Νέοι αρχαιολογικοί θησαυροί ήρθαν στο φως από το μυκηναϊκό νεκροταφείο Αηδονιών Νεμέας

Πολλοί γνωρίζουν την περιοχή από την περιβόητη συλλογή κοσμημάτων της Νεμέας, τον «Θησαυρό των Αηδονιών» που διασώθηκε από τους αρχαιοκάπηλους που δρούσαν στην περιοχή της Νεμέας. Τα καλά νέα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορίνθου είναι ότι δύο νέοι, ασύλητοι, θαλαμοειδείς τάφοι, οι οποίοι χρονολογούνται στην ύστερη μυκηναϊκή, εντόπισε η αρχαιολογική σκαπάνη.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού τα ευρήματα χρονολογούνται  την περίοδο των μυκηναϊκών ανακτόρων (περίπου 1.400 – 1.200 π.Χ.) και αποκαλύφθηκαν κατά το συστηματικό ερευνητικό πρόγραμμα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας στο μυκηναϊκό νεκροταφείο Αηδονιών Νεμέας.

«Ο πρώτος από τους δύο τάφος, ο οποίος διέσωζε την οροφή του θαλάμου, περιείχε δύο πρωτογενείς ταφές και τα οστά από 14 ακόμη άτομα σε ανακομιδές. Ο δεύτερος τάφος δεν διατηρούσε οροφή, η οποία παρουσίαζε καταρρεύσεις ήδη από τη μυκηναϊκή περίοδο, μέσα και πάνω από τις οποίες διαπιστώθηκαν τρεις πρωτογενείς ταφές» αναφέρεται στην ανακοίνωση .

Πήλινα αγγεία και ειδώλια, καθώς και άλλα μικροαντικείμενα εντοπίστηκαν στους τάφους. Οι αρχαιολόγοι αντιπαραβάλλουν τα νέα ευρήματα με τα κτερίσματα των τάφων της πρώιμης μυκηναϊκής περιόδου (περίπου 1.600 – 1.400 π.Χ.), που ερευνήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στα Αηδόνια και περιλάμβαναν επιτραπέζια και αποθηκευτικά αγγεία, οπλισμό και αντικείμενα γοήτρου.

Η σημασία των ευρημάτων

Οι  ειδικοί εκτιμούν ότι οι δύο νέοι, ασύλητοι, μυκηναϊκοί θαλαμοειδείς τάφοι στα Αηδόνια, ανοίγουν τον δρόμο για την κατανόηση της διαχρονικής εξέλιξης της θέσης και τις σχέσεις της με τα ανακτορικά συστήματα των όμορων περιοχών και ιδίως των Μυκηνών.

Πρόκειται για θέση στις βορειοδυτικές παρυφές του οινοπεδίου της σύγχρονης Νεμέας ή της Φλυασίας των ιστορικών χρόνων. Είναι γνωστό ότι τα Αηδόνια αποτέλεσαν μείζον κέντρο της περιοχής κατά τη μυκηναϊκή περίοδο (π. 1.700 – 1.100 π.Χ.) και έλαβαν δημοσιότητα έπειτα από την εκτεταμένη σύληση του μυκηναϊκού νεκροταφείου, πιθανώς τον χειμώνα του 1976-77.

Τις επόμενες δεκαετίες η σωστική ανασκαφή υπό τη Διεύθυνση της Καλλιόπης Κρυστάλλη – Βότση και την επίβλεψη της Κωνσταντίνα Καζά, «έφερε στο φως 20 μυκηναϊκούς τάφους, στην πλειονότητά τους θαλαμοειδείς και οργανωμένους σε μία βασική συστάδα».

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι εν λόγω τάφοι είναι λαξευμένοι στον βράχο, που αποτελούνται από τρία τμήματα, τον δρόμο, την είσοδο (στόμιο) και τον υπόγειο ταφικό θάλαμο.

Το επιστημονικό ενδιαφέρον προκαλούν οι ελάχιστοι από τους θαλαμοειδείς τάφους των Αηδονιών οι οποίοι εντοπίστηκαν αδιατάρακτοι, ενώ ένας από τους συλημένους διατηρούσε λάκκο που διέσωσε ένα εκπληκτικό σύνολο κοσμημάτων.

Η διάσωση από τους αρχαιοκάπηλους και η επιστροφή

Τα ευρήματα από τη σωστική ανασκαφή, τεκμηρίωσαν τον συσχετισμό τους με ένα σύνολο μυκηναϊκών κοσμημάτων, που εμφανίστηκε προς πώληση το 1993 στην αίθουσα Τέχνης του Μichael Ward στη Νέα Υόρκη.

Ο περίφημος  θησαυρός αποτελείται από δύο χρυσά δαχτυλίδια-σφραγίδες, ένα δαχτυλίδι από ήλεκτρο, τρεις σφραγιδόλιθους από στεατίτη, αμέθυστο και αχάτη, χρυσά κοσμήματα ενδυμασίας, χρυσές χάντρες και χάντρες από ημιπολύτιμους λίθους, ήλεκτρο, φαγεντιανή και υαλόμαζα κ.ά..

κ.α.

Ο αρχαιολόγος Ricardo Elia ειδοποίησε τη Γενική Πρόξενο της Ελλάδα στη Νέα Υόρκη και ο αρχαιολόγος James Wright ενημέρωσε την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία.

 Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού συγκάλεσε μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να ερευνήσουν την πιθανή προέλευση του υλικού. Η επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, λόγω της στενής υφολογικής και τεχνικής συγγένειας μεταξύ των αντικειμένων που ανασκάφηκαν νόμιμα σε Αηδόνια και αυτών που προσφέρονται προς πώληση στη Νέα Υόρκη, το υλικό της Νέας Υόρκης πρέπει  να λεηλατήθηκε από τα Αηδόνια.

Η Ελληνική Πολιτεία πέτυχε την επιστροφή του, καθιστώντας τα κινητά αυτά ευρήματα από τα Αηδόνια τη σημαντικότερη, ίσως για τα ελληνικά δεδομένα, περίπτωση επαναπατρισμού παράνομα εξαχθέντων αρχαιοτήτων.

Η συνεχιζόμενη αρχαιοκαπηλική δραστηριότητα στα Αηδόνια επέβαλε την επανάληψη των ανασκαφών για τη διερεύνηση τάφων, που είχαν εν τω μεταξύ συληθεί ή κινδύνευαν με σύληση.

Οι τελευταίες ανασκαφές

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορινθίας, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, δρομολόγησε ένα νέο, συστηματικό ερευνητικό πρόγραμμα, το 2016, υπό τη Διεύθυνση του Επίκουρου Καθηγητή Αρχαιολογίας στα Πανεπιστήμια του Graz της Αυστρίας και του Trier της Γερμανίας, Κωνσταντίνου Κίσσα, με βασική συνεργάτιδα τη Διευθύντρια στο Κέντρο Νεμέας της Κλασικής Αρχαιολογίας, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας Berkeley, Kim Shelton.

Το νέο πρόγραμμα τεκμηρίωσε τα προηγούμενα χρόνια την ύπαρξη μιας επί πλέον συστάδας τάφων και έφερε στο φως επί πλέον θαλαμοειδείς, στο ύψος της παλαιότερα ερευνημένης συστάδας. Το ανασκαφικό σκέλος της 4ης περιόδου του προγράμματος ολοκληρώθηκε στις 25 Ιουλίου.