Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς με το στίγμα της Δάφνης Βουδούρη. Το Πάντειο Πανεπιστήμιο τίμησε τη μνημη της

Σε μια συναισθηματικά φορτισμένη βραδιά το τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου τίμησε τη μνήμη της καθηγήτριας Δάφνης Βουδούρη με το καλύτερο δυνατό τρόπο, αναδεικνύοντας το αποτύπωμά της στον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο αλλά και δίνοντας τον λόγο στους διδακτορικούς φοιτητές της, συνεχιστές του έργου της.  Στην λιτή και σεμνή εκδήλωση που έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο Σάκης Καράγιωργας II, όπως ταίριαζε στον χαρακτήρα και το ήθος της εκλιπούσας καθηγήτριας, έδωσε το «παρών» πλήθος κόσμου τόσο από τον πανεπιστημιακό κόσμο όσο και από πολιτιστικούς φορείς καθώς και το Υπουργείο Πολιτισμού.

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι τη μνήμη της τίμησαν φοιτητές - αποφοιτήσαντες πλέον της δεκαετίας- όπως επεσήμανε εκ των διοργανωτών, η καθηγήτρια του τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, Ανδρομάχη Γκαζή.

Για το σπουδαίο ακαδημαϊκό έργο της, αλλά και την συμβολή της στον χώρο της νομικής προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς υπενθύμισαν η πρύτανις του Πατείου Πανεπιστημίου, Ισμήνη Κριάρη και ο επίτιμος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Νίκος Ρόζος.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Μια σειρά καίριων και επίκαιρων  θεμάτων γύρω από το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και ορθής διαχείρισης  των μουσείων «αναδύθηκαν»  στην άρτια οργανωμένη ημερίδα που άφησε τις θετικότερες των εντυπώσεων στους παριστάμενους. Η ημερίδα χωρίστηκε σε δυο θεματικές ενότητες, κατά το πρώτο μέρος συντονιστικό ρόλο είχε η  κα Κατερίνα Σακελλαροπούλου, πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου και Περιβάλλοντος, συνδιοργανωτή φορέα της εκδήλωσης.

Για το δικαίωμα πρόσβασης στον πολιτισμό ως κοινωνικό δικαίωμα σύστοιχο με τα καθήκοντα του κράτους έκανε λόγο ο καθηγητής της Νομικής Σχολής Βασίλειος Βουτσάκης. Μάλιστα ο κ.Βουτσάκης αναλύοντας μια εκ των θεωριών των αναγκών, τόνισε ότι πολιτιστικές δομές καλύπτουν ανάγκες του ανθρώπινου όντος όπως είναι το να έρθει σε επαφή με το ωραίο,  την  αίσθηση του ανήκειν- μιας ταυτότητας- αλλά και της δημιουργικότητας.

Την συμβολή της Δάφνης Βουδούρη στον αρχαιολογικό νόμο 3028/202 που ήρθε να καλύψει σύγχρονες ανάγκες και να λάβει υπόψιν την διεύρυνση της έννοιας της πολιτιστικής κληρονομιάς και  τα νέα δεδομένα, όπως είναι η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, επεσήμανε η επίτημη πρόεδρος του ΥΠΠΟΑ και πρόεδρος του ελληνικού τμήματος ICOM, Τέτη Χατζηνικολάου. Η νέα αυτή νομοθεσία συνέβαλε στη διάνοιξη νέας οπτικής των μουσείων μέσα από την τεκμηρίωση, την ανάδειξη και την εξωστρέφεια τους. Μείζονος σημασίας πτυχή αυτού του νομοθετικού βήματος αποτέλεσε και η θέσπιση προϋποθέσεων για την πιστοποίηση των ιδιωτικών μουσείων, ενώ η διαδικασία αναμένεται να προχωρήσει και στα δημόσια μουσεία.

Για την ενσωμάτωση της άυλης κληρονομιάς στα μουσεία, η οποία δεν αποτελεί ένα προϊόν αλλά μια διαδικασία μεταβίβασης από γενιά σε γενιά, μια αναδημιουργία  υπογράμμισε κατά την παρουσίαση της η διδάκτωρ νομικής, επιστημονική συνεργάτης του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Μαρίνα Μαρκέλου. Κατά την τοποθέτησή της με θέμα «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και μουσεία» παρουσίασε χαρακτηριστικές περιπτώσεις μουσείων και προγραμμάτων που ανέδειξαν την πολιτιστική κληρονομιά, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή όπως η καμπάνια European Migration ,το Μουσείο Μαριονέτας Gadagne  στην Λιον της Γαλλίας,  η έκθεση «Το θέατρο στ’ ακροδάχτυλα», που επιμελήθηκαν φοιτητές του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με το «Εργαστήρι Μαιρηβή» Κουκλοθέατρο, το πρόγραμμα Συν Αθηνά και η έκθεση Οικείες Κληρονομιές.

Μια ακόμη σημαίνουσα διάσταση της πολιτιστικής διαχείρισης, αυτή της χρήσης των μνημείων επεσήμανε η υποψήφια διδάκτωρ του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Κατερίνα Χαρτζουλάκη, αναλύοντας την σύνδεση των μνημείων με  τον χαρακτήρα τους, δηλαδή τις αντιλήψεις και την ιδεολογία με τις οποίες τα έχουμε επιφορτίσει. Πολύ ενδιαφέροντα και επίκαιρα παραδείγματα σχετικά με τα αρχαία θέατρα ήρθαν να επικυρώσουν την επιστημονική θέση, όπως είναι το ζήτημα της αδειοδότησης για την υλοποίηση επιδείξεων μόδας στο Ηρώδειο. Αντίστοιχα, η κινηματογράφηση σε μνημεία  υπάγεται σε μια πάγια διοικητική πρακτική της έγκρισης του σεναρίου, δηλαδή κρίνεται εάν είναι συμβατό  με το χαρακτήρα τους, ώστε να μη  αλλοιώνεται  ο εκπαιδευτικός του ρόλος. Ως πρόσφατο παράδειγμα η κ. Χαρτζουλάκη ανέφερε την περίπτωση της σύλληψη του διεθνώς αναγνωρισμένου σκηνοθέτη Ματίας Λάνγκλοφ  για την προσβολή του μνημείου της Επιδαύρου.

Η προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς θα πρέπει να ενσωματωθεί στον  αναπτυξιακό σχεδιασμό πολιτικών υπογράμμισε στα λεγόμενά της, η υποψήφια Διδάκτωρ  στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Ε.Κ.Π.Α., Ελισάβετ Σολωμού, αναφερόμενη στο ζήτημα των σωστικών ανασκαφών. Πρόκειται για ανασκαφές που πραγματοποιούνται επί το πλείστον σήμερα έναντι των συστηματικών, δηλαδή  διενεργούνται όταν αποκαλύπτονται ευρήματα κατά την εκτέλεση έργων πολεοδομικής ανάπτυξης ή προκύπτουν σωστικές ανάγκες από καιρικά φαινόμενα, έκτακτες συνθήκες για την διάσωση τους ώστε να μην χαθεί ο πολιτιστικός πόρος  και οι πληροφορίες γύρω από αυτόν. Όπως υπαγορεύουν και οι διεθνείς συμβάσεις η αρχαιολογική κληρονομιά πρέπει να προφυλαχθεί και να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές. Σημαντική μεταστροφή από την επικέντρωση στην ανασκαφή στην αξιοποίηση ενός ευρέως φάσματος τεχνικών με έρευνα, δειγματοληψίες, επεξεργασία υλικών , εργαστηριακές αναλύσεις για την μελέτη του παρελθόντος.

Το ζήτημα της διακίνηση πολιτιστικών αγαθών και δη μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας,  είτε με νόμιμη εισαγωγή-εξαγωγή είτε πρόκειται  για προϊόντα λαθρανασκαφής, ανέδειξε ο νομικός- ακόλουθος της πρεσβείας  στο Βερολίνο, υποψήφιος διδάκτωρ του τμήματος  τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Πάνος Μητρόπουλος. Μάλιστα ο κ.Μητρόπουλος αναφέρθηκε στην έκθεση για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό, η οποία παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης με δάνειο από το  Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και Ηρακλείου  στο πλαίσιο ενός μνημονίου συνεργασίας  που είχε ως αφετηρία την επιστροφή στην Ελλάδα  αρχαιοτήτων παράνομα εξαχθέντων εκούσιες επιστροφές Γερμανών πολιτών  από ν εποχή του Β’Π.Π. και την περίοδο του 1960.

Η βραδιά έκλεισε με θερμά σχόλια από το κοινό τόσο για την εκλιπούσα και την τεράστια παρακαταθήκη της όσο για τους ερευνητές, παροτρύνοντας να καταθέσουν τις προτάσεις τους στο Υπουργείο Πολιτσμού, ενώ ακολούθησε κέρασμα.