργο , η γυναικεία φιγούρα δεν είναι ζωγραφισμένη αλλά είναι το ίδιο το σώμα- ξύλο που αποδίδει το σώμα της γυναίκας, ενώ το φως στο έργο δίνεται μέσα από τα χρώματα.

Επόμενες ξεναγήσεις:

– Τρίτη 4 Δεκεμβρίου, στις 12.00 μ.μ.

– Τρίτη 11 Δεκεμβρίου, στις 12.00 μ.μ.

– Τρίτη 18 Δεκεμβρίου, στις 12.00 μ.μ.

Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας και ο αριθμός των ατόμων θα περιοριστεί στα 35 ανα ξενάγηση.

Οι συμμετέχοντες στην ξενάγηση θα πρέπει να είναι στον χώρο 15 λεπτά νωρίτερα, διαφορετικά η κράτησή τους θα ακυρωθεί και η θέση θα καλυφθεί.

Για κρατήσεις καλέστε στο 210-3611206