Φοράει κάπα, πετά στον ουρανό, λιώνει μέταλλα με το βλέμμα και δέχεται σφαίρες στο στήθος σαν να είναι απλώς σκόνη. Ο Superman δεν σώζει απλώς τον κόσμο — τον ορίζει. Κάθε του εμφάνιση συνοδεύεται από μουσική επικής λύτρωσης και κοντινά πλάνα που τον θεοποιούν. Κι όμως, όσο πιο ψηλά πετά, τόσο πιο πολύ απομακρύνεται από εμάς. Ο θεατής μένει με ένα φαντασμαγορικό θέαμα και μια παγερή αίσθηση; Μμμμ.όχι πλήξη από την κοινοτυπία.
Τα μπουνίδια ως μονοδιάστατη αφήγηση
Η ιστορία αρχίζει με τον Superman να εμποδίζει τη χώρα Boravia (φανταστική, με ανατολικοευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, που παραπέμπει άραγε;) από το να εισβάλει στη γειτονική Jarhanpur, μια φτωχή και ανυπεράσπιστη χώρα. Η Boravia παρουσιάζεται ως στρατιωτικά υπερδύναμη με υποστήριξη από τις ΗΠΑ, ενώ η Jarhanpur έχει ελάχιστα μέσα άμυνας. Ο πρωταγωνιστής μοιάζει με γλυκανάλατο /φλώρο που ευαγγελίζεται ότι ήρθε για να υπερασπιστεί το καλό της ανθρωπότητας, ως αυτόκλητος Μεσσίας αλλάμε καθόλου φιλειρηνιστικές μεθόδους.
Στις ταινίες υπερηρώων, η σύγκρουση συχνά καταλήγει σε σκηνές ανεξέλεγκτης βίας, με το νόημα να χάνεται πίσω από γροθιές και εκρήξεις. Το μπουνίδι υποκαθιστά τον διάλογο, την αμφισβήτηση, την ηθική πάλη.
Η λύση είναι απλή και προεπιλεγμένη: ο “καλός” νικάει γιατί είναι πιο δυνατός — όχι γιατί είναι πιο δίκαιος ή πιο σκεπτόμενος.
Η “τσάμπα μαγκιά” του υπερήρωα
Ο Superman δεν διακινδυνεύει πραγματικά τίποτα. Μπορεί να τις τρώει αλλά είναι σχεδόν άφθαρτος, σχεδόν θεός. Η μαγκιά του δεν πηγάζει από επιλογή αλλά από ανωτερότητα. Δεν αμφισβητείται, δεν αλλάζει — επιβάλλεται.
Αυτό δεν είναι ηρωισμός. Είναι μια χολιγουντιανή επιβεβαίωση της ισχύος ως ταυτότητας.
Ο εθισμός στη βία ως μέσο λύσης
Το κοινό έχει εκπαιδευτεί να αποζητά κλιμάκωση, ένταση, καταστροφή. Όσο μεγαλύτερη η έκρηξη, τόσο “καλύτερη” η ταινία. Η βία γίνεται λύση, θέαμα, απενοχοποιημένη πράξη.
Η ηθική του υπερήρωα δεν εδράζεται στον διάλογο ή την κατανόηση, αλλά στη δια της ισχύος εξάλειψη του αντιπάλου. Ένα αφήγημα που επαναλαμβάνεται επικίνδυνα.
Η γεωπολιτική προπαγάνδα των υπερηρώων
Ο Superman εκπροσωπεί συχνά την Αμερική — και την υπεροπτική της αντίληψη για το τι σημαίνει σωτηρία. Οι ταινίες υπερηρώων αναπαράγουν το δίπολο “καλός-κακός”, συχνά με γεωπολιτική φόρτιση: ο εχθρός έχει ξενική προφορά, σκοτεινά κίνητρα, είναι από αλλού.
Ποιος καθορίζει ποιος αξίζει να σωθεί; Και γιατί η σωτηρία μοιάζει πάντα με βομβαρδισμό; Πολλοί βλέπουν την Boravia ως παραλληλισμό με το Ισραήλ και την Jarhanpur ως Παλαιστίνη, λόγω της δυναμικής της σύγκρουσης και της απεικόνισης τν χαρακτήρων. Άλλοι θεωρούν ότι η Boravia παραπέμπει σε Ρωσία, λόγω της γλώσσας και της αισθητικής της χώρας.
Όχι τυχαίαα πιστείω ότι ο Lex Luthor, ο κακός της ταινίας, παρουσιάζεται ως ολιγάρχης που εξοπλίζει την Boravia, κάτι που θυμίζει τον ρόλο των εξωτερικών δυνάμεων σε σύγχρονες συγκρούσεις. Κάποιοι υποστηρίζουν πάλι ότι η ταινία καυτηριάζει την υποκρισία της διεθνούς πολιτικής, εκεί που οι ισχυροί επεμβαίνουν, ενώ αγνοούν τις δικές τους ευθύνες. Το θέμα είναι το κάνει με αντικειμενική ματιά ή επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά τα εγχώρια και διεθνήκλισέ;
Η πλήξη δεν έρχεται επειδή βλέπουμε τον Superman άλλη μια φορά. Έρχεται γιατί βλέπουμε το ίδιο αφήγημα, με την ίδια επίφαση ηρωισμού, βασισμένο στην ίδια βία και την ίδια ανάγκη κυριαρχίας.
Σε μια εποχή αδικίας , διεθνών ανισορροπιών και πολεμικών εγκλημάτων ίσως ο ήρωας που έχουμε ανάγκη να είναι εκείνος που επιλέγει να ακούσει αντί να χτυπήσει. Να σκεφτεί αντί να επιτεθεί. Να αμφισβητήσει αντί να εκτελέσει. Αυτός ο ήρωας μπορεί να μην πετάει. Αλλά είναι πολύ πιο ανθρώπινος — και πολύ πιο αναγκαίος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου