Το αριστούργημα του Καραβάτζιο επιστρέφει: Η «Σύλληψη του Χριστού» ξανά στο φως

Από την κλοπή στην Οδησσό, στην αποκατάσταση στο Κίεβο και την περιοδεία στη Λιθουανία...Μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες δικαστικών εμπλοκών και πολιτιστικής αβεβαιότητας, ο πίνακας «Η Σύλληψη του Χριστού» (γνωστός και ως «Το Φιλί του Ιούδα»), που αποδίδεται στον Ιταλό μπαρόκ ζωγράφο Καραβάτζιο, ετοιμάζεται να επιστρέψει στο προσκήνιο. Το έργο είχε κλαπεί το 2008 από το Μουσείο Δυτικής και Ανατολικής Τέχνης στην Οδησσό και εντοπίστηκε δύο χρόνια αργότερα στο Βερολίνο, μαζί με τη συμμορία των δραστών της κλοπής.

Δικαστική απόφαση ανοίγει τον δρόμο για την επιστροφή

Η καθυστέρηση της επιστροφής του πίνακα οφειλόταν στο γεγονός ότι είχε χαρακτηριστεί ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη για την κλοπή. Παρότι η υπόθεση θα έπρεπε να είχε κλείσει λόγω παραγραφής, οι ακροάσεις αναβάλλονταν επανειλημμένα. Τον Αύγουστο του 2025, το Δικαστήριο Podilskyi του Κιέβου ανακάλεσε την ιδιότητα του πίνακα ως αποδεικτικού υλικού, επιτρέποντας την αποδέσμευσή του.

Αυθεντικότητα και ιστορική διαδρομή του έργου

Η αυθεντικότητα του πίνακα έχει αποτελέσει αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ ειδικών. Αν και πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για αυθεντικό έργο του Michelangelo Merisi da Caravaggio, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι αντίγραφο του πρωτότυπου που φυλάσσεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας στο Δουβλίνο. Η εκδοχή της Οδησσού έχει μακρά ιστορία, καθώς φέρεται να δωρήθηκε στην πόλη το 1901 από την Ακαδημία Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης και να εκτέθηκε στο μουσείο από το 1923.

Αποκατάσταση και περιοδεία στη Λιθουανία

Ο πίνακας υπέστη σοβαρές φθορές κατά την κλοπή και την αποθήκευσή του, γεγονός που οδήγησε σε λεπτομερή αποκατάσταση στο Κίεβο με τη συμβολή Ιταλών συντηρητών. Λόγω των συνεχιζόμενων επιθέσεων στην Οδησσό, η επιστροφή του έργου στην πόλη κρίνεται επισφαλής. Αντ’ αυτού, προγραμματίζεται περιοδεία στη Λιθουανία, με πρώτους σταθμούς το Εθνικό Μουσείο Τέχνης στο Βίλνιους και τα παραρτήματά του σε Κλαϊπέντα και Παλάγκα.

Υποστήριξη από τις αρχές και διεθνής συνεργασία

Η υπηρεσιακή Υπουργός Πολιτισμού της Ουκρανίας, Tetyana Berezhna, επιβεβαίωσε ότι όλα τα έξοδα της περιοδείας θα καλυφθούν από τη λιθουανική πλευρά. Αν ο πόλεμος συνεχιστεί, το έργο ενδέχεται να μεταφερθεί σε μουσεία της Ιταλίας, προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να δει από κοντά ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και συγκλονιστικά έργα της ευρωπαϊκής τέχνης.

πηγή:https://odessa-journal.com/

Έκθεση-ορόσημο στο Μουσείο Kimbell: Η Ιουδήθ αποκεφαλίζοντας τον Ολοφέρνη του Καραβάτζιο

Ένα αριστούργημα του Καραβάτζιο ταξιδεύει στο Τέξας...Το Μουσείο Τέχνης Kimbell ανακοίνωσε ότι θα φιλοξενήσει το έργο του Καραβάτζιο «Ιουδήθ αποκεφαλίζοντας τον Ολοφέρνη» ως Έργο Τιμής, δανεισμένο από τις Εθνικές Πινακοθήκες Αρχαίας Τέχνης στη Ρώμη, όπου εκτίθεται συνήθως στο Παλάτσο Μπαρμπερίνι. Ο πίνακας θα εκτίθεται στο κτήριο Louis I. Kahn από τις 14 Σεπτεμβρίου 2025 έως τις 11 Ιανουαρίου 2026.

Η θεατρική δύναμη του πίνακα και η βιβλική ιστορία

Το έργο συγκαταλέγεται στα πιο πρωτοποριακά αριστουργήματα του Καραβάτζιο, χάρη στον τολμηρό ρεαλισμό και τη θεατρική απόδοση του βιβλικού θέματος. Με διαστάσεις περίπου 195 x 145 εκατοστά, ο πίνακας αφηγείται ένα απόσπασμα από το Βιβλίο της Ιουδήθ στην Απόκρυφη Παλαιά Διαθήκη. Η Ιουδήθ, μια όμορφη νεαρή χήρα από εβραϊκή πόλη που δέχεται επίθεση από τον ασσυριακό στρατό, επισκέπτεται το στρατόπεδο του εχθρού με την υπηρέτριά της, προσποιούμενη ότι θέλει να βοηθήσει τον στρατηγό Ολοφέρνη. Μετά από ένα συμπόσιο, ο στρατηγός πέφτει σε μέθη και η Ιουδήθ τον αποκεφαλίζει με το ίδιο του το σπαθί, απελευθερώνοντας τον λαό της.

Η Ιουδήθ ως σύμβολο αρετής και αντίστασης

Η ιστορία της Ιουδήθ και του Ολοφέρνη, δημοφιλής στην τέχνη και τη λογοτεχνία από τον Μεσαίωνα, συμβολίζει τη νίκη της αρετής απέναντι στην ακολασία, την τυραννία ή την αίρεση. Ενώ οι περισσότεροι καλλιτέχνες απεικονίζουν την Ιουδήθ μετά την πράξη, κρατώντας θριαμβευτικά το κεφάλι του Ολοφέρνη, ο Καραβάτζιο επιλέγει τη στιγμή της δράσης, τη στιγμή του χτυπήματος. Η Ιουδήθ προσεύχεται σιωπηλά, καθώς θεϊκό φως διαπερνά τα χέρια της, ενισχύοντας την ηρωική της πράξη. Το σώμα του Ολοφέρνη σπαρταρά, ουρλιάζει καθώς περνά από τη ζωή στον θάνατο, ενώ η υπηρέτρια ανοίγει τον σάκο για να κρύψει το τρόπαιο πριν φύγουν από το στρατόπεδο.

Η καλλιτεχνική επανάσταση του Καραβάτζιο

Ο Μικελάντζελο Μερίσι γεννήθηκε στην πόλη Καραβάτζιο στη βόρεια Ιταλία το 1571. Μετακόμισε στη Ρώμη γύρω στο 1595 και σύντομα κέρδισε την προσοχή της παπικής ελίτ και των συναδέλφων του καλλιτεχνών. Ζωγραφίζοντας απευθείας από ζωντανά μοντέλα και χρησιμοποιώντας έντονες αντιθέσεις φωτός, τα δραματικά και καινοτόμα έργα του έγιναν ευρέως αποδεκτά και μιμήθηκαν. Ο πρώτος ιδιοκτήτης του πίνακα, ο τραπεζίτης Οτάβιο Κόστα, τον εκτιμούσε τόσο πολύ που τον κάλυψε με μεταξωτή κουρτίνα και όρισε στη διαθήκη του να μην πωληθεί ή απομακρυνθεί από την οικογενειακή συλλογή.

Παράλληλη έκθεση με αρχαία ρωμαϊκή γλυπτική

Η έκθεση της Ιουδήθ αποκεφαλίζοντας τον Ολοφέρνη συμπίπτει με την παρουσίαση της Myth and Marble, μια ειδική έκθεση με 58 αριστουργήματα από τη Συλλογή Torlonia, τη σημαντικότερη ιδιωτική συλλογή αρχαίας ρωμαϊκής γλυπτικής στον κόσμο. Τα έργα περιλαμβάνουν μορφές θεών και θεαινών, πορτρέτα αυτοκρατόρων και ταφικά μνημεία, αναδεικνύοντας την καλλιτεχνική ακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον 1ο έως τον 2ο αιώνα μ.Χ. Πολλά από τα γλυπτά έχουν καθαριστεί και συντηρηθεί ειδικά για αυτήν τη μοναδική έκθεση.

Ένα φθινόπωρο αφιερωμένο στη Ρώμη και την τέχνη

Ο διευθυντής του μουσείου, Eric M. Lee, δήλωσε ότι η παρουσία του έργου του Καραβάτζιο μαζί με την έκθεση Myth and Marble δημιουργεί μια συναρπαστική ρωμαϊκή σεζόν στο Kimbell. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει από κοντά δύο κορυφαίες εκφράσεις της ιταλικής τέχνης, από τον μπαρόκ ρεαλισμό του Καραβάτζιο έως την κλασική γλυπτική της αρχαίας Ρώμης.

πηγή :artdaily. cc

Σε ποιό μουσείο "γιορτάζει" ο Καραβάτζιο και η ζωγραφική του 17ου αιώνα;

Το περίφημο Μουσείο Ουφίτσι στη Φλωρεντία- Galleria degli Uffizi έχει αφιερώσει οκτώ αίθουσές του, που φέτος ανοίχτηκαν για το κοινό, στον μεγάλο Ιταλό ζωγράφο Michelangelo Merisi da Caravaggio (Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο) και στη ζωγραφική του 17ου αιώνα. Κάθε μία από τις αίθουσες έλαβε και μια ονομασία, περιλαμβάνοντας έργα Μανιεριστών, ενώ η μερίδα του λέοντος ανήκει φυσικά στον Καραβάτζιο, τον αναμφισβήτητο πρωτοπόρο της ζωγραφικής σε έναν αιώνα που χαρακτηρίστηκε από έντονα πάθη, συμβολισμό και συχνά ακραία καινοτομία. 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

  "Μεταξύ πραγματικότητας και μαγείας" είναι η ονομασία της πρώτης αίθουσας και περιλαμβάνει πίνακες καλλιτεχνών που ήταν ενεργοί τον 16ο αιώνα, αλλά χάραξαν τον δρόμο προς μια νέα καλλιτεχνική προσέγγιση που άφησε πίσω τις ιδέες του Μανιερισμού.

 Στην αίθουσα αυτή εκτίθενται επίσης άκρως αντισυμβατικά, ακόμα και περίεργα έργα όπως ο "Άνθρωπος με έναν πίθηκο" του Αννιμπάλε Καράτσι.  Άλλα έργα, όπως η Αλληγορία του Ηρακλή των αδερφών Ντόσι, είναι ενδεικτικά μιας τέχνης γεμάτης με συμβολισμούς, η οποία είναι χαρακτηριστική στην περιοχή όπου εκπαιδεύτηκε ο Καραβάτζιο.

Στην επόμενη αίθουσα "Καραβάτζιο και Αρτεμισία" κυριαρχούν βιβλικά θέματα που ασχολούνται με το θέμα της βίας. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν τον εξαιρετικό πίνακα "Δαυίδ και Γολιάθ" του Γκουίντο Ρένι, ο οποίος "έρχεται αντιμέτωπος" με το έργο του Καραβάτζιο "Η Θυσία του Ισαάκ". Επίσης, η αίθουσα αυτή στεγάζει τον "Αποκεφαλισμό του Ολοφέρνη" της Αρτεμισίας Τζεντιλέσι, έναν από τους πιο διάσημους πίνακες του Ουφίτσι. 

Στον χώρο που είναι αφιερωμένος στην περίφημη "Μέδουσα του Καραβάτζιο", εντυπωσιάζει μια υπέροχη ασπίδα. Σε αυτήν απεικονίζεται η Μέδουσα, το άλλο όνομα της οποίας ήταν Γοργώ, που σημαίνει άγρια ματιά. Εξάλλου, μια πρόσφατη δωρεά των Φίλων του Ουφίτσι περιλαμβάνει ένα ρωμαϊκό άγαλμα της θεάς Αθηνάς, με το κεφάλι της Γοργούς στο στήθος της.

 Στον ίδιο χώρο, εκτίθεται ακόμα ένας πίνακας της Γοργούς που φιλοτεχνήθηκε από τον Όττο Μαρσέους βαν Σρικ, αλλά αποδόθηκε, κατά τους περασμένους αιώνες, στον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Αυτό το έργο έχει επίσης γίνει αντικείμενο θαυμασμού ως ένας από τους καλύτερους πίνακες που βρίσκονται στο Μουσείο Ουφίτσι. 

Άλλη αίθουσα είναι αφιερωμένη στον "Βάκχο του Καραβάτζιο" και έχει επίσης έργα των Κάρλο Ντόλτσι και Βελάσκεζ, που απηχούν ξεκάθαρα το έργο του Καραβάτζιο. 

"Υπό το φως των κεριών" είναι το όνομα της επόμενης αίθουσας, επειδή σε αυτή βρίσκονται έργα που απεικονίζουν σκηνές με αναμμένα κεριά. Στο κέντρο, οι επισκέπτες μπορούν να δουν την Γέννηση του Χριστού από τον Τζέραρντ βαν Χόνθορστ, όπου το φως προέρχεται κατευθείαν από το Θείο Βρέφος. Γύρω από αυτόν τον πίνακα, υπάρχουν έργα των Μπαρτολομέο Μανφρέντι και Ματίας Στάμερ. 

Αριστουργήματα των μεγάλων δασκάλων της ευρωπαικής ζωγραφικής του 17ου αιώνα εκτίθενται σε άλλο, εξαιρετικά μεγάλο δωμάτιο, με την ονομασία "Ρέμπραντ και Ρούμπενς". Προσωπογραφίες των Ρέμπραντ, Ρούμπενς και Βαν Ντάικ μαζί με άλλα σημαντικά έργα τους, εντυπωσιάζουν τοποθετημένες σε μικρά αλλά και μεγαλύτερα κάδρα. 

Η επόμενη αίθουσα ονομάζεται "Γαλιλαίος και Μέδικοι". Ευρωπαικά και Φλωρεντινά πορτραίτα εκτίθενται μαζί, όπως αυτό του αστρονόμου Γαλιλαίου Γαλιλέι αλλά και ένα μνημειακό τριπλό πορτρέτο του Κόζιμο Β', της Μαρίας Μαγδαληνής της Αυστρίας και του γιου τους Φερδινάνδου Β'. Και τα δύο έργα φιλοτέχνησε ο Ζούστους Σούστερμανς. 

Στο τελευταίο δωμάτιο, με την ονομασία "Φλωρεντινό Έπος", βρίσκουμε τον εκπληκτικό πίνακα "Ρινάλντο και Αρμίντα", του Τσέζαρε Νταντίνι, καθώς και το μικρό αλλά ανεκτίμητο έργο "Αγία Αικατερίνη της Αλεξάνδρειας", του Φραντσέσκο Φουρίνι. Τέτοια θέματα ήταν τα πιο δημοφιλή στη Φλωρεντία των Μεδίκων, στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα, εξαιτίας του ηθικού συμβολισμού τους. 

Πηγή 

Μουσείο Ουφίτσι 

https://www.uffizi.it/en/events/caravaggio-and-the-17th-century