Τέχνη και Μαθηματικά: μια έκθεση και για μη μαθηματικά μυαλά

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Ένα κοχύλι, μια σκάλα ή ένας λαβύρινθος...προσπαθούσα να μαντέψω κοιτάζοντας ένα έργο του V.Vasalery που εκτίθεται στο Μουσείο Ηρακλειδών. Κάτι με μαγνήτισε. Ένιωσα να βυθίζομαι σε όνειρο κοιτάζοντας όλα αυτά τα έργα-οφθαλμαπάτες στην έκθεση "ΤΕΧΝΗ & ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ: από την αισθητική της Τέχνης στη λογική των Μαθηματικών" . Ο δημιουργός πάντρεψε την Τέχνη με τα Μαθηματικά. Δεν πρόκειται όμως για ξαφνικό “προξενιό". Τα μαθηματικά ποτέ δεν ήταν ξένα στην Τέχνη εάν σκεφτούμε την γεωμετρική Τέχνη με τα επαναλαμβανόμενα γεωμετρικά σχήματα, τον Χρυσό αιώνα με την μελέτη των αναλογιών, αλλά ακόμη κaι την μοντέρνα Τέχνη όταν Paul Cezanne αρχίζει να επεξεργάζεται την φύση ως σφαίρα ή κύβο ή κύλινδρο κ.α. Και ας μην αναφερθούμε στους Κυβιστές...

Από αυτό το φλερτ ανά του αιώνες, ο Vasalery έδωσε μια υποκειμενική εκδοχή στην γεωμετρική αφαίρεση, επηρεασμένος από το Bauhaus και τον κονστρουκτιβισμό. Αυτό το διαπίστωσα αναστοχαζόμενη μπροστά στα έργα “anoxometrie”που παίζει με ένα πορτραίτο μέσα σε ένα κύβο αλλά και τα έργα που τιμούν το Ευκλείδη.
Ο δημιουργός καλεί τους θεατές να εμπλακούν με το έργο, χρησιμοποιώντας το “εικαστικό ψηφίο”, μια γεωμετρική μονάδα μέσα σε ένα σχήμα και τελικά μια οφθαλμαπάτη. Το “πλαστό αλφάβητο”έχει σκοπό να κάνει προσιτή και κατανοητή τη Τέχνη σε κάθε θεατή. Η διαδικασία  εξηγήθηκε από τους ψυχολόγους της Σχολής Gestalt που υποστήριξαν ότι η ψυχολογική διακύμανση των ερεθισμάτων που δέχονται οι αισθήσεις μας επηρεάζουν την αντίληψή μας. Αυτό εξηγεί γιατί τα ποικίλα ερεθίσματα μας κάνουν να ερμηνεύουμε το οπτικό πεδίο κάθε φορά διαφορετικά.
Κοιτάζοντας το έργο“Φόρος τιμής στο εξάγωνο” ένιωσα ότι ο Victor Vasarely με προκαλούσε να μπω σε ένα παιχνίδι : προσπαθούσα παρατηρώντας όλα αυτά τα σχήματα να κατανοήσω τις αρχές οργάνωσης αυτών των γεωμετρικών μονάδων και να μην πέσω στην παγίδα της οφθαλμαπάτης. Τα σχήματα δείχνουν να θέλουν να επιτεθούν στην όρασή μου καθώς φαίνονται να διαστέλλονται και να συστέλλονται, ενώ προσπαθούσα να πείσω τον εγκέφαλο μου ότι όλα αυτά είναι μια οπτική απάτη. Σίγουρα το παιχνίδι αυτό είναι πολύ γοητευτικό καθώς ο δημιουργός  μυεί όχι μόνο σε ένα κόσμο μαθηματικής λογικής αλλά και σε ένα σύμπαν αναπαράστασης των κοσμικών δομών και των αστερισμών.