Ισθμία, αρχαίος ελληνικός τόπος αθλητισμού και μεγάλων πολιτικών γεγονότων

Σε απόσταση μόλις μιας ώρας από την Αθήνα ξεχωρίζει ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος: Ανατολικά του Ισθμού της Κορίνθου μπορεί κανείς να θαυμάσει την Ισθμία, γνωστή από τα αρχαία χρόνια ως τόπος λατρείας αλλά και ως τόπος διεξαγωγής των Ισθμίων αγώνων, στους οποίους αρχικά έπαιρναν μέρος μόνο άνδρες. 

Οι νικητές των αθλημάτων στα Ίσθμια στεφανώνονταν με ένα κλαδί πεύκου ή αγριοσέλινου. Τόπος διοργάνωσης των αγώνων ήταν το ιερό δάσος με πεύκα στον Ισθμό της Κορίνθου. Εκεί βρίσκονταν ο ναός του Ποσειδώνα, το στάδιο, το θέατρο και ένα γυμναστήριο, το «Κράνειο». Τα Ίσθμια περιελάμβαναν αγώνες γυμναστικής, δρόμου, πάλης, πυγμαχίας, παγκράτιο και πένταθλο, αγώνες ιππασίας και αρματοδρομίες. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι αργότερα προστέθηκαν οι μουσικοί αγώνες και οι αγώνες απαγγελίας, στους οποίους λάμβαναν μέρος και οι γυναίκες. 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Η ιστορία των Ισθμίων Αγώνων αρχίζει το 582 π.Χ. όταν διοργανώθηκαν για πρώτη φορά. Ξέρουμε ότι ήταν σημαντικά αγωνίσματα, όχι όμως όσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες και τα Πύθια. Διοργανώνονταν κάθε δύο χρόνια, στα μέσα του καλοκαιριού και διεξάγονταν μέχρι τον καιρό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κάθε δύο χρόνια συνέπιπταν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Εξάλλου, λόγω της στρατηγικής θέσης της, η Ισθμία αποτέλεσε συχνά τόπο πολιτικής συνάθροισης των Ελλήνων. Τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ισθμία είναι τα ακόλουθα:

-481 και 480 π.Χ: σύναξη ελληνικών πόλεων για την αντιμετώπιση των Περσών. 

-337 π.Χ.: ο Φίλιππος Β’ ανακηρύσσεται αρχιστράτηγος των Ελλήνων.

-336 π.Χ.: ο Μέγας Αλέξανδρος ανακηρύσσεται αρχιστράτηγος όλων των Ελλήνων.

-302 π.Χ.: ο Δημήτριος Πολιορκητής αναγορεύεται ηγεμόνας της Ελλάδας.

-196 π.Χ.: ο Ρωμαίος ηγεμόνας Τίτος Κόϊντος Φλαμινίνος ανακηρύσσει, κατά τη διάρκεια των Ισθμίων αγώνων, το αυτοδιοίκητο  και ελεύθερο των Κορινθίων, Φωκίων, Λοκρών, Ευβοέων και Θεσσαλών, ενώ η Κορινθία γίνεται έδρα της Αχαϊκής Συμπολιτείας.

Ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος 

Οι επισκέπτες μπορούν να δουν σήμερα το στάδιο, που βρισκόταν νοτιοανατολικά του ναού του Ποσειδώνα. Εκεί ανακαλύφθηκε η αφετηρία του αρχαιότερου σταδίου με 16 βαλβίδες εκκίνησης. Αυτό το σύστημα εκκίνησης των αθλητών ονομαζόταν «ύσπληξ». Το νεότερο στάδιο φτιάχτηκε στη φυσική κοιλότητα με μήκος 181 μ. περίπου. 

Στον αρχαιολογικό χώρο της Ισθμίας έχουν βρεθεί ίχνη θεάτρου, στο οποίο διεξάγονταν οι μουσικοί αγώνες και ερείπια λουτρού που έχτισαν οι Ρωμαίοι τον 2ο αιώνα μ.Χ., πάνω στο προϋπάρχον ελληνικό λουτρό του 4ου αιώνα π.Χ. 

Στην περιοχή υπήρχε επίσης ο ναός του Ίσθμιου Ποσειδώνα, που δυστυχώς δεν διασώθηκε: Τον 7ο αιώνα π.Χ. ιδρύθηκε ο αρχαϊκός ναός που καταστράφηκε από πυρκαγιά τον 5ο αιώνα π.Χ.. 

Στη συνέχεια, ο ναός ξαναχτίστηκε, αλλά ως δωρικός περίπτερος, από κορινθιακό πωρόλιθο. Καταστράφηκε ξανά το 390 π.Χ, επισκευάστηκε και άκμασε ως το 146 π.Χ. όταν ο Ρωμαίος Μόμμιος κατέστρεψε ολόκληρη την Κόρινθο. Το 44 μ.Χ. ανοικοδομήθηκε, ενώ την τελική του μορφή με τον περίβολο και τις στοές την πήρε το 2ο αιώνα μ.Χ., για να καταστραφεί οριστικά από επιδρομή των Βησιγότθων του Αλάριχου, τον 4ο αιώνα μ.Χ..

Από το ιερό του Ποσειδώνα, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τη θεμελίωση ενός πολύ επιμήκους βωμού, κρηπίδωμα και περιστύλιο ξύλινων κιόνων. 

Από το θέατρο της αρχαίας Ισθμίας έχουν βρεθεί μόνο τα θεμέλια της σκηνής, του κοίλου, του προσκηνίου και μερικοί διάσπαρτοι λίθοι.

Δίπλα στον ναό του Ποσειδώνα βρισκόταν το Παλαιμόνιο, ένα ιερό αφιερωμένο σε μια θαλάσσια θεότητα της Ρωμαϊκής εποχής, τον Παλαίμονα. Ο ναός είχε ιδιαίτερο περίβολο αλλά και λάκκους για θυσίες. 

Εντός του αρχαιολογικού χώρου λειτουργεί από το 1978 Μουσείο, όπου εκτίθενται τα ευρήματα από τις ανασκαφές στο Ιερό του Ποσειδώνα και στις κοντινές Κεγχρεές, αλλά και από τις ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Ισθμίας και γενικότερα της ανατολικής Κορινθίας.

Ανάμεσα στα εκθέματα του Μουσείου διακρίνονται τα ακόλουθα:

-Μαρμάρινο αρχαϊκό περιρραντήριο που χρονολογείται στα τέλη του 7ου π.Χ. αιώνα  και βρισκόταν τοποθετημένο στην είσοδο του πρώτου Ναού του Ποσειδώνα.

-Υαλοθετήματα Κεγχρεών. Έφθασαν συσκευασμένα ανά δύο σε πλοίο προερχόμενο από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και βρέθηκαν βυθισμένα στο δάπεδο του Ναού της Ίσιδας, στον νότιο μώλο του λιμανιού. Πρόκειται για έγχρωμα τμήματα γυαλιού που θυμίζουν τα σημερινά βιτρό. Σ’ αυτά βλέπουμε πανοράματα λιμανιών, εξωτικά τοπία ζώα και φυτά, ολόσωμες μορφές φιλοσόφων όπως ο Όμηρος και ο Πλάτωνας, πλοία και γεωμετρικές διακοσμητικές ζώνες

-Αυτοκρατορικό άγαλμα στον τύπο του Δία (μέσα 2ου π.Χ.αιώνα)

-Zωόμορφα ειδώλια, όπως το χρυσό ειδώλιο ταύρου, ανάθημα στο Ιερό του Ποσειδώνα (6ου π.Χ. αιώνα). 

Πηγές 

Νικόλαος Παπαχατζής, Αρχαία Κόρινθος, Εκδοτική Αθηνών   

http://www.wondergreece.gr/

https://www.corinth-museum.gr/