Κώστας Ευαγγελάτος: “Η πραγματική Τέχνη μπορεί να αποτελέσει και μοχλό πίεσης για την επίλυση προβλημάτων”

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Λίγες μέρες πριν, ένα ηλιόλουστο πρωινό του Νοεμβρίου ακολουθώντας την παραλιακή λεωφόρο με κατεύθυνση τη Γλυφάδα, βρεθήκαμε σε έναν χώρο όπου η αίσθηση της ζεστασιάς, της φιλοξενίας και της καθηλωτικής δύναμης της Τέχνης είναι διάχυτη σε κάθε τετραγωνικό του εκατοστό. Κάθε του γωνιά και ένας καμβάς με ιδιαίτερες δημιουργίες,

πινέλα και χρώματα πάνω στα λευκά τραπεζάκια, σε μουσαμάδες ολόγυρα και από τους τοίχους να “κλείνουν το μάτι” και να συναρπάζουν όποιον τις αντικρίζει, οι δημιουργίες του ζωγράφου, ποιητή, “performer” και θεωρητικού της Τέχνης, Κώστα Ευαγγελάτου. Δημιουργίες που έχουν τη μαγική ικανότητα να προσδίδουν στον Πολυχώρο “Artville”, όπου εκτίθενται αυτό το διάστημα, μια ξεχωριστή χροιά αναμεμειγμένη με το στοιχείο της φαντασίας, του μυστηρίου, του πάθους και της ρηξικέλευθης ματιάς στα καλλιτεχνικά δρώμενα. 

Μας υποδέχεται χαμογελαστός στην πόρτα και αφού μας κάνει μια λεπτομερή περιήγηση στο χώρο που φιλοξενεί τα έργα του, δεν βλέπω την ώρα να ξεκινήσει η συνέντευξή μας και να μας πει όλα όσα τον οδήγησαν εδώ, στο σήμερα, όπου γιορτάζει την επέτειο των 35 χρόνων ζωντανών εικαστικών έργων-performance, που φέρουν την υπογραφή του και προβληματίζουν, συγκινούν, δίνουν τροφή στο όνειρο και τη σκέψη και βήμα στον έρωτα, τη φύση και τη δημιουργία. Νιώθω ότι είναι ένας άνθρωπος που έχει να πει πολλά και έτσι παίρνουμε τις θέσεις μας στα λευκά σκαμπό και τον ρωτάω πώς ξεκίνησε το ταξίδι του αυτό στα μονοπάτια της Τέχνης.

“Ξεκίνησα σε νεαρή ηλικία, μαθητής ακόμη, στο Αργοστόλι όπου γεννήθηκα και ανατράφηκα και όπου είχα και τις πρώτες μου σπουδές στο σχέδιο και στη ζωγραφική κοντά σε παλαιότερους και καταξιωμένους ζωγράφους του τόπου μου. Μετά ήρθα στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσω νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που ήταν και ένας τρόπος ικανοποίησης των γονέων μου, οι οποίοι αρχικά δεν έβλεπαν με πολύ καλό μάτι την ενασχόλησή μου με την Τέχνη και παράλληλα για να συνεχίσω τις σπουδές στη ζωγραφική εδώ στην Αθήνα”, μου αναφέρει και για όσα λεπτά μου αφηγείται την ιστορία του, διακρίνω μια αχτίδα νοσταλγίας στα μάτια του που εκπέμπουν έναν παιδικό ενθουσιασμό και πραγματική αγάπη γι’αυτό που κάνει. 

 

“Το 1981 έκανα μια έκθεση στην Ελληνοαμερικανική Ένωση που ήταν η αφορμή για να λάβω μια υποτροφία από έναν αμερικανικό εκδοτικό οίκο ώστε να μπορέσω να παρακολουθήσω μαθήματα θεωρίας της σύγχρονης Τέχνης και ζωγραφικής στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, οπότε μετά τη στρατιωτική μου θητεία είχα τη δυνατότητα να φύγω για την Αμερική. Έτσι ξεκίνησε ένα ταξίδι στην Τέχνη με μεγάλη ένταση, πολλές εμπειρίες και με ποικίλους τρόπους αποτύπωσης των ιδεών και των αισθητικών μου κλίσεων και τάσεων”, προσθέτει και σιγά-σιγά αρχίζει και συμπληρώνεται το παζλ της ενασχόλησής του με τον τομέα που κάνει την ψυχή του να χαμογελά και εκείνον να αισθάνεται πλήρης και ευτυχισμένος. 

Καθώς η συζήτησή μας εκτυλίσσεται, μου γεννώνται διάφορα ερωτήματα σχετικά με το τι ακριβώς περιλαμβάνει η συγκεκριμένη τεχνοτροπία των “ζωντανών εικαστικών έργων”.

“Το φαινόμενο των “performance” μπορούμε να πούμε ότι συστηματοποιήθηκε-διότι φαινόμενα τέτοια υπήρχαν και σε παλαιότερους αιώνες και εποχές-στον 20^ο αιώνα με τους καλλιτέχνες του κινήματος του ντανταϊσμού, οι οποίοι συμπεριέλαβαν και στα ίδια

τους τα έργα και στις κατασκευές και στοιχεία ζωντανού φαινομένου, είτε σαν συμμετοχή κάποιου από το κοινό, είτε των ίδιων, οι οποίοι με την “performance” εξέφραζαν τις δικές τους υπερσύγχρονες τάσεις”, εξηγεί και δεν έχω παρά να ακούσω με προσοχή τα όσα ενδιαφέροντα μοιράζεται μαζί μας για μια τεχνοτροπία που όπως χαρακτηριστικά λέει και ο ίδιος “μπορεί ανάλογα με το στιλ που έχει, να προκαλεί ποικίλα και αντιφατικά συναισθήματα, από το να σοκάρει μέχρι το να συγκινεί ρομαντικά και ποιητικά”.

 

Τα έργα του αποπνέουν μια γαλήνη και συνάμα ένα πάθος που χαρακτηρίζει πνεύματα ανήσυχα, που αναζητούν νέα πράγματα, εικόνες, νοήματα και όλα αυτά “παντρεύονται” με τα στοιχεία της φύσης που με μια πιο ενδελεχή ματιά μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι παραπέμπουν στην όμορφη Κεφαλονιά, στον τόπο καταγωγής του Κώστα Ευαγγελάτου, που τόσο πολύ διακρίνεται η αγάπη που του έχει, κάθε φορά που μιλάει για το πανέμορφο αυτό νησί.

“Όταν ήμουν σε νεαρή ηλικία, ξεκίνησα να ζωγραφίζω εκ του φυσικού-και ειδικά έκανα ακουαρέλες από το φυσικό περιβάλλον-αλλά ποτέ δε ζωγράφισα αυτά που λέμε τουριστικά τοπία του τόπου μου. Αυτό που προσπαθούσα να βγάλω, ήταν ένα πνεύμα γενικότερα της φύσης εκεί και της φύσης του Ιονίου που είναι πολύ χαρακτηριστική και όλο αυτό απέδωσε αργότερα, όταν έκανα μια μεγάλη σειρά -η οποία ουσιαστικά γίνεται και τώρα και δεν έχει ποτέ σταματήσει-που τις ονομάζω “νεφελογραφίες”, όπου πρωταγωνιστούν στοιχεία της φύσης και τα χρώματα των νεφών διαμορφώνουν τη σύνθεση. Όλη αυτή η εμπειρία από το φυσικό γενέθλιο τόπο μου νομίζω ότι εκφράζεται μέσα σε αυτήν τη σειρά”.

 

Έργα που αγγίζουν την ψυχή όποιου τα παρατηρεί με καθαρή καρδιά και απαλλαγμένος από στερεότυπα. Καλλιτεχνικές δημιουργίες που αφήνουν να εξωτερικευτεί το προσωπικό ύφος ενός ανθρώπου που γεννήθηκε για να υπηρετεί την Τέχνη. 

Τι είναι αυτό που εκείνος πιστεύει ότι χαρακτηρίζει τις δημιουργίες του;

“Μία βασική ανάγνωση των έργων μου σαν στοιχείο ταυτότητας είναι η χρήση των συμβόλων και βέβαια αρχικό σύμβολο είναι ο άνθρωπος και το ανθρωποκεντρικό στοιχείο, αλλά σε όλη μου τη δουλειά ακόμη και στις “νεφελογραφίες” που ήταν εκ του φυσικού κατά κάποιον τρόπο, υπάρχει η γραφή συμβόλων, είτε είναι ονόματα προσώπων, είτε είναι έννοιες, είτε είναι μαθηματικά σύμβολα και γεωμετρικά τα οποία εμπλουτίζουν τη σύνθεση και δίνουν μια αίσθηση γενικότερου Σύμπαντος. Επίσης, είναι σημαντικό σε ένα έργο Τέχνης να σε συγκινεί αισθητικά αλλά ταυτόχρονα να σου δημιουργεί και μία τάση για σκέψη και ενδοσκόπηση”.

Τα λεπτά της ώρας κυλούν χωρίς να έχουμε αίσθηση του χρόνου και λίγο πριν η πολύ ενδιαφέρουσα αυτή συζήτησή μας λάβει τέλος, του υποβάλλω ένα ακόμη ερώτημα που, δεδομένης της κοινωνικο-οικονομικής και πολιτικής κατάστασης που διανύει η χώρα μας στα πλαίσια της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, απασχολεί συχνά αρκετούς από εμάς, είτε προέρχονται από το χώρο της Τέχνης, είτε από κάποιον άλλο χώρο: αν πιστεύει ως θεωρητικός της Τέχνης ότι ο Έλληνας σήμερα ασχολείται περισσότερο με την Τέχνη από ό,τι σε παλαιότερες εποχές. Και μου απαντάει. Άμεσα και αφοπλιστικά με την ειλικρίνεια και την ευθύτητα που διακρίνει εκείνον και το έργο του.

“Οπωσδήποτε οι Έλληνες ασχολούνται περισσότερο με την Τέχνη με την έννοια ότι υπάρχουν πάρα πολλές γκαλερί, εκθεσιακοί χώροι και πολιτιστικά, όπως επίσης και πληθώρα καλλιτεχνικών σχολών που διδάσκουν την Τέχνη, κάτι που δεν συνέβαινε βέβαια

τη δεκαετία του ’50, ’60 και του ’70. Δυστυχώς, όμως, η κρίση η οποία ενέσκηψε και στην Ελλάδα από το 2007 και μετά, είναι ένας τεράστιος ανασταλτικός παράγοντας όλων αυτών και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι θα προκύψει στο μέλλον. Ουσιαστικά διαπιστώνω ότι υπάρχει ένα πάγωμα στα καρδιές των ανθρώπων σχετικά με όλα αυτά-γιατί έχουν βασικότερα βέβαια θέματα καθημερινότητας να αντιμετωπίσουν-αλλά η Τέχνη υπάρχει πάντα και είναι διαχρονική”.

Τον ακούω να μιλάει και σκέφτομαι ότι ίσως η αποστολή της Τέχνης τη δεδομένη χρονική στιγμή να είναι ακριβώς αυτή: να “ξεκλειδώσει” τις καρδιές των ανθρώπων και να τους δείξει την όμορφη πλευρά της ζωής. Του το αναφέρω και συμφωνεί χωρίς δεύτερη σκέψη, προσθέτοντας:

“Δεν σημαίνει ότι η Τέχνη δεν θα ανθεί πάντα και δεν θα υπάρχουν καλλιτέχνες που θα δημιουργούν και θα εκφράζουν τον εσωτερικό τους κόσμο ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Η πραγματική Τέχνη που εκφράζει την εποχή της και τα βαθύτερα προβλήματα και συναισθήματα των ανθρώπων της, μπορεί επίσης με βάση αυτά που έχουν πει μεγάλοι θεωρητικοί της Τέχνης να χρησιμεύσει και σαν όπλο και όχι μόνο σαν κάτι το οποίο μας δίνει μια εσωτερική πληρότητα, μια τάση γαλήνης, ευχαρίστησης και αισθητικής πληρότητας. Μπορεί να αποτελέσει και ένα μοχλό πίεσης και διαπίστωσης πολλών μεγάλων προβλημάτων που υπάρχουν και που πολλές φορές πρέπει να επιλυθούν”.

Τα καλλιτεχνικά σχέδια όμως του δημιουργού δεν σταματούν εδώ. Ως πνεύμα αεικίνητο και με την επιθυμία να μετέχει αδιάλειπτα στα δρώμενα της Τέχνης αφήνοντας τη δική

του προσωπική σφραγίδα, συνεχίζει τη δράση του και μετά τις 22 Νοεμβρίου, οπότε και ολοκληρώνεται η συγκεκριμένη επετειακή έκθεση των 35 χρόνων ζωντανών εικαστικών έργων-performance.

“Ετοιμάζω την παρουσίαση της νέας μου ποιητικής συλλογής με σχέδιά μου τα οποία εικονογραφούν κατά κάποιον τρόπο τα ποιήματα, εδώ στον Πολυχώρο “Artville”, στις 22 Νοεμβρίου. Επίσης, θα λειτουργήσουν και πάλι για τρίτη χρονιά τα λεγόμενα “Art Weekends” στο “Art Studio Est”, στο κέντρο της Αθήνας, όπου τα Σαββατοκύριακα οι φιλότεχνοι μπορούν να το επισκεφθούν για να βρουν έργα ιδιαίτερης αισθητικής και προσιτά και βέβαια πρόκειται να διεξαχθούν και δύο ακόμη ομαδικές εκθέσεις που θα συμμετάσχω, σε κάποιες γκαλερί των Αθηνών”.

Στο δρόμο της επιστροφής σκέφτομαι όλα όσα μοιραστήκαμε με τον σημαντικό αυτό δημιουργό, που όλη του η ζωή ξεκινά και τελειώνει στην Τέχνη και στα πολύτιμα μηνύματα που αυτή επικοινωνεί στους ανθρώπους, όποια συγκυρία κι αν βιώνουν στο παρόν. 

 

Άλλωστε, όπως υποστηρίζει και ο Γάλλος ζωγράφος και γλύπτης, Edgar Degas: “Η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν”. Και αυτό είναι κάτι που ο Κώστας Ευαγγελάτος το πετυχαίνει και με το παραπάνω. Φτάνει μόνο μια ματιά χωρίς παρωπίδες, στους πίνακές του για τη θάλασσα, τη ζωή, τον άνθρωπο.

Εκεί, καταμεσής της φύσης, του πανέμορφου νησιού της Κεφαλονιάς…

* Η έκθεση του Κώστα Ευαγγελάτου για τα 35 χρόνια των ζωντανών εικαστικών έργων-performance, θα διαρκέσει έως τις 22/11, στον Πολυχώρο “Artville”, Ιάσονος 5, Γλυφάδα.

Ώρες Λειτουργίας:

Δευτ., Τετ.-Παρ.: 16.00-21.00, Σάβ: 11.00-18.00