Ποιος είναι ο καλύτερα διατηρημένος δωρικός ναός μετά από τον Παρθενώνα;

Άκρως εντυπωσιακό αρχαίο ελληνικό ιερό αποτελεί ο Ναός της Ομόνοιας, που μαζί με τον Παρθενώνα κατέχει εξέχουσα θέση μεταξύ των πιο καλοδιατηρημένων δωρικών ναών. Το εν λόγω αριστούργημα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού βρίσκεται στην περίφημη Κοιλάδα των Ναών του Ακράγαντα, στη νότια ακτή της Σικελίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ακράγας (σήμερα ονομάζεται Ακριτζέντο) υπήρξε μια από τις ανθηρές αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας.       

 

Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου

 

 

Χαρακτηριστικά του ναού

 

Ο μεγαλύτερος και καλύτερα διατηρημένος δωρικός ναός της Σικελίας κτίστηκε την περίοδο 440-430 π.Χ. Η καλοδιατηρημένη περίσταση των 6 Χ 13 κιόνων στηρίζεται επάνω σε ένα κρηπίδωμα τεσσάρων βαθμίδων, το οποίο έχει διαστάσεις 39,42 Χ 16,92 μ. και 8,93 μ. ύψος. Οι κίονες, ύψους 6 μ., έχουν 20 αυλακώσεις και ένταση (λεπτότεροι στην κορυφή και πιο κυρτοί περίπου στη μέση), αποδίδοντας έτσι πιο αρμονικό αισθητικό αποτέλεσμα. Το ιερό διαθέτει επίσης πρόναο εν παραστάσει και οπισθόναο εν παραστάσει.

  Όπως και ο γειτονικός ναός της Ήρας, ο  Ναός της Ομόνοιας κατασκευάστηκε σε συμπαγή βάση, που σχεδιάστηκε για να διορθώσει την ανομοιομορφία του βραχώδους εδάφους. Εκεί κοντά βρέθηκε μία επιγραφή, που αναφέρεται στην Concordia (Ομόνοια) και γι' αυτό ο ναός ονομάστηκε συμβατικά της Ομόνοιας, αν και η επιγραφή δεν συνδέεται με τον πανέμορφο ναό.

 

Μετατροπή του μνημείου σε χριστιανική εκκλησία

 

Είναι άγνωστο αν ο Ναός της Ομόνοιας ήταν ακόμη σε λειτουργία ως τον 4ο-5ο μΧ αιώνα., όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υιοθέτησε επισήμως τον Χριστιανισμό. Ο ναός μετατράπηκε σε χριστιανική βασιλική τον 6ο αι., αφιερωμένος στους Αγίους αποστόλους Πέτρο και Παύλο, από τον Άγιο Γρηγόριο ντε λε Ράπε επίσκοπο του Ακράγαντα. Έτσι επιβίωσε της καταστροφής των τόπων λατρείας που είχαν οι εθνικοί. Τότε στο κενό μεταξύ των κιόνων κτίστηκε τοίχος, κάτι που άλλαξε την αρχική μορφή του. Η διαίρεση σε σηκό και οπισθόδομο καταστράφηκε και οι τοίχοι του σηκού κόπηκαν, ώστε να σχηματιστούν αψίδες.

 

 

 

Αποκατάσταση του ναού

 

Στα τέλη του 18ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1785, έγινε αποκατάσταση του μνημείου και οι αρχιτεκτονικές επεμβάσεις, που είχαν γίνει κατά την πρώτη χριστιανική περίοδο, αφαιρέθηκαν: ο Γαβριήλ Λαντσιλλόττο Καστέλο, πρίγκιπας της Τορρεμούτσα, μετέφερε τον χριστιανικό βωμό κάπου αλλού και το 1788 άρχισε η αποκατάσταση του κλασικού δωρικού κτιρίου. Έτσι ο Ναός της Ομόνοιας γίνεται ο καλύτερα σωζόμενος δωρικός ναός, μετά βεβαίως από τον Παρθενώνα.

 

Η αποικία του Ακράγαντα

 

Η αρχαία ελληνική πόλη Ακράγας, την οποία ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Πίνδαρος αποκάλεσε ως "την πιο όμορφη πόλη που κατοικήθηκε από ανθρώπους", ιδρύθηκε από αποίκους προερχόμενους από την Γέλα και την Ρόδο, το 580 π.Χ.

Ο οικισμός βρίσκεται όχι πολύ μακριά από την ακτή, προστατευμένος από γειτονικούς λόφους και κοντά στους ποταμούς Ακράγας και Ύψας. Το λιμάνι (εμπόριον) της αρχαίας πόλης βρίσκεται στο στόμιο των δύο ποταμών, όπου σήμερα υπάρχει το ιταλικό ψαροχώρι Σαν Λεόνε. 

Ανάμεσα στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. και το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., ο Ακράγας γνώριζε άνθηση, ιδίως στον τομέα των κατασκευών. Η πλειονότητα των αρχαίων κτισμάτων που είναι ορατά σήμερα, καθώς και ένα τείχος μήκους 12 χιλιομέτρων, με εννέα πύλες, κατασκευάστηκαν εκείνη την περίοδο. 

Από τα τυραννικά καθεστώτα του Φάλαρι και του Θέρωνος μέχρι την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον φιλόσοφο Εμπεδοκλή, ο Ακράγας εξελίχθηκε από μια μικρή αποικία σε μεγάλη πόλη - κράτος, με πληθυσμό που ξεπερνούσε τους 200.000 κατοίκους. 

 

 

 

Πηγές

 

https://www.parcovalledeitempli.it/en/il-parco-archeologico

 

Ring Trudy Salkin, Robert M. Boda, Sharon La, "International Dictionary of Historic Places: Southern Europe", 1994

 

Royal Institution of Great Britain. Quarterly Journal of Science, Literature, and the Arts. James Eastburn, 1828