Αναπόσπαστο μέρος του Ελληνισμού, η μαρτυρική Κύπρος έχει να επιδείξει
πολλές σωζόμενες αρχαίες πόλεις. Μια εξ αυτών είναι το Κούριον, που υπήρξε από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της
Μεγαλονήσου κατά την αρχαιότητα.
Ο λόφος του Κουρίου, πάνω στον οποίο αναπτύχθηκε η αρχαία
πόλη, βρίσκεται 4 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού Επισκοπή της επαρχίας Λεμεσού. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα του
χώρου ανάγονται στον 8ο αιώνα π.Χ. και σχετίζονται με τη λατρεία του Απόλλωνα
Υλάτη, δηλαδή του Απόλλωνα των δασών.
Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου
Αρχαιολογικός χώρος - ιερό Απόλλωνα
Το Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη
αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ιερά της αρχαίας Κύπρου. Ο μερικώς
αναστηλωμένος ναός που δεσπόζει της περιοχής κτίστηκε σε δύο οικοδομικές
φάσεις: Κατά την ύστερη Κλασική ή την
πρώιμη Ελληνιστική περίοδο και κατά τη Ρωμαϊκή.
Πρόκειται για ένα μικρό πρόστυλο, τετράστυλο ναό με αρράβδωτους κίονες απλοποιημένου κορινθιακού ρυθμού και εδραζόμενο σε
βαθμιδωτό κρηπίδωμα.
Το ιερό περικλείεται από περίβολο και η είσοδος κατά την αρχαιότητα γινόταν
είτε από την Πύλη του Κουρίου είτε από την Πύλη της Πάφου. Οι επισκέπτες
ακολουθούσαν την Ιερά Οδό, με κατεύθυνση από Νότο προς Βορρά, και οδηγούνταν
στο ναό του Απόλλωνα.
Το αρχαίο ιερό, που καταστράφηκε το 365 μ.Χ. λόγω σεισμού, ήταν πανομοιότυπο
με τα ιερά του Απόλλωνα στην Επίδαυρο και γενικότερα στην Αργολίδα. Μέχρι
σήμερα σώζεται επιγραφή με το όνομα του αρχαίου θεού (5ος-4ος αιώνας π.Χ).
Θέατρο
Το αρχαίο θέατρο είναι κτισμένο στο νότιο άκρο του λόφου. Κτίστηκε αρχικά
το 2ο αιώνα π.Χ., ενώ κατά το 2ο αι. μ.Χ. επεκτάθηκε και πήρε τη σημερινή του
μορφή.
Στο κοίλο του θεάτρου βρίσκονταν οι κερκίδες, που χωρούσαν
3.500 θεατές. Το οικοδόμημα της σκηνής, που υψωνόταν πίσω από το προσκήνιο όπου
γίνονταν οι παραστάσεις, έφρασσε την ημικυκλική ορχήστρα προς την πλευρά της
θάλασσας.
Γύρω στα τέλη του 2ου-αρχές 3ου αι. έγιναν κάποιες μετατροπές, όπως η
τοποθέτηση μεταλλικού κιγκλιδώματος, για να μπορεί να δέχεται ένα δημοφιλές
θέαμα της ρωμαικής εποχής, τις θηριομαχίες.
Σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια της
σκηνής. Μετά την αναστήλωσή του, το θέατρο χρησιμοποιείται για πολιτιστικές
εκδηλώσεις.
Ρωμαϊκή Αγορά
Στη σημερινή της μορφή είναι κτίσμα των αρχών του 3ου αιώνα μ.Χ., με
προσθήκες της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Σε κεντρικό σημείο της αγοράς
προϋπήρχε ένα τεράστιο κτήριο, το οποίο ήταν σε χρήση από το τέλος του 4ου αι.
π.Χ. μέχρι το τέλος της ελληνιστικής περιόδου. Η ρωμαϊκή αγορά περιβαλλόταν στις δύο της πλευρές από στοές με
κίονες. Στο βορειοδυτικό της τμήμα ενσωματώθηκε ένα επιβλητικό σύνολο
κτισμάτων, το οποίο περιλαμβάνει συγκροτήματα λουτρών και ένα νυμφαίο.
Στάδιο
Το στάδιο βρίσκεται στα ανατολικά του ιερού του Απόλλωνα Υλάτη. Κτίστηκε το 2ο αι. μ.Χ. και παρέμεινε σε χρήση
μέχρι το τέλος του 5ου αιώνα. Έχει πεταλόσχημη κάτοψη και τρεις εισόδους. Μέρος
των καθισμάτων έχει αναστηλωθεί για να μπορεί ο επισκέπτης να διακρίνει ότι
υπήρχαν 7 σειρές καθισμάτων, πάνω από το επίπεδο του στίβου. Το στάδιο έχει
χωρητικότητα 6.000 περίπου θεατών.
Οικία των Μονομάχων
Η ρωμαϊκή οικία, που χρονολογείται στον 3ο αι. μ.Χ., έχει μια κεντρική αυλή
που περιβάλλεται από στοές και δωμάτια διαφόρων χρήσεων. Το κτήριο αυτό
καταστράφηκε από τους σεισμούς που έπληξαν το Κούριο κατά τον 4ο αι. μ.Χ.. Η
οικία πήρε το όνομά της από τις ψηφιδωτές
παραστάσεις μονομάχων που κοσμούσαν την κεντρική αυλή.
Σήμερα σώζονται δύο παραστάσεις. Η πρώτη απεικονίζει εξάσκηση μονομάχων,
ενώ η δεύτερη φαίνεται ότι απεικονίζει αγώνα. Η άοπλη μορφή με την πλούσια
πολιτική περιβολή που εικονίζεται στο κέντρο είναι ο διαιτητής της μονομαχίας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι και στις δύο παραστάσεις
σώζονται τα ονόματα των πρωταγωνιστών.
Οικία του Αχιλλέα
Σήμερα σώζεται μόνο μέρος της οικίας, στο νοτιοδυτικό τμήμα του λόφου,
δίπλα από τον παλαιό δρόμο Λεμεσού-Πάφου. Πρόκειται για μια ρωμαϊκή οικία του
4ου αι. μ.Χ. με κεντρική περίστυλη αυλή. Πολλά από τα δωμάτια της κοσμούνταν με ψηφιδωτά δάπεδα. Το πιο ενδιαφέρον
από αυτά είναι το ψηφιδωτό που απεικονίζει τη σκηνή που ο Αχιλλέας αποκαλύπτει
την ταυτότητά του στον Οδυσσέα, ο οποίος είναι μεταμφιεσμένος σε έμπορο, στην
αυλή του βασιλιά της Σκύρου, Λυκομήδη.
Οικία του Ευστολίου
Πρόκειται για μνημειακή οικία, που
χρονολογείται στα τέλη του 4ου- αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ. Αποτελείται από πολλά
δωμάτια, τα οποία συγκεντρώνονται γύρω από δύο εσωτερικές αυλές, και ένα
σύμπλεγμα λουτρών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ψηφιδωτά δάπεδα που
καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου. Μέσα από τις επιγραφές αποκαλύπτεται
το όνομα του ιδιοκτήτη της οικίας, του
Ευστολίου, καθώς και η χριστιανική του ταυτότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι
στις επιγραφές αναφέρεται και ο Απόλλωνας, ο παλαιότερος προστάτης του Κουρίου.
Το κτήριο αυτό φαίνεται ότι είχε κτιστεί αρχικά ως ανακτορική οικία, η οποία
μετατράπηκε σε ένα είδος λέσχης.
Επισκοπική Παλαιοχριστιανική Βασιλική
Νότια της Αγοράς βρίσκονται τα κατάλοιπα
μιας τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Πρόκειται για τον επισκοπικό ναό του Κουρίου. Κτίστηκε στις αρχές
του 5ου αι. μ.Χ., ενώ τον 6ο αι. έγιναν κάποιες μετατροπές και τοποθετήθηκαν
καινούργια δάπεδα με ψηφιδωτά και μαρμαροθέτημα.
Στο δυτικό της μέρος η βασιλική επικοινωνούσε, μέσω του νάρθηκα, με σύνθετο
οικοδόμημα που περιλάμβανε το διακονικό, όπου τοποθετούνταν οι προσφορές των
πιστών, και ενδεχομένως την οικία του επισκόπου, το επισκοπείο. Στα βόρεια της
βασιλικής υπήρχε το αίθριο και το βαπτιστήριο.
Η βασιλική του Κουρίου καταστράφηκε γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα κατά τις
επιδρομές των Αράβων στη Κύπρο.
Παράλια Βασιλική
Η εν λόγω βασιλική βρίσκεται στην παραλία, στους πρόποδες της Ακρόπολης του Κουρίου. Πρόκειται για
τρίκλιτη βασιλική των αρχών του 6ου αι. μ.Χ. με περίστωο αίθριο. Τα δάπεδά της
κοσμούν πολύχρωμα ψηφιδωτά με γεωμετρικά μοτίβα, ενώ κατά την ανασκαφή της
διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν και εντοίχια ψηφιδωτά.
Μετά την καταστροφή της κατά τον 7ο αιώνα, με τις επιδρομές των Αράβων, η
βασιλική σκεπάστηκε γρήγορα από την άμμο και ξεχάστηκε. Έτσι σώθηκαν όλα σχεδόν
τα αρχιτεκτονικά της μέλη που ήταν καμωμένα από μάρμαρο. Λόγω της θέσης της,
εικάζεται ότι η βασιλική αυτή συνδεόταν ενδεχομένως με το λιμάνι του Κουρίου.
Ιστορία της πόλης
Το Κούριον ήταν αρχαία πόλη στα νοτιοδυτικά παράλια της Κύπρου. Ο ιστορικός Ηρόδοτος και ο γεωγράφος Στράβων αναφέρουν ότι ήταν ένα από τα πιο πλούσια και δυνατά
βασίλεια της Κύπρου.
Σύμφωνα με τον οικιστικό μύθο που παραδίδει ο Ηρόδοτος, το Κούριον ιδρύθηκε
από Αχαιούς που ήρθαν από το Άργος της Πελοποννήσου. Τα αρχαιολογικά ευρήματα
από το γειτονικό λόφο της Παμπούλας, τοποθετούν την έλευση των Αχαιών στην
περιοχή κατά τον 12ο αιώνα π.Χ..
Σύμφωνα με την μυθολογία, οικιστής του Κουρίου ήταν ο Κουριεύς γιος του
Κινύρα.
Πηγές
Κούριον (ιστοσελίδα Τμήματος Αρχαιοτήτων Κυπριακής Δημοκρατίας)
Το Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη, Δήμος Λεμεσού, Κούριο
Στράβων, Γεωγραφικά (βιβλίο ΙΔ), κεφάλαιον 6, σημ. 3
«Ιερό του Απόλλωνα Υλάτη», VisitCyprus.com.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου