Αρετή & Ιωάννα Σπανομάρκου: “Όλοι στο ίδιο καράβι αρμενίζουμε και πρέπει να φροντίζουμε και τον διπλανό μας”

“…κι οι νεραντζιές μυρίζουν, και ανθίζουν, είσαι εδώ, γαλάζιο και αγέρας στο πέλαγο…”, ακούω τους στίχους του τραγουδιού που μου κάνει συντροφιά μέσα στη νύχτα και πριν το καταλάβω επιβιβάζομαι νοερά σε ένα λευκό καράβι και από έναν κήπο με ανθισμένες νεραντζιές βρίσκομαι να αρμενίζω στα απαλά κύματα μιας θάλασσας γαλαζοπράσινης που αστράφτει κάτω από το φως του ήλιου. “Του ήλιου που θα βρει τον τρόπο να λάμψει πάλι”, όπως ψιθυρίζουν πίσω από τις λέξεις της μουσικής και των στίχων τους δυο νέες δημιουργοί που άνοιξαν το δρόμο για να ακουστεί ξανά η φωνή του μπουζουκιού και να φυσήξει ένας τόσο δυνατός άνεμος που θα μεταφέρει παντού τα χορευτικά βήματα από το συρτάκι. Η Αρετή και η Ιωάννα Σπανομάρκου, γεμάτες μεράκι και ζέση για τη μουσική, οι οποίες παρά τις διακρίσεις τους σε διαγωνισμούς εντός και εκτός των συνόρων δεν εφησυχάζουν και εξακολουθούν να βρίσκουν δρόμους εκεί που άλλοι τα παρατούν, και προχωρούν “δίνοντας σημασία όχι στο τι είναι μόδα, αλλά στο τι είναι αυτό που τους λέει η καρδιά τους”. Και όσο υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι πίσω από καθετί σε αυτή τη ζωή, τόσο οι νεραντζιές θα εξακολουθούν να ανθίζουν ό,τι καιρό κι αν κάνει εκεί έξω…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να “βάλετε πλώρη” για ταξίδια στον ωκεανό της μουσικής;

Από μικρή ηλικία, από το δημοτικό κιόλας, οι γονείς μας αντιλήφθηκαν ότι είχαμε κλίση στη μουσική και έτσι ξεκινήσαμε τα πρώτα μας μαθήματα στον τομέα του αρμονίου. Ήταν κάτι που το κάναμε με πάρα πολλή όρεξη και εκτός από τα κομμάτια κλασσικής μουσικής που μας μάθαινε ο δάσκαλός μας, εμείς πάντα επιθυμούσαμε να μελετάμε και όποια τραγούδια μας άρεσαν που ακούγαμε στο ραδιόφωνο και στις κασέτες (τότε). 

Ύστερα από περίπου δέκα χρόνια που πήραμε το πτυχίο, αισθανθήκαμε πως ήμασταν έτοιμες να αρχίσουμε να κάνουμε τα δικά μας μικρά live (ζωντανές εμφανίσεις), τα οποία στο ρεπερτόριο είχαν έντεχνα και λαϊκά κομμάτια, αλλά και τις δικές μας πρώτες συνθέσεις. Ειδικά οι φίλοι μας, θυμούνται αυτές τις στιγμές και ακόμα τις συζητάμε με νοσταλγία. Αργότερα, αρχίσαμε να γράφουμε περισσότερα τραγούδια και εξελιχθήκαμε σαν συνθέτριες και όταν πλέον μαζεύτηκε ένας σημαντικός αριθμός έργων, απευθυνθήκαμε στη δισκογραφική εταιρία FM Records, η οποία τα αγκάλιασε. Μαζί της τα αγκάλιασε και ο κόσμος, όταν έπειτα αυτά κυκλοφόρησαν. Όλα ήρθαν πολύ σταδιακά, και είμαστε πολύ χαρούμενες που έχουμε μια σταθερή πορεία και το πάθος μας αυτό τελικώς αναγνωρίζεται από τον κόσμο. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη χαρά για έναν συνθέτη.

Με το τραγούδι “Οι νεραντζιές ανθίζουν” προκριθήκατε στον ημιτελικό του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Μουσικής Σύνθεσης με ελληνικό στίχο και μπουζούκι. Τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό που άγγιξε ιδιαίτερα τους κριτές;

Αρχικά να τονίσουμε ότι αυτός είναι ένας διαγωνισμός που εστιάζει αποκλειστικά στην σύνθεση. Εμείς βάλαμε, όπως και σε όλα μας τα τραγούδια, έντονο το ελληνικό χρώμα στις μουσικές κλίμακες που χρησιμοποιήσαμε, το οποίο και το επεκτείναμε και στην ενορχήστρωση, η οποία επενδύθηκε με μπουζούκι. Πιστεύουμε ότι το σύνολο όλων αυτών ήταν αρμονικό, σε συνδυασμό φυσικά με τη φωνή και πιθανόν αυτό να τους κέντρισε το ενδιαφέρον.

Τι χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας για να δούμε “τις νεραντζιές να ανθίζουν” στη ζωή μας παρά τις μουντές πινελιές που προστίθενται συχνά στο κάδρο της; 

Θα πρέπει ποτέ να μην το βάζουμε κάτω. Οι δυσκολίες είναι για να τις ξεπερνάμε. Θα πρέπει να αγωνιζόμαστε για όλα όσα πιστεύουμε, με αλληλεγγύη και καλοσύνη, για να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον. Να κοιτάμε τη γενική εικόνα, όχι μόνο το ειδικό συμφέρον, παρόλο που αυτό μας παροτρύνουν να κάνουμε. Όλοι στο ίδιο καράβι αρμενίζουμε, και πρέπει να φροντίζουμε και τον διπλανό μας. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες που όλοι μας βιώνουμε σήμερα.

Το βίντεο κλιπ από το ορχηστρικό συρτάκι σας, “Αμέθυστος”, δείχνει θάλασσα, ήλιο και κοπέλες να φορούν μπαλαρίνες με το σήμα της ειρήνης κεντημένο πάνω τους. Αλήθεια, υπάρχει σήμερα ουσιαστική ειρήνη μεταξύ ατόμων και λαών ή επιλέγουμε να πολεμάμε ο ένας τον άλλον;

Πολύ χαιρόμαστε που το παρατηρήσατε αυτό μέσα στο βιντεοκλίπ! Θέλαμε να δώσουμε ένα μήνυμα ειρήνης και αδελφοσύνης. Η ειρήνη είναι κάτι που επιτυγχάνεται πολύ πιο δύσκολα από τον πόλεμο, διότι για να συντηρηθεί, θα πρέπει όλες οι πλευρές να καθυποτάξουν τα μεγάλα συμφέροντα, τα οποία και πιέζουν μονίμως τους ηγέτες της κάθε χώρας, αδιαφορώντας για τον λαό. Στο επίκεντρο όμως, θα πρέπει να είναι πάντα ο άνθρωπος. Άλλωστε, τα αποτελέσματα ενός πολέμου μας επηρεάζουν όλους και ας μην είμαστε στους εμπλεκομένους. Επομένως, οφείλουμε, ακόμα και αν άλλοι λαοί επιδιώκουν μεταξύ τους διενέξεις, να τους αποτρέπουμε από τέτοιες τακτικές. 

Ευτυχώς ο κόσμος είναι πιο συνειδητοποιημένος σε σχέση με παλαιότερες εποχές και δεν δίνουν έδαφος για τέτοιες πρακτικές. Επίσης, να μην ξεχνάμε ότι ο πόλεμος στην σημερινή εποχή δεν γίνεται μόνο με τα όπλα, αλλά υπάρχει και οικονομικός πόλεμος, τον οποίο κατά την προσωπική μας άποψη, βιώνουμε και στην Ελλάδα σήμερα, ο οποίος έχει και κοινωνικές και ανθρωπιστικές  προεκτάσεις. Φυσικά, είναι όλα στο χέρι μας να τα διαχειριστούμε σωστά και να μη συνεχιστεί αυτή η κατάσταση. Όπως λέμε κι εμείς, ο ήλιος πάλι θα λάμψει, κάτι που  αντικατοπτρίζεται και στο εν λόγω βιντεοκλίπ, αλλά και στο τραγούδι μας “Ήλιε μου αληθινέ”. Πρέπει να έχουμε ελπίδα για να έχουμε ένα κίνητρο.

Πώς καταφέρατε να “παντρέψετε” το συρτάκι με τις σύγχρονες μουσικές πινελιές και ταυτόχρονα να διατηρήσετε το προσωπικό σας ύφος;

Όλα είναι σύγχρονα, διότι είμαστε άνθρωποι του σήμερα, και εμείς αλλά και οι μουσικοί. Για παράδειγμα, ο ήχος του μπουζουκιού, το ηχόχρωμα αυτό που βγάζει δηλαδή, είναι σημερινός γιατί δεν φέρει τίποτα το παλιό. Όλα παίζουν ρόλο. Ακόμα και η κατασκευή των οργάνων μετράει, τα οποία πρέπει να ακολουθούν τον σημερινό μοντέρνο ήχο, αλλά και η μέθοδος της ηχοληψίας που είναι διαφορετική από παλαιότερα. O ήχος έχει γίνει πλέον πιο καθάριος και το αποτέλεσμα είναι πιο διαυγές. Εμείς έχουμε επιλέξει τον Γιώργο Ξενοκώστα, ο οποίος παίζει το μπουζούκι σε όλες μας τις συνθέσεις στους δίσκους μας, όπου ο δικός του ξεχωριστός ήχος ταιριάζει στα δικά μας μέτρα και μπορεί να αποδώσει άριστα το προσωπικό μας ύφος. Έτσι λοιπόν το συρτάκι μας “Αμέθυστος”, όπως και τα υπόλοιπα τραγούδια μας, είναι τραγούδια του σήμερα.

Τι συμβολίζει για εσάς ως νέες δημιουργούς το συρτάκι;

Ήταν ένα στοίχημα για εμάς να επαναφέρουμε το συρτάκι στην ελληνική μουσική, διότι ήταν ένα είδος που το είχαν παραγκωνίσει για πάρα πολλά χρόνια, γιατί το θεωρούσαν κιτς. Δυστυχώς αυτό συνέβη, γιατί μετά από τα άλλα μεγάλα συρτάκια που πέρασαν στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, γράφτηκαν και κάποια κακέκτυπα αυτών, με αποτέλεσμα να διαστρεβλωθεί το τι αντιπροσωπεύει ένα συρτάκι στην πραγματικότητα. Το συρτάκι είναι μια ειδική κατηγορία σύνθεσης –δεν είναι ένα απλό χασαποσέρβικο– το οποίο και είναι πλέον συνυφασμένο με την ελληνική κουλτούρα. Είμαστε πολύ χαρούμενες που μετά την επιτυχία που είχε το συρτάκι μας “Αμέθυστος” φτάνοντας ανάμεσα στους νικητές του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Μουσικής Σύνθεσης, ξεκίνησε ένα νέο ρεύμα, το οποίο απενοχοποίησε αυτό το είδος. 

Αγωνιστήκαμε πάρα πολύ σε όλα τα επίπεδα για να επαναφέρουμε επίσης και το μπουζούκι, που μέχρι πρότινος είχε εξαφανιστεί από την ελληνική δισκογραφία ή χρησιμοποιείτο μόνο ως συμπλήρωμα και όχι σαν κύριο όργανο. Αυτό μας έχει χρεωθεί από τον κόσμο που τα βλέπει όλα αυτά και μας στέλνει καθημερινά μηνύματα και αισθανόμαστε μια δικαίωση, γιατί πραγματικά έχουμε παλέψει πολύ γι’αυτό. Μερικοί μάλιστα, στην αρχή μας λοιδορούσαν που χρησιμοποιούσαμε αυτό το όργανο, διότι όπως έλεγαν “δεν είναι της μόδας”! Φυσικά εμείς δεν δώσαμε σημασία στο τι είναι μόδα και τι όχι, απλώς κάναμε αυτό που έλεγε η καρδιά μας και στο τέλος καταφέραμε να πατάξουμε αυτές τις αντιλήψεις. 

Για να χορέψεις συρτάκι χρειάζεται να πλησιάσεις τον άλλον και να στηριχθείς πάνω του. Το κάνουμε αυτό στη ζωή μας ή έχουμε την τάση να χτίζουμε γύρω μας τείχη;

Το συρτάκι χορεύεται όπως οι παραδοσιακοί χοροί, είτε κυκλωτικά, είτε στην ευθεία,  με τους ανθρώπους πιασμένους από τον ώμο, ο ένας δίπλα στον άλλον. Αναγκαστικά επομένως, χρειάζονται αρκετά άτομα για να χορευτεί. Και προϋποθέτει καλό κλίμα και εξωστρέφεια για να μπορείς να χορέψεις παρέα με όλους αυτούς τους ανθρώπους. Αντιθέτως, τα τραγούδια που κυριαρχούν σήμερα στα κέντρα, δυστυχώς δεν έχουν τη δυνατότητα να σε κάνουν να επικοινωνήσεις με τον διπλανό σου και να σε σηκώσουν να χορέψετε μαζί, με αποτέλεσμα ο χορός να έχει γίνει προσωπική υπόθεση. Έχουμε καταντήσει να καθόμαστε σε μια καρέκλα και να κουνάμε απλώς τα χέρια μας, αποξενωμένοι όμως κατ’ουσίαν. Αντικατοπτρίζει λίγο την κοινωνία μας, γι’αυτό και η επιθυμία μας είναι να γίνουμε περισσότερο ενωμένοι και κοινωνικοί, ακόμα και αν το έναυσμα είναι ένα τραγούδι. 

“Το πτυχίο μην αργείς να το πάρεις αν μπορείς, γιατί ο κόσμος αναμένει και η δόξα περιμένει”, ακούμε στο τραγούδι σας “Φοιτητή-Φοιτητή”. Πόσο εφικτό είναι σήμερα για τους νέους να περάσουν τα διόδια που οδηγούν στη δόξα με εισιτήριο ένα πτυχίο;

Το πτυχίο αποτελεί ένα εφόδιο, αλλά την περισσότερη δουλειά την κάνει το όραμα του καθενός. Αυτός ο στίχος αντιπροσωπεύει το κίνητρο του κάθε φοιτητή να τελειώσει τη σχολή του. Οι αληθινοί φοιτητές έχουν όνειρα, δεν το βλέπουν σαν μια διεκπεραίωση εκπαιδευτικής ύλης και τελικώς είναι εκείνοι που εντρυφούν καλύτερα στο αντικείμενο και που με τις φιλοδοξίες τους και με την εργατικότητά τους κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα. Μπορεί να είναι δύσκολη η σημερινή εποχή και οι ευκαιρίες λιγοστές έναντι άλλων εποχών, τίποτα όμως δεν είναι ακατόρθωτο. Έχουμε υπάρξει κι εμείς φοιτήτριες και γνωρίζουμε πώς είναι να είναι κανείς φοιτητής. Μένει μόνο να δοθεί χώρος στη νέα γενιά για να δημιουργήσει και ας ελπίζουμε ότι θα μεγαλουργήσει. 

Έχετε σκεφθεί να συνεχίσετε τη μουσική σας πορεία στο εξωτερικό;

Ήδη κάποια τραγούδια μας ακούγονται στο εξωτερικό και έχουμε συνεργαστεί και με πολλούς ξένους καλλιτέχνες. Μάλιστα στον επόμενο δίσκο που ετοιμάζουμε, θα δείτε και μια συνεργασία-έκπληξη, με έναν γνωστό Πορτογάλο καλλιτέχνη! Γενικότερα, δεν σκεφτόμαστε να εγκαταλείψουμε τη χώρα μας, εδώ είναι η έδρα μας κι εδώ θα εξακολουθήσουμε να δραστηριοποιούμαστε και θα είναι μεγάλη μας χαρά να βλέπουμε τα έργα μας να συνεχίσουν να ταξιδεύουν.

Τι δείχνει η πυξίδα για τους επόμενους μουσικούς σας ορίζοντες;

Αυτές τις ημέρες βρισκόμαστε στο στούντιο ηχογραφώντας παράλληλα δύο νέους δίσκους με δικές μας συνθέσεις και στίχους. Έναν λαϊκό δίσκο ακολουθώντας τα μονοπάτια του προηγούμενου, και έναν κοινωνικοπολιτικό. Σε λιγότερο από ένα μήνα λοιπόν, αναμένεται να ολοκληρωθούν οι ηχογραφήσεις για τον κοινωνικοπολιτικό δίσκο, ο οποίος θα κυκλοφορήσει πρώτος, με ιδιαίτερα τραγούδια ερμηνευμένα από ξεχωριστούς καλλιτέχνες που θα έχει κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα, σχολιάζοντας τα σημεία των καιρών.

*Καλλιτεχνικό Προφίλ

Η Αρετή & η Ιωάννα Σπανομάρκου έφεραν νέα διεθνή διάκριση για την ελληνική μουσική, καθώς με το τραγούδι “Οι νεραντζιές ανθίζουν” που ερμηνεύει η Αρετή Κετιμέ, οι νεαρές μουσικοσυνθέτριες/στιχουργοί προκρίθηκαν στον ημιτελικό του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Μουσικής Σύνθεσης με ελληνικό στίχο και μπουζούκι. Αξίζει να σημειωθεί πως το έντεχνο-λαϊκό αυτό τραγούδι ξεχώρισε ανάμεσα σε 18.000 συμμετοχές. 

Είναι η δεύτερη φορά που οι δύο νεαρές δημιουργοί ταξιδεύουν την ελληνική μουσική στον κόσμο, καθώς και το 2012 έφτασαν στους 16 του τελικού του ίδιου διαγωνισμού με το ορχηστρικό συρτάκι τους “Αμέθυστος” λαμβάνοντας μάλιστα τιμητική διάκριση, ενώ είχε προκριθεί ακόμα ένα τραγούδι τους το “Είμαι ελεύθερη κι ωραία”, το οποίο έφτασε στους ημιτελικούς. Τα διακριθέντα τραγούδια συμπεριλαμβάνονται στο CD “Δύο”, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και είναι μια δουλειά αφιερωμένη στην Ελλάδα, στην οποία συμμετέχουν καταξιωμένες αλλά και νέες πολλά υποσχόμενες φωνές.

Με στόχο την διάδοση της ελληνικής μουσικής, έχουν συγκροτήσει την “Ορχήστρα Α&Ι Σπανομάρκου”, η οποία απαρτίζεται από εκλεκτούς μουσικούς και εξαιρετικούς ερμηνευτές, ενώ το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα δίνει στο μπουζούκι ο γνωστός δεξιοτέχνης Γιώργος Ξενοκώστας.