Έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου για τα Άγια Πάθη. Σε ποια μουσεία φιλοξενούνται στην Αθήνα;

Τα πάθη του Χριστού αποδίδονται μοναδικά από τον χρωστήρα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Οι Μανιεριστικές ψηλόλιγνες μορφές, τα έντονα χρώματα και το πάθος που πάλει μέσα από τις συναισθηματικά φορτισμένες συνθέσεις του μας μεταφέρουν τις μεταφυσικές ανησυχίες του καλλιτέχνη αλλά και την βαθιά πνευματικότητα των ημερών. Ίσως το μυστικό του να ήταν ή ένταση της κίνησης-οι περίεργες στάσεις των σωμάτων με τις έντονες συστροφές, η λεγόμενη φιγούρα σερπεντινάτα που είχε εισαγάγει στην τέχνη ο Μιχαήλ Άγγελος. Αυτές οι φιγούρες προσδίδουν το ψυχολογικό βάθος, που χρειαζόμαστε για να διάγουμε αυτό το ιδιαίτερο Πάσχα.

Αυτές τις ημέρες η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου δια μέσου της σελίδας της στο Facebook έχει φροντίσει να μας μυήσει στα έργα του με τα εύληπτα κείμενα της Διευθύντριάς της, κας Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίσαμε μοναδικά έργα που αγγίζουν τις πιο ευαίσθητες χορδές των φιλότεχνων και τα οποία βρίσκονται σε μουσειακούς χώρους στην Αθήνα και ελπίζουμε μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων, να τα ξαναδούμε με μια άλλη ματιά.

Η Ταφή του Χριστού, π.1568-70
Λάδι και αυγοτέμπερα σε ξύλο, 51,5χ43 εκ.,
Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα

Η κ. Λαμπράκη –Πλάκα γράφει χαρακτηριστικά «Η "Ταφή του Χριστού", ένα σημαντικό έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που προστέθηκε το 2000 στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, μας αποκαλύπτει την προσπάθεια του ζωγράφου να κατακτήσει το δυτικό ιδίωμα. Πρόκειται για μια από τις πιο ολοκληρωμένες και πιο μνημειακές συνθέσεις της βενετικής περιόδου του ζωγράφου, παρά το μικρό της μέγεθος. Ζωγραφισμένη σε ξύλο με μεικτή τεχνική (αυγοτέμπερα και λάδι) ανήκει στη μεταβατική του περίοδο και τοποθετείται από τους ειδικούς στο τέλος της δεκαετίας του ’60 (...)».

Πολύ γλαφυρά, η ίδια εξηγεί ότι η «σκηνή της "Ταφής" αναπτύσσεται μπροστά στο σκοτεινό στόμιο ενός σπηλαίου που ανοίγεται στην πλαγιά ενός χαμηλού λόφου. Δυο ανδρικές μορφές με ρωμαλέο σώμα ανακρατούν το ιερό σκήνωμα του Χριστού και ετοιμάζονται να το εναποθέσουν σε μια μαρμάρινη σαρκοφάγο τοποθετημένη πλάγια για να τονιστεί η τρίτη διάσταση του χώρου. Η αριστερή μορφή με την αθλητική ανατομία, που έχει ταυτιστεί με τον Νικόδημο, επαναλαμβάνει μια στάση γνωστή από τον Τιντορέτο, έναν άλλο βενετό ζωγράφο που ο Γκρέκο θαύμαζε απεριόριστα.

Όπως επισήμανε ο José Milicua στην αναλυτική μελέτη που αφιέρωσε στο έργο, η σύνθεση της "Ταφής" συνδυάζει στοιχεία από δυο χαρακτικά με ανάλογο θέμα: την "Αποκαθήλωση" ή "Θρήνο" του Παρμιτζανίνο, ενός καλλιτέχνη που ο Γκρέκο θαύμαζε για τη «λεπτότητα» και τη «χάρη» των μορφών του, και από ένα χαρακτικό του Battista Franco ή Semolei, τον οποίο ο Θεοτοκόπουλος δεν εκτιμούσε ιδιαίτερα. Παρά τις διαφορετικές πηγές του, ο ζωγράφος κατάφερε να δημιουργήσει μια σύνθεση με οργανική ενότητα και με έντονα τονισμένη δραματική ατμόσφαιρα.».

Τζιρόλαμο Φραντσέσκο Μαρία Ματσόλα γνωστός ως Παρμιτζανίνο (1503 - 1540), Αποκαθήλωση, π.1525, χαλκογραφία, Αλμπερτίνα, Βιέννη

Το κεντρικό σύμπλεγμα με τις τρεις γυναικείες μορφές, την λιπόθυμη Παναγία και τις δυο Μαρίες που συγκλίνουν προς το μέρος της, είναι αντλημένο σχεδόν αυτούσιο από το χαρακτικό του Παρμιτζανίνο. Ιδιαίτερα οι δυο εράσμιες νεανικές μορφές έμελλε να αποτελέσουν πρότυπο για ανάλογους γυναικείους τύπους στο μελλοντικό έργο του ζωγράφου. Ένας ώριμος άνδρας αριστερά, που εικάζεται ότι απεικονίζει τον Ιωσήφ τον από Αριμαθαίας, ιδιοκτήτη του τάφου του Χριστού, και η ψηλόκορμη νεανική μορφή του Αγίου Ιωάννη δεξιά, καλυμμένη μ’ έναν εκτυφλωτικό πορτοκαλόχρωμο μανδύα, κλείνουν τη σύνθεση. Οι μορφές σχηματίζουν ένα είδος κόγχης που περιβάλλει το σώμα του Χριστού, σχεδιασμένο με τέλεια ανατομία, που ξαναβρίσκουμε στον Αδάμ του πολυπτύχου της Μόδενα και αργότερα στον Χριστό της Αγίας Τριάδας του Αγίου Δομηνίκου του Παλαιού (Santo Domingo el Antiguo) στο Τολέδο.

Τζιρόλαμο Φραντσέσκο Μαρία Ματσόλα γνωστός ως Παρμιτζανίνο (1503 - 1540), "Η Ταφή του Χριστού", λάδι σε καμβά, Ερμιτάζ

 Ευάριθμα είναι τα κλασικά απολλώνια σώματα που έπλασε ο χρωστήρας του Greco. Η τέλεια ανατομία τους προδίδει τόσο την μελέτη της κλασικής Αρχαιότητας όσο και την επίδραση του Μιχαήλ Αγγέλου. Ο τρόπος που έχει απεικονιστεί η σύνθεση παραπέμπει στην περιγραφή της σαρκοφάγου του Μελεάγρου που μας δίνει ο Αλμπέρτι: «Το σώμα του μοιάζει βαρύ στα χέρια εκείνων που το κουβαλούν, που δείχνουν την προσπάθειά τους με όλο τους το κορμί, ενώ τα μέλη του νεκρού φαίνονται ολότελα άψυχα• όλα κρέμονται ξέπνοα, χέρια, δάκτυλα, κεφάλι, πράγμα δυσκολότατο να απεικονιστεί στην τέχνη» (De pictura, 37). Πολλοί ζωγράφοι έχουν εμπνευστεί από αυτή την περιγραφή όπως ο Ραφαέλο στην Αποκαθήλωση (1507, Galleria Borghese, Ρώμη).

Μπαττίστα Φράνκο (πριν το 1510 - 1561), Η Ταφή, χαλκογραφία, Εθνική Πινακοθήκη Σκωτίας

Ο Θεοτοκόπουλος, εγκαταλείποντας τη βυζαντινή παράδοση του επίπεδου χώρου, τονίζει ιδιαίτερα την τρίτη διάσταση με τον διαγώνιο άξονα που σχηματίζουν η σαρκοφάγος, το σώμα του Χριστού και οι προβαλλόμενες σκιές. Στο πρώτο επίπεδο, πλάι στον ακάνθινο στέφανο και τα καρφιά της αποκαθήλωσης, απεικονίζεται το μαγικό φυτό του μανδραγόρα. "Η Ταφή", που χαρακτηρίστηκε από τον Gabriele Finaldi «ως ένα από τα πιο γοητευτικά έργα της βενετικής περιόδου του Γκρέκο», έχει ζωγραφιστεί με μια πλούσια γκάμα χρωμάτων όπου κυριαρχούν τα θερμά πορτοκαλιά και όλοι οι τόνοι του κόκκινου, που συνομιλούν ευχάριστα με τα ψυχρά γαλάζια, τα πράσινα, τα λιλά, ενώ το σπήλαιο, το έδαφος και ο μανδύας του Νικοδήμου αποδίδονται με βυζαντινές ώχρες και σιένες. Η εξέταση της υποδομής του έργου απέδειξε ότι προετοιμάστηκε με πολλή επιμέλεια, με ένα νευρώδες και ακριβές προσχέδιο».

 Ο Χριστός αίρων τον Σταυρόν

 

"Ο Χριστός αίρων τον Σταυρόν",1580, λάδι σε καμβά, 105,1X78,7 εκ., The Metropolitan Museum of Art, New York

Ένας πίνακας με το ίδιο θέμα, «Ο Χριστός αίρων τον Σταυρόν» που σήμερα αποδίδεται στο εργαστήριο του ζωγράφου, ανήκει στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης- Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου.

Ο Χριστός πορεύεται προς τον Γολγοθά αίρων τον Σταυρόν του μαρτυρίου, που μοιάζει να μην έχει διόλου βάρος, όπως υποδηλώνουν και τα υπέροχα χέρια του Θεανθρώπου, που ακουμπούν πάνω του ανάλαφρα αντί να τον στηρίζου, αναφέρεται στη σχετική ανάρτηση της Εθνική Πινακοθήκης. Ο Ιησούς απεικονίζεται μετωπικά, με τον ακάνθινο στέφανο στο κεφάλι, από όπου σταγόνες αίματος κυλούν πάνω στο γαλήνιο πρόσωπό του. Τα μάτια του, έμπλεα δακρύων, στρέφονται προς τον ουρανό, όπως ακριβώς και στον πίνακα με τον Διαμερισμό των ιματίων (Espolio), που έχει ανάλογα τυπολογικά χαρακτηριστικά.

Ο εικονογραφικός αυτός τύπος επινοήθηκε από τον Θεοτοκόπουλο και γνώρισε μεγάλη επιτυχία , αφού τον επανέλαβε επτά φορές.

 Το Μανδήλιο της Αγίας Βερονίκης

"Το Μανδήλιο της Αγίας Βερονίκης", π.1580, λάδι σε καμβά, υπογρ. ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ, 51Χ66 εκ., Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Αθήνα.

Η κ. Λαμπράκη –Πλάκα εξηγεί ότι παρουσιάζεται «η μορφή του Ιησού, με τα έντονα βυζαντινά χαρακτηριστικά, φορώντας τον ακάνθινο στέφανο, προβάλλεται πάνω σε ένα λευκό μεταξωτό ορθογώνιο «μανδήλιο», διακοσμημένο με ένα απλό γεωμετρικό μοτίβο και ζωγραφισμένο με ψευδαισθησιακή αληθοφάνεια, που τονίζεται από τα καρφιά που το στηρίζουν. Φέρει τον ακάνθινο στέφανο και μερικές σταγόνες αίματος κηλιδώνουν το ευγενικό πρόσωπό του, που απεικονίζεται απόλυτα γαλήνιο, χωρίς ίχνος πάθους. Όπως στις βυζαντινές εικόνες, ο Χριστός μας κοιτάζει εκ του μακρόθεν, από την ουράνια σφαίρα, μ’ ένα βλέμμα υπνωτιστικό που βυθίζεται στο άπειρο. Έχει ζωγραφιστεί με λεπτές πινελιές και με αβρές φωτοσκιάσεις που υποδηλώνουν την πρώιμη χρονολόγησή του.

Ο Γκρέκο ζωγράφισε αρκετές φορές αυτό το θέμα, που είχε ως πρότυπο ένα ιερό λείψανο που φυλασσόταν στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης, γνωστό με το προσωνύμιο «Veronica». Ένα ανάλογο λείψανο, το «Μανδήλιον» της Έδεσσας της Μικράς Ασίας λατρευόταν από τον 6ο αιώνα στην ανατολική ορθόδοξη εκκλησία. Από τον 11ο αιώνα η λατρεία του Ιερού Μανδηλίου γνώρισε πολύ μεγάλη διάδοση στον δυτικό χριστιανικό κόσμο. Τα ιερά αυτά λείψανα (σουδάρια) συνδέονταν με μια απόκρυφη παράδοση ( ευαγγέλιο του Νικοδήμου), σύμφωνα με την οποία μια γυναίκα από την Ιερουσαλήμ, η μετέπειτα Αγία Βερονίκη, που βρέθηκε κοντά στον Ιησού καθώς όδευε προς τον Γολγοθά, τον πλησίασε και του σκούπισε με το μαντήλι της το πρόσωπό του. Τα χαρακτηριστικά της θείας μορφής αποτυπώθηκαν με θαυματουργό τρόπο πάνω στο ύφασμα, το οποίο απέκτησε έτσι μεγάλες θεραπευτικές ιδιότητες».

Η Αγία Βερονίκη με την ιερά σινδόνη, είναι ένα από τα αριστουργήματα της συλλογής του νέου Μουσείου του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, που άνοιξε τελευταία τις πύλες του στην Αθήνα.

Όταν ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος στάθηκε στην προκυμαία του Χάνδακα

Στο σταυροδρόμι της βυζαντινής και της αναγεννησιακής τέχνης εκεί στην Βενετοκρατούμενη Κρήτη  γεννιέται ένα αγόρι με μοναδικό χάρισμα.  θα εμπνευστεί, θα ζωγραφίσει στα χνάρια των καταβολών του και ώριμος καλλιτέχνης θα φύγει, θα ταξιδέψει στην Μεσόγειο, σε μια εποχή που οι μετακινήσεις ήταν δύσκολες ακόμη και στο εσωτερικό του νησιού του. Κι όμως κατάφερε η Ευρώπη να θαυμάζει το ταλέντο του και να θεωρείται προφήτης του μοντερνισμού. Τέτοιες σκέψεις "βασάνιζαν" τον μυαλό μου καθώς περπατούσα σιγά -σιγά ανάμεσα στα έργα του και των σύγχρονών του στην έκθεση  "Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος πριν τον El Greco".

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Πριν λίγες μέρες πέρασα την υπέροχη αυλή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, που μοιάζει  με όαση μέσα στην γκρίζα πόλη και κατάφερα επιτέλους να δω από κοντά μερικά από τα αριστουργήματα του μεγάλου Έλληνα και Ευρωπαίου καλλιτέχνη. Η έκθεση είναι σαφώς καλοστημένη. Βρήκα ευρηματικό το "παιχνίδι του θησαυρού" δηλαδή τα μικρά μυστικά /παρελειπόμενα από την ζωή του καλλιτέχνη που κρύβονταν κάτω από τα  χάρτινα folder. 

 Ένιωσα σαν παιδί που θέλει να τα ανακαλύψει όλα σε μια έκθεση που χωρίζεται σε δυο ενότητες, προσπαθώντας να επεξεργαστεί την κρητική περίοδο του καλλιτέχνη. Το πρώτο μέρος ρίχνει φως στο κοινωνικό πλαίσιο όπου ανατράφηκε, αναγεννώντας μια εποχή αστικής ανάπτυξης και ανατρέχοντας στους αγιογράφους που προηγήθηκαν. Η δεύτερη απεικονίζει τη

"διελκυστίνδα" ανάμεσα στην υψηλή τεχνοτροπία της βυζαντινής αγιογραφίας και στη σαρωτική ομορφιά της δυτικής τέχνης. Η συνύπαρξη έργων των "προδρόμων" αλλά και συγχρόνων αναδεικνύει το επίπεδο της καλλιτεχνικής περιόδου της εποχής, αλλά ταυτόχρονα διαφωτίζει τα ερεθίσματα που ενέπνευσαν τον Θεοτοκόπουλο.

 Μερικές φορές νιώθεις ότι τα μάτια σου δεν αντέχουν τόση ομορφιά! 
Κάπως έτσι ένιωσα θαυμάζοντας τον φωτισμό στον πίνακα  "Ο Άγιος Φργκίσκος της Ασίζης" και πολλά άλλα έργα του Γεώργιου Κλότζα και του Μιχαήλ Δαμασκηνού που ζωγράφιζαν δυτικά θέματα με βυζαντινό τρόπο. Κάνοντας ένα βήμα πίσω προσπαθούσα να "ρουφήξω" κάθε λεπτομέρεια από το έργο "Γάμος στην Κανά" του Μιχαήλ Δαμασκηνού, μην μπορώντας να αγνοήσω την μεγαλειώδη προοπτική του. Παρατηρώντας ολόγυρα το τρίπτυχο του Κλόντζα προσπαθούσα να αποκωδικοποιήσω το  αγωνιώδες μήνυμά του "για την ενότητα των Εκκλησιών , αλλά και την πεποίθησή ότι τελικά μόνο η Θεία Πρόνοια θα σώσει την ανθρωπότητα".

Το βλέμμα μου βυθίστηκε στο βάθος της επόμενης αίθουσας στην εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά να ζωγραφίζει την Παναγία, ένα έργο ταλαιπωρημένο από τον φθοροποιό χρόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Θεοτοκόπουλος επιλέγει τον συγκεκριμένο άγιο, αφού είναι προστάτης της συντεχνίας των καλλιτεχνών, οι οποίοι ζωγράφιζαν εκκλησίες και ιδιωτικές εκκλησίες αστών. 
Μάλιστα,  τον αποδίδει με τέτοια φυσικότητα και τις πτυχώσεις του μανδύα του με τόση λεπτομέρεια! 

Μου φάνηκε ότι βλέπω τον Δομίνικο στη προκυμαία του Χάνδακα το 1567, λίγο πριν φύγει από την Ιταλία και διαβάζω τις σκέψεις του που τρέχουν στα έργα του, τις υπέροχες αγιογραφίες του. 

Σε ένα διάλογο με τα έργα των "δασκάλων" του στέκει "Η προσκήνυσις των Μάγων" εκ των άλλων δυο έργων που αποτελούν τους βασικούς άξονες της έκθεσης.

 Μεγάλη έκπληξη αποτελεί η εικόνα "Κοιμήσης της Θεοτόκου" που ανακαλύφθηκε  το 1984 σε Ιερό Ναό στην Σύρο χάρη στην παρατηριτικότητα ενός αρχαιολόγου. Κάτω από το βαρύ ασήμι κρυβόταν η πολύτιμη υπογραφή του Θεοτόκουλου. Κοντοστέκομαι σ'ένα άλλο έργο με την ίδια θεματολογία και θαυμάζω τον συμβολισμό. Την ψυχή της Παναγίας κρατά ο Χριστός άνω από το σώμα της που μόλις εγκατέλειψε σε μικρογραφία φασκιωμένη.

  Λίγο πιο πέρα στέκει ένα ακόμη έργο, ο "Μυστικός Δείπνος" που θυμίζει την τεχνοτροπία του  El Greco αλλά δεν φέρει την υπογραφή του.

Μερικά μέτρα πιο κάτω θαυμάζω, έργα από την συλλογή του Μουσείου: τον Άγιο Γεώργιο κεφαλοφόρο(η μορφή του προβάλλεται πάνω σε δυτικό τοπίο) τις Παναγίες  σε ύφος a la grega και άλλες a la latina, κ.α.

Αλήθεια να αναλογιζόταν τι κληρονομιά κουβαλούσε στην ψυχή και στο μυαλό του καθώς ταξίδευε για την Ιταλία; Να είχε συνειδητοποιήσει  που οφειλόταν όλη αυτή η καλλιτεχνική ευφυΐα του, όταν ζωγράφιζε τις τρεμάμενες φιγούρες στο Τολέδο, τι ήταν αυτό που τον έκανε τόσο μοντέρνο και ταυτόχρονα τόσο διαχρονικό; Η εμβάπτισή του στη βυζαντινή παράδοση, το μπόλιασμά του με την ιταλική Αναγέννηση και η μεταρσίωσή του σε μια απόλυτα ολοκληρωμένη  καλλιτεχνική προσωπικότητα με την πλήρη απελευθέρωση από τα τεχνικά δεσμά!

  

Τα παιδιά μαθαίνουν τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο!

Εάν το παιδάκι σας έχει καλλιτεχνική φύση, δώστε του μια μοναδική ευκαιρία να έρθει σε  επαφή με την τέχνη του μεγάλου Έλληνα δημιουργού. Το Σάββατο 18 Οκτωβρίου, από τις 11π.μ. έως τη 1μ.μ., η Δρ. Μαρία Αθανασέκου, Ιστορικός Τέχνης, θα ξεναγήσει τους μπόμπιρες άνω των 5 ετών στον κόσμο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου- El Greco στον χώρο Ρέον. Με προβολές, παιχνίδια, εικαστικά, για δύο ώρες, τα παιδιά, θα μάθουν για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και θα ετοιμάσουν τις δικές τους δημιουργίες, με υλικά του εργαστηρίου Ρέον.
Στο πρόγραμμα των παιχνιδιών υπεύθυνη είναι η  Μαρία Γουλετά, γυμνάστρια - ειδικευμένη στη Μουσικοκινητική.
Στο πρόγραμμα της εικαστικής δημιουργίας υπέυθυνη είναι η  Ξανθή Ταβουλαρέα, εικαστικός- Art Performer.
Τα παιδιά  θα το πάρουν μαζί τους τις δημιουργίες τους φεύγοντας.
Αβέρωφ 20 (απέναντι από τον ΗΣΑΠ του Περισσού)
Συμμετοχή: 10€
πληροφορίες :698 940 6898

Εορτασμός 400 χρόνια από το θάνατο του El Greco: Η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα μίλησε για τον Θεοτοκόπουλο

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Μερικές φορές νιώθεις ευλογημένος να ακούς ανθρώπους να μιλούν και να σε ταξιδεύουν, να σου αφηγούνται και εσύ να επιστρέφεις στον χρόνο και σαν πειθήνιο παιδάκι να ακούς το παραμύθι...Και όταν ακούς το "παραμύθι" της Ζωής του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου και ιδιαίτερα. από το στόμα της κας Μαρίνας Λαμπράκη -Πλάκα  δεν μπορείς παρά να κρέμεσαι από τα χείλη  της. Η καθηγήτρια και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης μάγεψε όχι μόνο εμένα αλλά πιστεύω την πλειοψηφία του κοινού το περασμένο Σάββατο κατά την ομιλία της στους Εικαστικούς και Μουσικούς  Διάλογους για τον El Greco στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο "Παλαιά Βουλή". Μουσικά την εκδήλωση πλαισίωσε ο κ.Γ. Χατζηνάσιος που ερμήνευσε αποσπάσματα της όπερας για τον EL GRECO που θα παρουσιαστεί επίσημα τον προσεχή Σεπτέμβρη. 
Με την γνωστή της ευφράδεια η κ. Πλάκα ανέδειξε την πολύπτυχη προσωπικότητα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου αναγνωρισμένου καλλιτέχνη και την εποχή του καθώς και  το έργο του. Με την γνωστή της ευφράδεια μας γύρισε αιώνες πριν, για να μοιραστεί μαζί μας την έρευνά της για τον μεγάλο καλλιτέχνη, αναγνωρισμένο και στην εποχή του αφού χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ότι το έργο "Το πάθος του Χριστού" πουλήθηκε 700 χρυσά δουκάτα όσο και το κόστος διαβίωσης τότε στην Βενετία.

Περιπλάνηση στην ζωή του El Greco

Γεννημένος στον Χάνδακα της Κρήτης όταν ήταν βενετοκρατούμενος. Το 1567 έφυγε για το Χάνδακα και οι πηγές τον εμφανίζουν στην Βενετία  και στη Ρώμη όπου με συστατική επιστολή από τον ζωγράφο Τζούλιο Κλοβιο βρίσκεται φιλοξενούμενος του καρδινάλιου Gylio Farneze στο παλάτσο, ένα πραγματικό πνευματικό περιβάλλον χάρη στα πολύτιμα έργα Τέχνης- σήμερα το κτίριο στεγάζει την Πρεσβεία της Γαλλίας. Μαθητεύει κοντά στον Τιτσιάνο, τον τότε πρίγκηπα της ζωγραφικής σε όλη την Ευρώπη και κοντά του μαθαίνει τον δυτικό τρόπο. Δημιουργεί το 1570 το έργο "Η ταφή του Χριστού" το δεύτερο έργο που αγοράστηκε από την Εθνική Πινακοθήκη.

Στη Ρώμη εμπνευσμένος από το κλασικό περιβάλλον δημιουργεί το έργο "Ο διωγμός των

εμπόρων" επηρεασμένος από το ύφος των μανιεριστών . Αξίζει να σημειωθεί ότι στο κάτω μέρος του πίνακα υπάρχουν τέσσερις φιγούρες : ο Τιτσιάνο, ο φίλος  του Κλόβιο, ο Μιχαήλ Άγγελος και κάποιοι λένε ο Ραφαέλο και άλλοι μιλάνε για αυτοπροσωπογραφία. Είναι αξιοπερίεργη η εμφάνιση του Μιχαήλ Αγγέλου καθώς άνηκε στην Σχολή της Φλωρεντίας, ενώ εκείνος ήταν επηρεασμένος από την Σχολή της Βενετίας του χρώματος.  Η κυρία Πλάκα ανέφερε και ένα ενδιαφέρον περιστατικό καθώς οι φιγούρες στα έργα του ήταν γυμνές όπως στο έργο "Δευτέρα Παρουσία" του Μιχαήλ Άγγελου και στο πνεύμα της Αντιμεταρρύθμισης και με εντολή του Πάπα ζωγραφίστηκαν ρούχα από ένα μαθητή του. Μάλιστα ο λόγος που έβγαλε ο Θεοτοκόπουλος υποστηρίζοντας ότι εάν γκρέμιζαν το έργο εκείνος θα το ζωγράφιζε με σεμνότητα και όχι λιγότερο ωραίο, γεγονός που προκάλεσε δυσαρέσκεια στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Κάποιοι λένε ότι αυτός είναι και ο λόγος που έφυγε για την Ισπανία , αλλά στην πραγματικότητα ο Φίλιππος Β΄ καλούσε καλλιτέχνες για την εικονογράφηση του ανακτόρου Εσκοριάλ, ενώ ήδη είχε παραγγελίες από τον πρωτοπρεσβύτερο του καθεδρικού του Τολέδου, Ντιέγκο ντε Γκαστίγια.
 Μπορεί τα έργα "Αλληγορία της Ιερής Συμμαχίας" και "Το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου" να μην άρεσαν στον Φίλιππο Β' , ο Θεοτοκόπουλος έμεινε στο Τολέδο ετοιμάζοντας  εννέα πίνακες για τον βωμό του καθεδρικού ναού. Νοίκιασε  παλάτι 24 δωματίων και μουσικοί του έπαιζαν μουσική την ώρα που ζωγράφιζε  γιατί προωθούσε το προφίλ του ζωγράφου ως πνευματικού ανθρώπου.
 Για το ναό ζωγράφισε την "Αγία Τριάδα", έναν φόρο τιμής στον Μιχαήλ Άγγελο  και το καταπληκτικό έργο Ο Διαμερισμός των Ιματίων του Χριστού (1577-79), στο οποίο το δυναμικό κόκκινο χρώμα, του πάθους έρχεται σε αντίθεση με την γαλήνια μορφή του Χριστού.

Από τα πιο γνωστά του έργα του "Η ταφή του Κόμητος Οργκάθ"(1586-88), όπως μας

αφηγήθηκε η κ. Πλάκα, πέρα από την παρουσία του γιου του και του ίδιου, το έργο ήταν παραγγελία του ναού  καθώς ο κόμης άφησε στην διαθήκη του στα χωριά που άνηκαν στο βιλαέτι να προμηθεύουν την εκκλησία με αγαθά αλλά το θέμα ξεχάστηκε οπότε και η παραγγελία αυτή είχε σκοπό την υπενθύμιση...Ο Άγιος Στέφανος και ο Άγιος Αυγουστίνος  έθαψαν τον εκλιπόντα, ενώ ανοίγουν οι ουρανοί για να δεχθούν την ψυχή του συνοδεία των Αγγέλων, παρουσία του Χριστού, της Παναγίας , του Ιωάννη του Βαπτιστή  και του Άγιου Πέτρου, μια αναφορά στην βυζαντινή αγιογραφία.

Έργα ώριμης περιόδου

"Η Πεντηκοστή" (1596-1600), το οποίο υποκρύπτει  την δομή του χώρου όπως την αντιλήφθηκαν ο Σεζάν και ο Πικάσο και με μια σύνθεση σαν ανεστραμμένο τρίγωνο. Μεταξύ των αποστόλων και ο ζωγράφος ως ο 13ος φωτισμένος. 

Ο Άγιος Ιωσήφ και ο Χριστός παιδί, έργο που βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή στο Τολέδο. Η κ. Πλάκα μας ενημέρωσε ότι ιδιωτικά παρεκκλήσια στο Τολέδο άνοιξαν τις πύλες τους στο Τολέδο στο πλαίσιο εορτασμού των 400 χρόνων από τον θάνατο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. 

Η Παναγία της Άμωμης Σύλληψης, χαρακτηριστικό έργο για τις μακριές μορφές του.

             Ο Ευαγγελισμός, για το Κολέγιο της Δόνια Μαρία ντε Αραγκόν

Η Πέμπτη Σφραγίδα της Αποκάλυψης ενέπνευσε τον Πικάσο για να δημιουργήσει τις Δεσποινίδες της Αβινιόν.

 Χόρχε- Εμμανουήλ Θεοτοκόπουλος, πορτραίτο του γιού του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου που διακηρύσσει την πνευματικότητα της ζωγραφικής, καθώς ο εικονιζόμενος κρατά το πινέλο όπως την πένα, σύμφωνα με την κα. Πλάκα 

Εκδήλωση από την ΑΣΚΤ για τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο

Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών πραγματοποιεί το Σάββατο 26 Απριλίου  στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο της Παλαιάς Βουλής εκδήλωση προς τιμή του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου Δομίνικου Θεοτοκόπουλου - El Greco.

Για τη ζωή και το έργο του μεγάλου ζωγράφου θα μιλήσει η καθηγήτρια  Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου.

Στην εκδήλωση θα ακουστούν σε Πρώτη Εκτέλεση αποσπάσματα από την Όπερα «El Greco» του Γιώργου Χατζηνάσιου. Τον συνθέτη και δημιουργό του έργου Γιώργο Χατζηνάσιο θα συνοδεύσουν στο πιάνο οι μονωδοί Dario di Vetri, Μαρίτα Παπαρίζου και Χάρης Ανδριανός. Σύντομη παρουσίαση της Όπερας El Greco θα γίνει από τον Ηλία Λιαμή, συγγραφέα και τον Βασίλη Αναστασίου, σκηνοθέτη του έργου.

Tο έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με την υποστήριξη του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού

Ώρα 7.00μμ