Ξενάγηση στον Πύργο Βασιλίσσης, στη μυστική Εδέμ του κτήματος «Επτάλοφος» της Αμαλίας

Ένα σύννεφο σκόνης δημιουργείται καθώς το άλογο στο πέρασμά του αναμοχλεύει χώματα και πέτρες. Εκείνη καθισμένη στο πλάι της σέλας, φθάνει  στο κτήμα μέσα σε ένα κουρνιαχτό, άσπρη σαν τον ασβέστη.

 Η βασίλισσα Αμαλία μόλις έχει διανύσει  από το Σύνταγμα μέσα σε 30 λεπτά μια μεγάλη απόσταση για να φθάσει στο κτήμα «Επτάλοφο». Εκείνη έφιππη διέρχεται από την ψηλή πύλη που προστατεύει τον πανέμορφο γοτθικό πύργο με τις μαργαρίτες και τα παράθυρα που παραπέμπουν σε βιτρώ. Εκεί θα την υποδεχθούν τα έμβια όντα… Πάπιες, φραγκόκοτες, παπαγάλοι, άλογα, πρόβατα μερινώ κατοικούν αυτή την μικρή Εδέμ με φοίνικες, μουριές, πεύκα…

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Τον μυστικό αυτό παράδεισο ανακαλύψαμε δίπλα στο γνωστό μας Πάρκο Τρίτση, χάρη στη απολαυστική ξενάγηση  που μας έκανε ο κ.Βασίλης Κουτσαβλής, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλοι του Κτήματος Τατοΐου. 

Η μοναδική αυτή εμπειρία περιελάμβανε εκτός από την περιήγησή μας στον Πύργο και στο υπέροχο κτήμα, ένα μικρό σεμινάριο οινογνωσίας και μια βόλτα στο οινοποιείο που λειτουργεί από τους διαχειριστές τους κτήματος, απογόνους της οικογένειας Σεπιέρη, απόγονοι της οικογένειας Παχή. Ο Γεώργιος Παχής αγόρασε το κτήμα από τον εθνικό ευεργέτη Σ.Σίνα, στην κατοχή του οποίου είχε περιέλθει μετά από αγοραπωλησία μέσω πληρεξούσιου της βασίλισσας Αμαλίας.

Η ιστορία 

Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας, Αμαλία (1818-1875), σύζυγος του βασιλιά Όθωνα, (τη νυμφεύτηκε το 1837 στη Γερμανία ως δούκισσα Αμαλία του Ολδεμβούργου), μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα άρχισε να ασχολείται μ τον καλλωπισμό της πόλης. Η Αμαλία, η οποία είχε πάθος με τα φυτά και τα λουλούδια αλλά και την ιππασία σχεδίαζε την δημιουργία του Κήπου, δίπλα στα ανάκτορα, ενώ  αγόρασε μια μεγάλη έκταση γης βόρεια της Αθήνας, κοντά στα σημερινά Λιόσια.

Επρόκειτο για ένα κτήμα στο Ίλιον, το οποίο ήταν αρχικά τουρκικό τσιφλίκι, το οποίο απέκτησε ο Ανδριώτης καραβοκύρης Ιωάννης Παπαθεοδώρου Λεφάκης. Στη  συνέχεια  η έκταση βρέθηκε στα χέρια των Άγγλων Τζον Γουίλιαμς και Τζορτζ Μάιλς, οι οποίοι δημιούργησαν ένα κτήμα υπόδειγμα με αμπέλια και οπωροφόρα, αγρούς και έχτισαν νέους βοηθητικούς χώρους. Η τελική έκταση του κτήματος εκτιμάται ότι  το 1861 ήταν 2500 στρέμματα.

Σε μια επίσκεψή της η Βασίλισσα Αμαλία μαγεύτηκε από την ομορφιά και αποφάσισε να αγοράσει αυτή την γη αποκτώντας την πρώτη ιδιωτική της περιουσία στην Ελλάδα. Όπως το είχε οραματιστεί δημιουργήθηκε ένα πρότυπο κέντρο γεωργίας και κτηνοτροφίας. Στόχος της ήταν το κτήμα της να αποτελέσει παράδειγμα για τους χωρικούς. 

Στον χώρο αυτό έχτισε ένα οίκημα για την ανάπαυλά της, μόλις 103 τ.μ. το οποίο δεν περιελάμβανε κουζίνα ούτε τουαλέτα. Το κτίριο εγκαινιάστηκε στις 13 Αυγούστου  1854, ημέρα γενεθλίων του πεθερού της Λουδοβίκου της Βαυαρίας, για να τον τιμήσει, καθώς ήταν και ο χρηματοδότης όλων των έργων της. Εκείνη επισκεπτόταν  το κτήμα, πάντα μόνη της, καθώς ο Όθωνας προτιμούσε να συχνάζει με την συντροφιά του στον Πλάτανο της Κηφισιάς.

Επηρεασμένη από την «Μεγάλη Ιδέα»  και την αγάπη της στην ελληνική μυθολογία, η Αμαλία έδωσε στους έξι φυσικούς λοφίσκους του κτήματος  αλλά και σε εκείνον τον τεχνητό που δημιουργήθηκε επί τούτου ονόματα Αργοναυτών (Ιάσων, Πολυδεύκης, Κάστωρ, Θησέα κ.ά.). Μάλιστα η βασίλισσα ονόμαζε το κτήμα ως «Επτάλοφος», όπως ονομάζεται αλλιώς και η Κωνσταντινούπολη. 

Σήμερα παραμένουν στο κτήμα τα δέντρα από κάθε γωνιά του κόσμου αλλά και της Ελλάδος, αμπελώνες και ελαιώνες αλλά και τα δρομάκια όπως είχαν χαραχθεί, θυμίζοντας διαδρομές μέσα στον Εθνικό Κήπο.

Ο πύργος

 Η βασιλική έπαυλη εκτιμάται ότι κατασκευάστηκε στη θέση ενός παλιού πύργου και πιθανότατα είναι έργο του François Boulanger. Το  μνημειώδες κτίσμα, οχυρωματικού χαρακτηρα είναι γοτθικού ρυθμού κατ' απομίμηση του πύργου Ηochenschwangau στην Βαυαρία όπου γεννήθηκε ο Όθωνας. Παρά την μικρή έκταση του έχει πολλά κοινά στοιχεία, όπως οι πολυγωνικοί πύργοι (κούφιοι, εκτός από τον πίσω που φιλοξενεί την σκάλα), οι επάλξεις, τα τοξωτά παράθυρα. 

Αντίγραφα του εξοπλισμού του πύργου Ηochenschwangau θεωρούνται  τα έπιπλα και τα μικροαντικείμενα. Ο σημερινός εξοπλισμός είναι πιστά αντίγραφα των αντικειμένων της Αμαλίας, καθώς τα αυθεντικά τα έκαψαν οι Γερμανοί στρατιώτες, που επέταξαν τον πύργο για να ζεσταθούν.   

Στο ισόγειο, στην μεγάλη αίθουσα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πορτραίτα του βασιλικού ζεύγους με τις εθνικές φορεσιές και μια μεγάλη συλλογή από γκραβούρες που απεικονίζουν σκηνές όπως την υποδοχή του Όθωνα στο Ναύπλιο αλλά και στην Αθήνα. Στην αίθουσα αυτή ξεχωρίζει στο ταβάνι η ροζέτα που αποκάλυψαν οι εργασίες αποκατάστασης. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι για την προστασία του μνημείου υπάρχει ειδικός μηχανισμός ψύξης ή θέρμανσης ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στα κτίσματα του Κτήματος Τατοΐου με αποτέλεσμα το κτίριο και ο εξοπλισμός τους να έχουν αφεθεί στο έλεος της υγρασίας και της φθοράς του χρόνου , όπως επεσήμανε ο κ.Κουτσαβλής. 

Στο διάδρομο, ο οποίος είναι ζωγραφισμένος με τρόπο που να μιμείται το μάρμαρο, ξεχωρίζουν τα νυφικά πορτραίτα του βασιλικού ζεύγους, μια γκραβουρα το ζεύγος να ιππεύει μπροστά από αρχαιοελληνικά ερείπια αλλά και η γκραβούρα με την ιστορία του Όθωνα (τους γονείς του, την τριμερή επιτροπή που του προσέφερε την βασιλεία και την τριανδία που αποτελούσε την αντιβασιλεία).

Μοναδική είναι η αίσθηση του επισκέπτη τόσο μα περπατά με τις κάλτσες στο πάτωμα- μαρκετερί για λόγους προστασίας του όσο και από την διακόσμηση στους τοίχους και τα ταβάνια του δευτέρου ορόφου! Η εντύπωση του έναστρου ουρανού δημιουργείται χάρη στο έντονο μπλε της οροφής με τη χρυσή γεωμετρική διακόσμηση, αποδίδοντας μια τρισδιάστατη απεικόνιση.

Επίσης επιβλητικότητα στον χώρο προσδίδουν ο πολυέλαιος και τα κηροπήγια. 

 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θυρεοί  των οικογενειών του βασιλικού ζεύγους, του Όθωνα, της Αμαλίας και  εν τέλει τον κοινό του ζεύγους. Μια ηρεμία αποπνέει το μικρό δωμάτιο με τα ανάκλιντρο που αναπαυόταν η βασίλισσα, ενώ την προσοχή ελκύει το πορτραίτο του βασιλιά. 

Η ρομαντική διακοσμητική τάση ήταν ξεκάθαρα προτιμητέα από την Αμαλία, ακόμη και στον υπέροχο κήπο, τον οποίο χαζεύω από τα γοτθικά -οξυκόρυφα παράθυρα. Εκεί δεσπόζει το σιντριβάνι με τον λωτό, τα δυο αγάλματα, ενώ εκεί έχει μεταφερθεί και μια ρωμαϊκή σαρκοφάγος.  

Το βίωμα αυτό στον μνημειακό χώρο υψηλής αισθητικής, συμπληρώθηκε με μια υπέροχη εμπειρία, την δοκιμή των βιολογικών κρασιών του αμπελώνα του κτήματος.