Διοικητικό κέντρο και κύριο σημείο αναφοράς της Θεσσαλονίκης, για περίπου τρεις αιώνες, υπήρξε η Ρωμαϊκή Αγορά, που κατασκευάστηκε κατά το τέλος του 2ου αιώνα και τις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. Η εν λόγω Αγορά, που δεσπόζει ακόμα και σήμερα στο κέντρο της μακεδονικής πρωτεύουσας, κτίστηκε έχοντας ως αρχέτυπο το κέντρο της αρχαίας Ρώμης. Την ίδια εποχή διαμορφώθηκαν πανομοιότυπες αγορές σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο το συγκρότημα της Ρωμαϊκής Αγοράς υπέστη αλλαγές, διατήρησε όμως τη θέση του ως κοινωνικό κέντρο της αρχαίας πόλης.
Αρχαιολογικός χώρος
Ο χώρος της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν καλυμμένος μέχρι το 1966
οπότε πραγματοποιήθηκαν εκσκαφές με σκοπό την ανέγερση του Δικαστικού Μεγάρου
της πόλης. Ενώ οι ανασκαφές είχαν ξεκινήσει, ανακαλύφθηκαν στο χώρο αυτό τα
πρώτα ευρήματα μεγάλης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας. Ο έφορος αρχαιοτήτων
Φώτης Πέτσας με την αναστήλωση του μοναδικού μονόλιθου μαρμάρινου κίονα με
κιονόκρανο, που βρέθηκε ακέραιος, κατάφερε να ματαιωθούν τα σχέδια για την
ανέγερση οποιουδήποτε κτιρίου στην περιοχή.
Σήμερα στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς λειτουργεί μουσείο,
του οποίου η είσοδος γίνεται από την Κρυπτή Στοά. Εξάλλου, στο Ωδείο
πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Ευρήματα
Κύριο χαρακτηριστικό των πόλεων κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο
ήταν η ύπαρξη δύο λεωφόρων, μιας με διεύθυνση από βορρά προς νότο και μιας από
ανατολή προς δύση. Στη Ρωμαϊκή Θεσσαλονίκη, οι κύριοι οδικοί άξονες ήταν η Via Regia (σημερινή οδός Εγνατία), που ξεκινούσε από την Πύλη του
Βαρδαρίου και κατέληγε στην Κασσανδρεωτική Πύλη του ανατολικού άκρου της πόλης,
και μία οδός κάθετη προς την Εγνατία που πιθανώς διέσχιζε την πόλη από τη
θάλασσα. Στο σταυροδρόμι αυτών των οδών βρισκόταν η Ρωμαϊκή Αγορά.
Όταν λειτουργούσε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, η Αγορά
αποτελούνταν από δύο πλατείες, αυτή που έχει ανασκαφεί και περιλαμβάνει την
Κρυπτή Στοά, το Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς και το Ωδείο και αυτή που στα
βυζαντινά χρόνια λειτουργούσε ως ανοιχτή πλατεία χωρίς στοές και παραμένει κάτω
από το ανώτερο τμήμα της Πλατείας Αριστοτέλους χωρίς να έχει ερευνηθεί.
Σύμφωνα με τα τμήματα της Ρωμαϊκής Αγοράς που έχουν αποκαλυφθεί, αποτελούνταν από μία μεγάλη ορθογώνια πλατεία με ίχνη μαρμάρινων πλακοστρώσεων στο βορειοδυτικό τμήμα της, ένα Ωδείο-βουλευτήριο με διαμορφωμένες κτιστές κερκίδες και σκηνή στο ανατολικό τμήμα της και το ισόγειο τμήμα πολυώροφης στοάς (cryptoporticus-Κρυπτή Στοά) στο νότιο τμήμα της. Ακόμα στη νοτιοανατολική γωνία του χώρου έχει αποκαλυφθεί ένα τμήμα λουτρικού συγκροτήματος (βαλανείο) που περιλαμβάνει ένα πυριατήριο (κυκλική αίθουσα εφίδρωσης) με εικοσιπέντε λουτήρες.
Στα ευρήματα περιλαμβάνονται ψηφιδωτά δάπεδα, τμήμα
λιθόστρωτου δρόμου, αγωγοί και οχετοί αποχέτευσης, καθώς και αργυρά νομίσματα
και λίθινα και μαρμάρινα γλυπτά.
Στοά
Η μεγαλοπρεπής αρχαία στοά των ειδώλων (Las Incantadas-Οι μαγεμένες) υπήρχε στο ύψος περίπου της
σημερινής Εγνατίας και ήταν μέρος του συγκροτήματος της Ρωμαϊκής Αγοράς. Από τη
στοά αυτή μάλιστα πραγματοποιούνταν η είσοδος στην Αγορά. Ανάγλυφες παραστάσεις
οκτώ μυθικών προσώπων στόλιζαν τη στοά. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της
Τουρκοκρατίας τα ερείπια της στοάς βρίσκονταν στην αυλή ενός Εβραϊκού σπιτιού.
Το 1864, μετά από εντολή της Οθωμανικής κυβέρνησης, τα γλυπτά μεταφέρθηκαν στο
Μουσείο του Λούβρου από το Γάλλο E.
Miller. Εκεί βρίσκονται μέχρι σήμερα.
Μία από τις αλλαγές της αγοράς κατά τα Παλαιοχριστιανικά χρόνια ήταν η μετατροπή της Κρυπτής Στοάς σε μεγάλη δεξαμενή ύδρευσης, όπως επίσης και η ίδρυση ενός ιαματικού «αγιάσματος» σε τμήμα της ίδιας στοάς. Εκεί αποκαλύφθηκε μία παλαιοχριστιανική τοιχογραφία μεγάλης σημασίας.
Πηγές
Ιστορία της Θεσσαλονίκης, Απόστολος Παπαγιαννόπουλος,
Εκδόσεις ΡΕΚΟΣ, Θεσσαλονίκη 1985
Θεσσαλονίκης Εγκόλπιον, Χρίστος Ζαφείρης, Εκδόσεις
ΕΞΑΝΤΑΣ, 1997
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου