Στη γαλήνια σιγή του Δανακού Νάξου,ένας ναός αιώνων ανοίγει ξανά τις πύλες του στους ανθρώπους και στην Ιστορία. Ο Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, εικονομαχικό μνημείο μοναδικής σημασίας για την βυζαντινή τέχνη και αρχιτεκτονική, αναστήθηκε κυριολεκτικά μέσα από τσιμέντα και σκιές λήθης. Το έργο αποκατάστασης του ναού — που πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με τη συνδρομή της ενορίας Ζωοδόχου Πηγής Δανακού — αποτελεί υπόδειγμα πολιτιστικής φροντίδας και αρχαιολογικής ευαισθησίας.
Τα θυρανοίξια του μνημείου θα τελεστούν από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Παροναξίας κ. Καλλίνικο τη Δευτέρα 21 Ιουλίου 2025, ώρα 19:30.
Ιστορικό και αρχιτεκτονικό προφίλ του ναού
Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Ιωάννη ανάγεται στη περίοδο της Εικονομαχίας (726–787, 814–842), και φέρει σπάνια χαρακτηριστικά δίκλιτου καμαροσκέπαστου αρχιτεκτονικού τύπου. Η αρχική μορφή είχε αλλοιωθεί σημαντικά από μεταγενέστερες επεμβάσεις με σκυρόδεμα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στον περιβάλλοντα χώρο.
Εργασίες αποκατάστασης και αποκαλύψεις
Οι εργασίες περιελάμβαναν καθαίρεση των τσιμεντένιων επιστρώσεων, αποκάλυψη παλαιών αρχιτεκτονικών στοιχείων, νέα αρμολογήματα με συμβατά υλικά, και επικάλυψη των θόλων με ντόπια λίθινα πλακίδια. Στο εσωτερικό, αφαιρέθηκε το σύγχρονο τέμπλο και αναδείχθηκε το αρχικό κτιστό σύνθρονο με επισκοπικό θρόνο.
Κατά την ανασκαφική διερεύνηση αποκαλύφθηκαν τρεις κτιστοί τάφοι, μερικώς λαξευμένοι στον βράχο, που περιείχαν σκελετικά κατάλοιπα και θραύσματα με εγχάρακτη επιγραφή ΙC XC NIKA και αστέρι του Δαβίδ. Το δάπεδο ανακατασκευάστηκε με ενσωμάτωση των παλαιών πλακών και νέα υποδαπέδια ηλεκτρολογική εγκατάσταση.
Τοιχογραφικός διάκοσμος και αφιερωματικές επιγραφές
Στον ανατολικό τοίχο διατηρείται στρώμα ανεικονικής διακόσμησης, εκεί που δεσπόζει μεγάλος διάλιθος σταυρός μέσα σε κυκλική δόξα, φολιδωτός κάμπος και γεωμετρικά-φυτικά μοτίβα. Εντοπίστηκαν επίσης θωράκια με σταυρό μέσα σε ρόμβο και αφιερωματική επιγραφή του οικονόμου Αγαπητού.
Στον βόρειο τοίχο εντοπίστηκε νεότερο στρώμα τοιχογραφίας, με σπαράγματα από σκηνή Δέησης, τον Χριστό ένθρονο, και μορφή ιεράρχη, χρονολογούμενα στην ύστερη βυζαντινή περίοδο.
Διαμόρφωση αύλειου χώρου και ανάδειξη του μνημείου
Μετά την απομάκρυνση νεότερων τάφων, διαμορφώθηκε και πλακοστρώθηκε ο εξωτερικός χώρος του ναού. Η επέμβαση επέτρεψε την εύκολη περιήγηση γύρω από το μνημείο και ανέδειξε τη θέασή του από διαφορετικούς οπτικούς άξονες, διαχωρίζοντας παράλληλα τον χώρο από το σύγχρονο νεκροταφείο.
Πολιτιστική σημασία και θεσμική υποστήριξη
Το έργο εντάσσεται στο πρόγραμμα αποκατάστασης βυζαντινών ναών της Νάξου που υλοποιεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με εθνικούς πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού και δωρεές της ενορίας Ζωοδόχου Πηγής Δανακού. Με την αποκατάσταση του ναού στον Δανακό, παραδίδεται στο κοινό ένα σπάνιο δείγμα της εικονομαχικής θρησκευτικής αρχιτεκτονικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου