H Μνήμη του αίματος: Μια επίκαιρη έκθεση για την Ιστορία, την βία και την Απάνθρωπη ανθρωπότητα

 

 

 

Η αντίθεση του λευκού και του κόκκινου σε συνδυασμό με μια μοναδική «πινελιά» από το μπλε του ουρανού αφού έχει δύσει ο ήλιος, αποτελούν το ιδανικότερο φόντο για την υπαίθρια έκθεση «Η Μνήμη του αίματος». Οι αισθήσεις είναι οξυμένες  παρά την παραπλανητική βουή της Λεωφόρου Κηφισίας, νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε μια καλλιτεχνική όαση, αλλά στην πραγματικότητα είσαι στον χώρο συλλογής μνημείων της οικογένειας του Κωνσταντίνου Ζήβα στο Μαρούσι. Ο χώρος πριν την καλλιτεχνική παρέμβαση έμοιαζε με «αναρρωτήριο» πολύτιμων αρχιτεκτονικών τεκμηρίων που διασώθηκαν από την κατεδάφιση των κομψοτεχνημάτων μιας άλλης εποχής. Πλέον έχει μετατραπεί σε ένα σκηνικό για να γεννήσει η Τέχνη σκέψεις και προβληματισμούς.

 

της Μαρίας Αλιμπέρτη

 Τα φώτα είναι έντονα και προσδίδουν άλλη βαρύτητα στον χώρο, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε θεατρική σκηνή πριν αρχίσει η παράσταση. Με το κόκκινο χρώμα, σύμβολο, του αίματος να κυριαρχεί πάνω στο λευκό του μαρμάρου  περιμένεις να ξετυλιχθεί το «κουβάρι» της Ιστορίας. Τα έργα του Νίκου Ζήβα μοιάζουν ζωντανά ή καλύτερα λίγο πριν ξεψυχήσουν, πάλλονται και σπαρταρούν.  Νιώθεις μια ότι τα υλικά βγάζουν μια  «ανείπωτη» κραυγή για να αποτυπώσουν την βιαιότητα των Πολέμων, των ηρωικών μαχών και των θηριωδιών, που δεν μπόρεσε να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων  και καταγράφηκε στο DNA ανθρωπότητας σαν τραύμα.

 

Εύλογους προβληματισμούς γεννούν τα έργα του κ. Ζήβα στην έκθεση που συνδιοργανώνεται από την Zivasgallery και τον δήμο Χαλανδρίου. Η αίσθηση της βαρβαρότητας αναδύεται μέσα από τα καταστραμμένα έργα που βρίσκονται στο κέντρο της έκθεσης: Φλερτάρουν λες με την καταστροφή, ως επισκέπτης αντιλαμβάνεσαι ότι από τα ερείπια ξεχειλίζει ο πόνος, μια δύναμη που έφερε τον όλεθρο είναι ακόμη εκεί.

 Το άοσμο αίμα μοιάζει ανατριχιαστικό ακόμη και τώρα που έχει περάσει «χρόνος» από το έγκλημα όπως και  στους τόπους μνήμης: στα πεδία των μαχών, στα μνημεία των ηρώων, στις επιτύμβιες στήλες πεσόντων. Από την μια η τιμή για τα θύματα και από την άλλη η βία και ο πόνος. Η ανατριχίλα που προκαλεί ο καλλιτέχνης με το έργο του θυμίζει την ανάμνηση της πληγής που επανέρχεται και μας θυμίζει ότι μπορεί να επουλώθηκε λίγο αλλά είναι εκεί…

Με φόντο τους κίονες, αγάλματα και άλλα αντίγραφα σπαραγμάτων της αρχαιότητας χάρτες ξεδιπλώνονται, δείγμα της απεραντοσύνης του κόσμου και του χρόνου, σε καλωσορίζουν σε αυτή την περιδιάβαση. Σπασμένα προσωπεία ανάμεσα σε πλαίσια, τοποθετημένα σε όρθιες πλάκες μοιάζουν να σε προειδοποιούν και να σε ειρωνεύονται εσένα που είσαι αστερόσκονη μέσα στον άπειρο χρόνο. Στέκουν σαν απομεινάρια από άλλα μισοτελειωμένα έργα που αφέθηκαν στην λήθη. Τώρα όμως έρχονται να αποτελέσουν ερεθίσματα για να αναβιώσει η μνήμη.

 Η παρατήρηση των ερειπίων βρισκόταν στην καρδιά του ρομαντικού κινήματος του 18^ου αιώνα, στον δικό μας αιώνα που επικρατεί ο κυνισμός και η ψηφιακή αποστασιοποίηση από τα τεκταινόμενα, η αναζήτηση στα ερείπια προσομοιάζει με την εναγώνια ιχνηλασία του ομφάλιου λώρου που μας δένει με τη τρέλα αυτού του κόσμου. Δεν είναι λίγοι που συνδέουν την Επανάσταση, τον Διαφωτισμό και τελικά την επικράτηση του Ορθολογισμού με όλη την καθοδική ηθική πορεία του σύγχρονου ανθρώπου. Το αίμα  τουλάχιστον τότε χύθηκε για ιδανικά όπως η Ελευθερία, τα δικαιώματα, σήμερα χύνεται για τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. 

Υπήρξαν τομές στην Ιστορία που η ανθρωπότητα τις πλήρωσε με φόρο αίματος, αλλά με την ελπίδα της αλλαγής, της βελτίωσης των συνθηκών και ενός λαμπρότερου μέλλοντος. Η ρωγμή στα μαρμάρινα έργα από τα οποία αναβλύζει «το αίμα» αυτό μάλλον θέλει να σου πει, για την «θυσία» που μάλλον δεν σε δίδαξε τι σημαίνει φρικαλεότητα και αφού δεν πήρες το μάθημα τώρα επαναλαμβάνεις τα ίδια λάθη, προσπαθείς να λύσεις το πρόβλημα σου μέσα από τη βία, τον θυμό, θυσιάζοντας την ζωή αθώων αμάχων.

Ο Δον Κιχώτης ξεπροβάλλει μέσα από το αίμα, λουσμένος σε αυτό και όμως από εκεί από αυτή Ναυμαχία του Ναβαρίνου, των μεγάλων Δυνάμεων με τις δυνάμεις της Ανατολής, σαν να κάνει πάλι κύκλους η Ιστορία. Από αυτή την μάχη  σημαδεύτηκε η δική μας Ελευθερία, η κρατική υπόσταση του έθνους, μέσα από τον αγώνα μερικών ονειροπόλων που ίσως πάλευαν για ανεμόμυλους. Πως θα ένοιωθαν όλοι αυτοί για την «σημερινές» επιλογές της ανθρωπότητας; Πως θα ένοιωθαν οι άνθρωποι εάν συνειδητοποιήσουν ότι πάλι συμπεριφέρονται σαν κτήνη και πως ο Πολιτισμός που αγωνιούν να αποδείξουν ότι αξίζουν μέσα από τον απέρνατο υλισμό δεν είναι παρά μια φενάκη αφού απλά σκοτώνουν τον πιο αδύναμο συνάνθρωπο για να επιβεβαιώσουν την ανωτερότητά τους. Κάνουν κύκλο την Ιστορία, την βάφουν με αίμα, αλλά την γυρίζουν πάλι στο μηδέν.