Ποιές οι σχέσεις Μεγάλης Ελλάδας και Ηπείρου; Απάντηση δίνει έκθεση για την Δωδώνη στην Καλαβρία

Το μεγαλείο της αρχαίας Δωδώνης και της Ηπείρου ως πανελλήνιος χώρος λατρείας και πολιτισμού προβάλλει στην Ιταλία η έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της πόλης Ρέτζιο Καλάμπρια (αρχαίο ελληνικό Ρήγιον), με τίτλο «Δωδωναίος, το μαντείο του Δία και η Μεγάλη Ελλάδα» (Dodonaios. L’oracolo di Zeus e la Magna Grecia). 

του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου

Στην εν λόγω έκθεση παρουσιάζονται αντικείμενα από την αρχαία Δωδώνη - έδρα του περίφημου μαντείου -  από την συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων, ορισμένα εκ των οποίων δεν είχαν περάσει ποτέ τα σύνορα της Ελλάδας.

Η άκρως ενδιαφέρουσα έκθεση φανερώνει πολλές πτυχές των σχέσεων ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ιονίου Πελάγους - την Μεγάλη Ελλάδα, στα νότια της ιταλικής χερσονήσου, και την Ήπειρο - και μάλιστα στον απόηχο των πιο πρόσφατων αρχαιολογικών ερευνών στην ορεινή κοιλάδα της Δωδώνης, στην καρδιά της ελληνικής γης της Ηπείρου.   

Τα εκθέματα μας "μιλούν" για την αρχαιολογική και την πνευματική ιστορία του ιερού και του μαντείου αφιερωμένου στον Δία, έναν λατρευτικό χώρο για τον οποίο έγραψαν ο μεγάλος τραγικός ποιητής Ευριπίδης και ο ιστορικός Ηρόδοτος, αποκαλούμενος και ως "Πατέρας της Ιστορίας". 

Το μαντείο της Δωδώνης ήταν γνωστό σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο και φυσικά στην Μεγάλη Ελλάδα, περιλαμβανομένων πολλών πόλεων της Καλαβρίας (Ιππόνιον, Ρήγιον, Κρότων, Σύβαρις, Θούριοι, Ηράκλεια, Μεταπόντιον, Τάρας). 

Ένας από τους υπευθύνους της έκθεσης, ο αρχαιολόγος Λουίτζι Βέκιο, εξηγεί: "Οι προσκυνητές πήγαιναν στο ιερό μαντείο από την Ήπειρο, την Θεσσαλία, την Αττική, την Βοιωτία, τις περιοχές της Πελοποννήσου, την Μεγάλη Ελλάδα, προκειμένου να ζητήσουν την θεϊκή συμβουλή για προσωπικά ζητήματα: για τον γάμο τους, για την εργασία τους κτλ.

Αυτή η πρακτική διήρκεσε πολλούς αιώνες, από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως τουλάχιστον τον 2ο αιώνα μ.Χ.".  

Το πιο χαρακτηριστικό είναι ο τρόπος με τον οποίο οι προσκυνητές ζητούσαν την συμβουλή του θεού. Οι "πελάτες" του μαντείου έδιναν την ερώτησή τους γραμμένη σε πολύ μικρά ελάσματα (φύλλα μαλακού μετάλλου - μολύβδου). Οι Έλληνες αρχαιολόγοι από τα Ιωάννινα μπόρεσαν να φέρουν τέτοια αντικείμενα για πρώτη φορά στην Ιταλία. 

Σύμφωνα με τον  Ιταλό αρχαιολόγο, "οι περισσότεροι προσκυνητές που μετέβαιναν στο μαντείο της Δωδώνης, ανήκαν στη μεσαία κοινωνική τάξη". Ο ίδιος τονίζει πως "οι ιέρειες ερμήνευαν τις απαντήσεις του θεού κυρίως με ήχους από τη φύση, όπως το θρόισμα της μεγάλης ιερής δρυός (βελανιδιάς)  ή το πέταγμα των περιστεριών. Αυτοί οι ήχοι αντηχούσαν στην απόλυτη ησυχία της ορεινής κοιλάδας".  

Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τις αρχές Ιουνίου, εμβαθύνει την έρευνα στις σχέσεις μεταξύ της Μεγάλης Ελλάδας (Καλαβρία, Σικελία) και της Ηπείρου, περιοχές που έχουν πολλές ομοιότητες, όχι μόνο από μορφολογικής και γεωγραφικής απόψεως. Η ιστορία του μαντείου της Δωδώνης αναδεικνύει αυτές τις αναλογίες, οι οποίες ερευνώνται και προβάλλονται μέσα από την έκθεση του αρχαιολογικού μουσείου της πόλης Ρέτζιο Καλάμπρια.  

Το μεταλλικό έλασμα που αναφέρεται στις αποικίες της Καλαβρίας, μαζί με τα άλλα εκθέματα, οδηγούν τον επισκέπτη σε ένα συναρπαστικό ταξίδι. Με το ταξίδι αυτό, ο επισκέπτης ανακαλύπτει τον βαθύ και αρχαίο δεσμό μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, ιδίως μεταξύ των περιοχών που βρέχονται από το Ιόνιο Πέλαγος. 

Πηγές 

http://www.oracledodona.it/

https://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/