Ποίοι αρχαιολογικοί χώροι συνδέονται με την ιστορική Ναυμαχία της Σαλαμίνας;

Ξακουστή σε όλο τον κόσμο για ένα από τα σπουδαιότερα πολεμικά γεγονότα που άλλαξε την πορεία της ανθρωπότητας και έλαβε χώρα στις 28 Σεπτεμβρίου (ή 22 Σεπτεμβρίου κατά μια άλλη εκδοχή) 480 π.Χ., τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη νίκη του στόλου της Αθήνας και των συμμαχικών πόλεων - κρατών εναντίον του περσικού στόλου. Η σημερινή Σαλαμίνα θυμίζει τον αγώνα των προγόνων μας για την ελευθερία της Ελλάδας. Μέσα από τους αρχαιολογικούς της χώρους που συνδέονται με την περίφημη ναυμαχία αλλά και με την ακμή της αρχαίας Σαλαμίνας, οι επισκέπτες μπορούν για λίγο να ταξιδέψουν στον χρόνο και στη κρίσιμη περίοδο των Περσικών Πολέμων.    

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Κυνόσουρα - Τύμβος Σαλαμινομάχων 

Ο σημαντικότερος τόπος που σχετίζεται με την αρχαία Σαλαμίνα είναι η χερσόνησος Κυνόσουρα, όπου οι Αθηναίου έθαψαν τους νεκρούς τους από τη ναυμαχία, χτίζοντας τον περίφημο Τύμβο των Σαλαμινομάχων. Ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη Κυνόσουρα έδειξαν πως ο τύμβος ανήκει στους νεκρούς πολεμιστές της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Ο τύμβος είναι ένας κυκλικός λιθοσωρός, ενώ έχει κατασκευαστεί από πωρόλιθους. Τα ευρήματα είναι τεράστιας αρχαιολογικής σημασίας αφού πάνω σε αυτό το ακρωτήριο συναντάμε πολλά ερείπια και θεμελιώσεις. 

Κυνόσουρα

 Η Κυνόσουρα βρίσκεται δύο χιλιόμετρα ανατολικά του οικισμού Αμπελάκια και για την ονομασία Κυνόσουρα (=ουρά σκύλου) υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με τη πρώτη εκδοχή, οφείλει την ονομασία της από το σκυλί του πολιτικού, στρατηγού και ηγέτη των Αθηναίων, Θεμιστοκλή, το οποίο ετάφη εκεί σύμφωνα με τον "Πατέρα της Ιστορίας", Ηρόδοτο. Στη δεύτερη και επικρατέστερη, ονομάστηκε Κυνόσουρα λόγω του χαρακτηριστικού σχήματος της χερσονήσου που μοιάζει με ουρά σκύλου.

Η Κυνόσουρα βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή όπου διεξήχθη η περίφημη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και λόγω της γεωγραφικής ιδιομορφίας της, έδρασε καταλυτικά στην νικηφόρα έκβασή της. Το στενό μεταξύ Κυνόσουρας, Περάματος και νήσου Ψυτάλλειας λειτούργησε ως θαλάσσιες "Θερμοπύλες" στην παρεμπόδιση της μαζικής επίθεσης των Περσών και εν τέλει στην καταστροφή του περσικού στόλου.  

Σήμερα η Κυνόσουρα λέγεται και "Κάβο Βάρβαρος", γιατί ακριβώς εκεί σταμάτησε η ασιατική ναυτική δύναμη. Στην περιοχή του Τύμβου των Σαλαμινομάχων υπάρχει, από το 2006, ένα υπέροχο χάλκινο άγαλμα προς τιμή των Σαλαμινομάχων, έργο του γλύπτη Αχιλλέα Βασιλείου, ενώ κάθε χρόνο πραγματοποιούνται εκεί εκδηλώσεις με την ονομασία Σαλαμίνεια, από τον Δήμο Σαλαμίνας, για να τιμηθεί η επέτειος της ιστορικής ναυμαχίας. 

Εκδήλωση -αναπαράσταση

Το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου θα γίνει στη Κυνόσουρα αναπαράσταση της ναυμαχίας, με ταυτόχρονη εξιστόρηση των ιστορικών γεγονότων, και θα πραγματοποιηθούν διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το Πολεμικό Ναυτικό θα τιμήσει την ιστορική ναυμαχία με άγημά του αλλά και με την παρουσία της τριήρους «Ολυμπιάς», η οποία θα πραγματοποιήσει τιμητικό πλου με πλήρωμα ναυτοπροσκόπων.  

Αρχαίο λιμάνι Σαλαμίνας (περιοχή Αμπελάκια)

Ο πολεμικός λιμένας της αρχαίας πόλης της Σαλαμίνας, όπου συγκεντρώθηκε ο ελληνικός στόλος για να αντιμετωπίσει τους Πέρσες στη Ναυμαχία του 480 π.Χ., εντοπίστηκε στον Όρμο Αμπελακίων.

Άποψη του Όρμου Αμπελακίων, από τα νοτιοδυτικά (Φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα) | Υπουργείο Πολιτισμού

Οι υποβρύχιες έρευνες από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών άρχισαν το 2016 και φέτος, παρουσίασαν σημαντικά ευρήματα. 

Μακρός τοίχος (βραχίονας), μήκους 160 μ. περίπου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Όρμου του Αμπελακίων (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης) | Υπουργείο Πολιτισμού

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στο άκρο της χερσονήσου, βρίσκονται τμήματα του αρχαίου τροπαίου, που στήθηκε μετά από τη Ναυμαχία, ενώ εντοπίστηκαν δύο πύργοι,  αλλά και μια ακόμη στιβαρή κατασκευή.

Τμήμα θεμελίωσης στιβαρής κτηριακής ή άλλης κατασκευής της Κλασικής περιόδου, δίπλα σε νεώτερο μώλο από αρχαίο δομικό υλικό, στην βόρεια πλευρά του Όρμου του Αμπελακίου (Φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα) |Υπουργείο Πολιτισμού

Αξίζει να σημειωθεί ότι  συνεχίζεται και η γεωφυσική έρευνα με τη συνδρομή του εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών με στόχο τον εντοπισμό της ακτογραμμής της κλασικής περιόδου και η ανασύνθεση της παράκτιας παλαιογεωγραφίας της περιοχής αλλά και θαμένα αρχαιολογικά στοιχεία σε μεγαλύτερο βάθος. Ευχή όλων είναι να βρεθούν αντικείμενα που σχετίζονται με τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας πριν το 2020, έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 2.500 χρόνια από το πολεμικό γεγονός που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας.

Πηγές http://www.salamina.gr/, www. Wikipedia.org