Με αφορμή την αποκάλυψη ενός μοναδικού κυκλικού μνημείου στον λόφο Παπούρα, στο Καστέλι Ηρακλείου, το ελληνικό τμήμα του ICOMOS εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για την τύχη του ευρήματος, που ήρθε στο φως στο πλαίσιο των εργασιών για τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα Ηρακλείου. Το μνημείο, με λαβυρινθική αρχιτεκτονική και τελετουργική χρήση, χρονολογείται από το 3200 έως το 1800 π.Χ. και επαναχρησιμοποιήθηκε κατά τον 7ο αιώνα π.Χ., συνιστώντας σημαντικό τεκμήριο για τη μελέτη του μινωικού πολιτισμού και της πρώιμης λατρευτικής δραστηριότητας.
Αρχαιολογικός πλούτος και ατελής έρευνα
Το μνημείο είναι τοποθετημένο στην κορυφή του λόφου, εποπτεύοντας φυσιογνωμικά την πεδιάδα του Καστελίου και τα ορεινά τοπία της Κρήτης. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, το συγκρότημα περιλαμβάνει μινωικό ανάκτορο, λατρευτικό σπήλαιο και διαμορφωμένο μονοπάτι, στοιχείο που τεκμηριώνει τη θρησκευτική και τελετουργική χρήση του χώρου. Το ICOMOS υπογραμμίζει πως η μέχρι σήμερα έρευνα είναι ελλιπής και δεν έχει ολοκληρωθεί, ενώ τονίζει την ανάγκη συνέχισης και επέκτασης των ανασκαφών ώστε να αποκτηθεί πλήρης εικόνα και να αποδοθεί ο τόπος στην επιστήμη και το κοινό ως επισκέψιμη αρχαιολογική ενότητα.
Απόφαση ΚΑΣ: Παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας απειλούν το μνημείο
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε επεμβάσεις πολύ μεγάλης κλίμακας στον λόφο Παπούρα, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες του νέου αερολιμένα, όπως η εγκατάσταση ραντάρ, πύργων ελέγχου και βοηθητικών κτιρίων. Οι εργασίες αυτές προβλέπουν εκτεταμένες διαμορφώσεις και «ταπεινώσεις» του λόφου, με χρήση εκρηκτικών, ενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν ανεπίστρεπτη καταστροφή τόσο του μνημείου όσο και του αρχαιολογικού και φυσικού τοπίου της περιοχής.
Αντίθεση στις πολιτικές του ΥΠΠΟ και έκκληση για επανεξέταση
Το ελληνικό ICOMOS καταγγέλλει αυθαίρετες πρακτικές του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο χρησιμοποιεί το ΚΑΣ ως νομιμοφανή μηχανισμό για την επιβολή αποφάσεων που παραβιάζουν τον αρχαιολογικό νόμο 4858/2021 και το άρθρο 24 του Συντάγματος. Κάνει λόγο για έλλειψη θεσμικής διαφάνειας και αγνόηση των εθνικών και διεθνών υποχρεώσεων για προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Πρόταση για νέα μελέτη και αποφυγή της πολιτιστικής βλάβης
Το ICOMOS ζητά την άμεση εκπόνηση νέων μελετών για την εγκατάσταση συστημάτων αεροναυτιλίας σε περιοχές που δεν θα εμποδίζουν την αρχαιολογική έρευνα και ανάδειξη του μνημείου. Χαρακτηρίζει το κυκλικό μινωικό συγκρότημα ως εύρημα κομβικής σημασίας όχι μόνο για την επιστήμη αλλά και για την ανθρωπότητα, και απευθύνει έκκληση για την αλώβητη διατήρησή του.
